Börn og menning - 2017, Blaðsíða 23

23Hversdagsleiki og snilligáfa
kona, fallandi stjarna sem getur lítið gert annað en það
sem móðir hennar býður henni meðan hún bíður þess
að verða nægilega gömul til að geta aftur fengið góð
hlutverk. Það er því ekkert hversdagslegt við Robinson-
fjölskylduna og Emmu frænku þeirra þótt sviðsetn-
ingin sé þessleg. Það er einmitt það sem ég tel að sé
ein aðalástæða vinsælda bókanna alveg burtséð frá því
hvaða skoðanir við kunnum að hafa á efni þeirra eða því
hversu heppilega mynd þær dragi upp af fjölskyldulífi,
kynhlutverkum og hegðun og eðli „venjulegra“ krakka
og unglinga.
Þýðingarferli og yfirfærsla menningar
Vissulega eru Robinson-systkinin og Emma ekki
„venjulegir“ krakkar að því leytinu til að þau eru öll
með tölu hæfileikaríkari en meðalmaðurinn, en textinn
staðsetur þau í ofurvenjulegu umhverfi og öll umgjörð
fjölskyldunnar – ef frá er talin tengingin við Regínu og
Emmu sem vissulega eru stórstjörnur og miklu efn-
aðri en gengur og gerist – er sýnd og útskýrð þannig
að um ósköp venjulega millistéttarfjölskyldu þar sem
tekjurnar eru kannski heldur í lægri kantinum vegna
veikinda fjölskylduföðurins sé að ræða. Það að textinn
skapi þessar andstæður gerir það að verkum að það fer
fram nokkurs konar „þýðingarferli“ þar sem lesandinn
þarf að lesa persónurnar inn í tvöfalt kerfi – bæði sem
venjulega krakka sem koma úr venjulegu og kunnug-
legu umhverfi og svo aftur sem „stjörnur“, listamenn
sem vinna hörðum höndum að listsköpun og þróun og
hafa hæfileika til að leggja heiminn að fótum sér.
Fyrir íslenska lesendur bókanna, þegar þær komu út
hérlendis á áttunda áratug síðustu aldar, má segja að
um margskonar þýðingarferli hafi verið að ræða. Ekki
einungis það sem lýst er hér að ofan heldur einnig og
kannski ekki síður einhverskonar þýðingu eða yfir-
færslu menningarheima. Þótt það sé ef til vill ekki
svo ýkja mikill munur á þeim menningarheimi sem
íslenskir og breskir unglingar búa við í dag var öldin
svolítið önnur árið 1973. Bara það að lesa um krakka
sem þurftu að ganga í skólabúningi var framandi og það
að skólakerfið væri þannig að átta ára gamlir nemendur,
eins og Robin, yngsta barnið í Robinson-fjölskyldunni,
gætu sótt um námsstyrk í sérstökum kórskóla þar sem
þeir kepptust við að ná þeim árangri að fá að klæðast
Þó það sé ef til vill ekki svo
ýkja mikill munur á þeim
menningarheimi sem ís-
lenskir og breskir unglingar
búa við í dag var öldin svo-
lítið önnur árið 1973.