Börn og menning - 2017, Blaðsíða 5

5 „Ekki kalla mig Finn“
Ríkulegt íslenskt höfundarverk Blyton
Ævintýrabækur Enid Blyton (á frummálinu: The
Adventure Series) voru alls átta talsins. Þær komu fyrst út
á frummálinu árin 1944–1955 en á íslensku 1950–1957,
þýddar („íslenzkaðar“ eins og það er orðað í bókunum
sjálfum) af Sigríði Thorlacius (1913–2009). Síðan voru
þær endurútgefnar 1979–1982 og sumar Ævintýra-
bækurnar hafa verið endurprentaðar síðan en aldrei rit-
röðin öll. Þessar bækur mynda kjarnann í höfundarverki
Enid Blyton eins og íslensk börn á eftirstríðsárunum
kynntust því, ásamt Fimmbókunum og Dularfullubók-
unum sem birtust á íslensku nokkru síðar. Sextán Fimm-
bækur komu út frá 1957 til 1971, þýddar af Kristmundi
Bjarnasyni (f. 1919), en fjórtán Dularfullubækur frá 1959
til 1973, þýddar af Andrési Kristjánssyni (1915–1990).
Þessi þrjú eru því aðalþýðendur Enid Blyton á Íslandi en
ekki þeir einu því að Andrés og Álfheiður Kjartansdóttir
(1925–1997) þýddu sex Ráðagátubækur sem út komu
1987–1992 og fimm áður óþýddar Fimmbækur komu
út 1985–1989, þýddar af Álfheiði og Sævari Stefánssyni.
Oftast voru þessar bækur 150-200 blaðsíður, Ævin-
týrabækurnar heldur lengri en hinar. Íslensku Ævintýra-
bækurnar voru eins og enska gerðin myndskreyttar af
Stuart Tresilian (1891–1974), fyrstu Fimmbækurnar af
Eileen Soper (1905–1990) en þær seinni af Betty Max-
ey (1928–2004). Umtalsverður munur er reyndar á stíl
þeirra þar sem Maxey hefur flutt söguhetjurnar fram til
nútímans (8. áratugarins), einkum hvað fatatísku snertir.
Þannig mætti segja að yngri bækurnar séu í senn tíma- og
staðfærðar. Þrír myndasmiðir komu við sögu í íslensku
Dularfullubókunum: J. Abbey, Trayer Evans og Lilian
Buchanan en fyrir vikið eiga sjálfsagt margir íslenskir
lesendur erfiðara með að rifja upp útlit söguhetjanna í
þeim bókum.
Bæði Ævintýrabækurnar og Fimmbækurnar hafa
ratað á íslensku í heild sinni. Fimmbækurnar (The
Famous Five) komu upphaflega út 1942–1963 og voru
upprunalega aðeins 21 þó að söguhetjur bókanna hafi
lifað dágóðu framhaldslífi í bókum annarra höfunda,
einkum á frönsku. Dularfullubækurnar (The Five Find­
Outers) komu út frá 1943–1961, voru alls fimmtán en
ein er enn óþýdd á íslensku (sú seinasta, The Mystery of
Banshee Towers, 1961). Ráðgátubækurnar (The Barney
Jonni skilur ekki hessíönsku.
Hessíönsku þarf ekki
að þýða því að hún á að
vera óskiljanleg.