Bændablaðið - 14.01.2021, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 14. janúar 20216
Í upphafi vil ég færa lesendum kveðjur
um gleðilegt ár og takk fyrir samstarfið
og samvinnuna á árinu 2020. Á nýju ári er
nauðsynlegt að horfa til framtíðar og þeirra
möguleika sem búa í íslenskum landbúnaði.
Matvælastefna og nýliðun í landbúnaði
Matvælastefna hefur verið til umsagnar í
samráðsgátt stjórnvalda. Það er okkar von að
hún verði staðfest á vorþingi, en það eru tímamót
að gerð er matvælastefna fyrir íslenska þjóð.
Í stefnunni eru ýmis tækifæri fyrir landbúnað
til framdráttar og aukinnar nýsköpunar. Við
hvetjum til þess að Bændasamtökin fái aðkomu
að útfærslum á þeim leiðum sem upp eru taldar
í matvælastefnunni sem snýr að landbúnaði og
afurðafyrirtækjum bænda. Nauðsynlegt er að
við gerð landbúnaðarstefnunnar, sem nú er í
vinnslu í ráðuneyti landbúnaðarmála, verði
áhersluatriði í takti við það sem fram kemur í
matvælastefnunni.
Með umsögn sinni um matvælastefnuna
hafa ungir bændur bent á nauðsyn þess að skýra
hvernig nýliðun verði viðhaldið í íslenskum
landbúnaði. Við endurskoðun rammasamnings
í landbúnaði sem er í vinnslu þessa dagana
hefur verið kallað eftir auknum fjármunum
til stuðnings við bændur til kynslóðaskipta
í greininni en lítill skilningur hefur verið af
hendi ríkisvaldsins í þeim málum. Það er
von mín, að með nýrri landbúnaðarstefnu,
verði skýr sýn okkar til framtíðar hvernig
við tryggjum nýliðun í landbúnaði. Innan
stjórnar Byggðastofnunar hafa þessi mál
verið á dagskrá og með nýjum lánaflokki
til landbúnaðar er sérstakur flokkur sem er
hugsaður til stuðnings þess að nýliðun geti
gengið eftir. Ég vil hvetja unga bændur til að
kynna sér möguleikana sem felast í þessum
lánum á heimasíðu Byggðastofnunar.
Aðstoð til bænda við styrkumsóknir
Nú á næstu mánuðum (lok febrúar – byrjun
mars) mun Matvælasjóður auglýsa eftir
umsóknum um styrki í sjóðnum. Ég vil
hvetja frumframleiðendur til að kynna sér
möguleika á að sækja sér styrki til nýsköpunar
og eða markaðssetningar á sínum vörum. Á
næstu dögum munu Bændasamtökin kynna
möguleika fyrir bændur með leiðbeiningar
og aðstoð við styrkumsóknir sem mun
verða okkar félagsmönnum til boða. En það
verður kynnt sérstaklega þegar umgjörðin er
tilbúin. Þá erum við ekki einungis að horfa til
Matvælasjóðs heldur einnig Sóknaráætlana
landshluta og fleiri sjóði þar sem hægt er að
sækja um styrki fyrir allt það frábæra starf sem
á sér stað úti um allt land.
Tollasamningur endurskoðaður
Utanríkisráðherra hefur óskað eftir því
við Evrópusambandið að tollasamningur
Íslands og ESB um landbúnaðarvörur verði
endurskoðaður. Það er mikið fagnaðarefni að
við séum komin á þann stað og vonum að
viðræður milli aðila verði landbúnaði hliðholl
þar sem samningurinn sem gerður var 2016
hefur haft gríðarleg áhrif á íslenskan landbúnað
þar sem magnið af vörum á tollkvótum er í
hróplegu ósamræmi við stærð markaða. En
eins og við höfum haldið fram á undanförnum
misserum þá eru tollar og eftirfylgni þeirra
hluti af starfsumhverfi landbúnaðar, ekki bara
á Íslandi heldur um allan heim.
Það eru nefnilega víða möguleikar í
íslenskum landbúnaði og til þess að þeir
raungerist þarf samtalið milli bænda,
stjórnvalda og annarra hagsmunaaðila að vera
stöðugt og ábatasamt fyrir alla hlutaðeigandi
aðila. Við horfum því bjartsýn fram á veginn
og höldum áfram að vinna að heilindum
fyrir íslenskan landbúnað. Nýtt ár skapar ný
tækifæri.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 11.600 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 7.600 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Tilgangurinn helgar meðalið er orðtak
sem hafa má um ýmsar aðgerðir sem
engin venjuleg rök geta réttlætt. Í hinni
frjálsu orðabók á heimsvefnum segir
að orðtakið eigi við þegar siðferðilega
vafasöm aðgerð er réttlætt með vísan
til markmiðs.
Þetta kemur oft upp í hugann þegar fylgst
er með samfélagsumræðunni og hinum
pólitíska vettvangi þar sem oft er vaðið
áfram með fullyrðingar án þess að haft sé
fyrir því að staðfesta þær með tölulegum
gögnum eða vísindalegum sönnunum. Þess
í stað eru þeir sem leggja fram gagnrýnar
spurningar og biðja um sannanir og gögn
gjarnan afgreiddir með því að þeir séu á móti
málefninu. Þá er vinsæl sú aðferðafræði að
ráðast beint að þeirra persónu og viðkomandi
oftar en ekki kallaðir afneitunarsinnar og
sakaðir um vanþekkingu, heimóttarskap,
heimsku og jafnvel rasisma.
Mörg málefni í samfélagsumræðunni
koma upp í hugann þar sem þetta á við.
Einna fyrirferðarmest er þar án efa
loftslagsumræðan. Þar virðist vera með öllu
óheimilt að spyrja gagnrýninna spurninga.
Umræðan um orkupakka 3 var sama marki
brennd. Öllu verra er þegar vísindamenn
sem starfa hjá stofnunum ríkisins telja sig
yfir gagnrýni hafna og þurfi ekki að leggja
fram sannanir fyrir sínum kenningum eða
fullyrðingum. Það á meðal annars við
umræður um endurheimt votlendis og
losun gróðurhúsalofttegunda úr framræstu
landi. Þar var fullyrt að 70% af losun
gróðurhúsalofttegunda á Íslandi kæmu úr
framræstu landi. Þegar ekki var hægt að
staðfesta það með vísindalegum gögnum
var talan færð niður í 60% og þannig
kynnt án tölulegra sannana af ráðuneyti
umhverfismála um árabil.
Undirrituðum þykir ekki vafi leika á að
losun úr framræstu landi getur verið mjög
mikil og skiptir máli í stóra samhenginu.
Þegar ítrekað hefur verið óskað eftir gögnum
og vísindalegum rauntölum um losun úr
framræstu landi, þá hefur verið fátt um
svör. Samt leyfði íslenskur vísindamaður
sér að halda því fram í útvarpsþættinum
Sprengisandi á dögunum að mokstur í skurði
á framræstu landi skilaði sér í minni losun
gróðurhúsalofttegunda á nokkrum vikum.
Þegar hann var spurður um hvort við vissum
nægilega mikið um þetta og hvort ekki skorti
rannsóknir stóð ekki á svarinu:
„Bæði hvað varðar beitarmálin, bæði er
varðar votlendismálin og allt það, þá eru
þarna mjög miklir hagsmunir. Til að verja
þessa hagsmuni og ímyndaða hagsmuni oft
og tíðum, þá er bara beitt mjög klassískum
afneitunarfræðum sem við þekkjum í
kringum tóbakið, í kringum blýið í bensíni,
í kringum loftslagsmálin og allt það. Það er
„cherry-picking“ og það er verið að koma
inn með takmarkaðar upplýsingar sem varpa
ekki ljósi á málið. Það er alltaf beðið um
meiri gögn, „more data“, meiri rannsóknir
og það er endalaust beðið um það. En það
er hins vegar ekkert sem hefur komið fram
sem bendir til að myndin sé eitthvað öðru
vísi en við höldum að hún sé. Við erum
ekki komin með „detalur“, klárlega ekki, og
það þarf miklu meiri rannsóknir til þess að
við náum enn betri tökum á þessu, en stóra
myndin er þessi.“
Já, svona talar íslenskur vísindamaður,
sem telur sæmandi að við látum duga
sem staðreynd að eitthvað sé eins og við
HÖLDUM að það sé. Ef það er smámunasemi
(cherry-picking) að óska eftir staðfestingum
fyrir kenningum eða fullyrðingum, hvernig
geta menn þá kallað sig vísindamenn?
Vísindi, allavega raunvísindi, hljóta alltaf
að byggja á því að færa sönnur á framlagðar
kenningar, að öðrum kosti verða þær aldrei
annað en ósannaðar fullyrðingar. Að trúa í
blindni á slíkar fullyrðingar á miklu meira
skylt við trúarbrögð en vísindi. /HKr.
Nýtt ár og aukin tækifæri
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Erla Hjördís Gunnarsdóttir ehg@bondi.is –
Margrét Þóra Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 –
Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Ágústa Kristín Bjarnadóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Skíðadalur gengur suður úr Svarfaðardal Eyjafjarðarmegin á Tröllaskaga. Bærinn Syðra-Hvarf sést þarna til vinstri, þá Skíðadalsá og bærinn
Dælisskógur 2 er lengst til hægri. Hólárhnjúkur gnæfir í fjarska, en hann er 1.259 metra hár. Hæsta fjall við Skíðadal er hins vegar Dýjafjallshnjúkur
og er hann talinn hæsti tindur á fjalllendi því sem er vestan Hörgár- og Öxnadals, 1.456 metra hár. Miklir og fornir berghlaupshólar sem nefnast
Hvarfið liggja í mynni dalsins. Inn frá Skíðadal ganga margir afdalir inn milli hárra og hrikalegra fjalla. Innst í Skíðadal og afdölum hans er
Sveinsstaðaafrétt. Mynd / Hörður Kristjánsson
Vísindi eða trúarbrögð?