Fræðaþing landbúnaðarins - 08.02.2008, Blaðsíða 191

MÁLSTOFA E - JARÐRÆKT/BÚFJÁRRÆKT | 189
Fóðuröflunarkostnaður íslenskra kúabúa
Ingvar Bjömsson' og Runólfur Sigursveinsson2
1 Bimaðarsambandi Eyjafjarðar og 2Búnaðarsambandi Suðurlands
Inngangur
Landbúnaður heimsins stendur frammi fyrir miklum breytingum. Vaxandi
kaupmáttur fátækari ríkja skapar aukna eftirspum eftir matvöm sem leiðir til
hækkandi verðs á mörkuðum. Eftirspum eftir aðföngum til framleiðslunnar eykst og
verð þeirra hækkar jafnt og þétt. Samkeppni er vaxandi um gmnnþætti
matvælaframleiðslu, land, vatn og orku sem veldur hækkandi framleiðslukostnaði.
Islenskur landbúnaður stendur ekki utan þessara breytinga því ffamleiðslukostnaður
fer hækkandi og ekki sér fyrir endann á þeirri þróun.
En hver verða áhrif þessara breytinga á fóðuröflunarkostnað íslenskra kúabúa? Er
svigrúm til hagrœðingar? Mun hækkandi kostnaður kalla á breytt
fóðuröflunarskipulag?
Forsendur útreikninga á fóðuröflunarkostnaði
Undanfarin ár hafa ráðunautar fylgst grannt með fóðuröflunarkostnaði íslenskra búa.
Gögn úr búrekstrarverkefnum Búnaðarsambandanna hafa nýst vel en einnig
búreikningar Hagþjónustu landbúnaðarins. Búnaðarsamband Eyjafjarðar hefur greint
rekstur bænda um árabil og haldið úti búrekstrarverkefninu Ráðhildi undanfarin ár.
Fóðuröflunarkostnaði hefur þar verið veitt sérstök athygli. Búnaðarsamaband
Suðurlands var brautryðjandi á sviði markmiðssettrar áætlanagerðar með
búrekstrarverkefninu Sunnu og þar hafa safnast mjög mikilvæg gögn til greininga á
fóðuröflunarkostnaði.
Rýnt var í gögn ársins 2006 á Sunnu- og Ráðhildarbúum. I gagnasafni Sunnu vom
alls 79 bú. Þessi bú skiluðu að meðaltali tæplega 226.000 lítrum í afurðastöð og
framleiddu 231.000 fóðureiningar. Alls nam mjólkurframleiðsla þessara 79 búa
tæplega 38% innveginnar mjólkur hjá MS-Selfossi árið 2006. I gagnasafni Ráðhildar
vom 27 bú þegar búið var að flokka frá öll bú sem stunda að einhverju marki
verktöku. Meðalinnlegg þessara búa reyndist tæplega 205.000 lítrar og framleiddar
fóðureiningar skv. forðagæsluskýrslum 213.000. Auk þessa vom tölur úr
búreikningum Hagþjónustu landbúnaðarins hafðar til hliðsjónar (Hagþjónusta
landbúnaðarins, 2007). I gagnasafhi Hagþjónustunnar vora 164 bú sem lögðu inn að
jafnaði ríflega 180.000 lítra og ffamleiddu 189.000 fóðureiningar.
Talinn var allur breytilegur kostnaður við heimaaflað fóður og honum deilt á
framleiddar fóðureiningar og innvegna litra. Tekinn var allur kostnaður við áburð og
sáðvöm, 75% af kostnaði við rekstur búvéla, kostnaður við rúlluplast og gam og
verktakakostnaður vegna jarðræktar og fóðuröflunar.
Gerð var greining á föstum kostnaði búanna í Eyjafirði og niðurstöður hennar notaðar
til að áætla kostnað á Suðurlandi og hjá búreikningabúum. Afskriftir búanna voru
flokkaðar niður í afskriftir af dráttarvélum og afskriftir af öðmm tækjum til
fóðuröflunar. Gengið var út ffá því að 75% af afskriftum dráttarvéla væri vegna
fóðuröflunar. Samkvæmt greiningunni er að jafnaði 49% afskrifta Ráðhildarbúa
vegna fóðuröflunar og til einföldunar var notast við 50% hlutfall. Leyfílegt
afskriftarhlutfall véla skv. skattareglum er 20-35% og reyndist meðal afskrift nærri