Bændablaðið - 14.01.2021, Blaðsíða 8

Bændablaðið | Fimmtudagur 14. janúar 20218
FRÉTTIR
Sjálfbær íslensk áburðarframleiðsla:
Allt lífrænt hráefni til áburðarframleiðslu verður kortlagt
Marvin Ingi Einarsson, verk efnis­
stjóri hjá Matís, stýrir samstarfs­
verkefni sem gengur út á að þróa
íslenskan áburð með sjálfbær­
um framleiðsluaðferðum. Rétt
fyrir jól fékk verkefnið vilyrði
fyrir tæplega 150 milljóna króna
stuðningi úr Markáætlun um
samfélagslegar áskoranir, en það
er áætlað til tveggja ára og mun
hefjast formlega á næstu vikum.
Fyrstu tilraunir með áburðar­
blöndur eru fyrirhugaðar hjá
Landbúnaðarháskóla Íslands og
Landgræðslunni næsta sumar.
Marvin segir tilgang verkefnisins
vera að kortleggja það hráefni sem
fellur til á Íslandi, sem getur nýst
sem áburður. „Notkun lífræns hrá-
efnis er ekki ný af nálinni og hafa
Matís, LbhÍ og Landgræðslan öll
notað og gert tilraunir með lífrænt
aukahráefni sem áburð. Framleiðsla
Atmonia á köfnunarefni opnar hins
vegar dyr fyrir notkun fleiri lífrænna
efna sem ekki hafa verið skoðuð
áður með sama hætti, vegna lágs
hlutfalls köfnunarefnis [N]. Raunar
verður þetta í fyrsta skipti sem
áburðablöndur eru framleiddar úr
svo fjölbreyttum lífrænum úrgangi.
Atmonia hefur nú þegar smíðað
fyrstu frumgerð ferlisins frá nitri
í ammóníak og síðar nítrat sem er
uppspretta N. Þessi frumgerð verður
nýtt til að skala upp framleiðsluna.
Vinna Atmonia í verkefninu mun
felast í bestun rafefnahvatanna fyrir
ferlið og umbreytingu yfir í nítrat,“
segir Marvin.
Mykja, slóg, seyra,
beinmjöl og þari
Að sögn Marvins er verkefnið stórt
samstarfsverkefni margra fyrir-
tækja og stofnana, meðal annars
Matís, Landbúnaðarháskóla Íslands
(LbhÍ), Nýsköpunarmiðstöðvar
Íslands (NMÍ), Landgræðslunnar,
Landsvirkjunar og Atmonia. „Þessir
aðilar hafa það sameiginlega mark-
mið að besta nýtingu þess hráefnis
sem fellur til sem aukaafurðir á
Íslandi sem áburð. Við munum
kortleggja aðgengilegt hráefni og
næringarinnihald þeirra – eins og
mykju, slóg, seyru, beinmjöl, þara
og fleira – og leita lausna til að stilla
af það innihald svo það henti sem
NPK áburður [köfnunarefni, fosfór
og kalí], auk brennisteins [S].
Samkvæmt grófri áætlun fellur
til nægjanlegt K í þessu hráefni til
að uppfylla þarfir íslenskrar jarð-
ræktar. Við munum þurfa að leita
vel og kreista allt P úr aukaafurðum
til að uppfylla þær þarfir, og hlutfall
S er alla jafna óþekkt. Þess vegna
er Landsvirkjun virkur þátttakandi í
þeim tilgangi að nýta þann brenni-
stein sem fellur til í virkjunum hjá
þeim. Að lokum er mikilvægt að
viðurkenna það, að jafnaði er skortur
á N í öllum þessum hráefnum og í
ljósi þess að N áburður er framleidd-
ur á mengandi hátt er Atmonia aug-
ljós þátttakandi í verkefninu.“
Atmonia þróar græna aðferð
við ammoníaksframleiðslu
Árið 2012 kviknaði hugmynd í kolli
frumkvöðulsins Egils Skúlasonar
um að þróa lítinn tækjabúnað sem
hver og einn bóndi geti notað heima
á bæ til framleiðslu á ammoníaki;
einungis með vatni, lofti og rafmagni.
Nýsköpunarfyrirtækið Atmonia er
stofnað árið 2016 og byggir á hug-
mynd Egils.
„Atmonia hefur verið að þróa
aðferð við framleiðslu á ammoníaki
með nýjum hvötum. Með nýja ferl-
inu verður hægt að draga gífurlega
úr losun gróðurhúsalofttegunda og
nýta betur umframorku. Þróunarferli
sem byggja á djúptækni eru í eðli
sínu mjög tímafrek, og hefur Atmonia
miðað hratt og örugglega áfram með
tilliti til þess. Hluti af þeirri vinnu
sem nú fer af stað er að besta raf-
efnafræðilegan hvata sem er notaður
í ferlinu með tilliti til stöðugleika og
framleiðsluhraða auk þess að þróa
aukaferli sem gerir N-áburðinn frá
Atmonia ferlinu aðgengilegri fyrir
plöntur.
Þessi vinna verður unnin í sam-
starfi Atmonia og Matís. Aðkoma
LBHÍ, NMÍ og Landgræðslunnar
er mjög mikilvæg í þessu samhengi
en þar renna saman þekking á jarð-
vegi, plönturíki, efnafræði, líffræði
og verkfræði,“ segi Marvin.
Slíkt samstarf ekki
áður sést á Íslandi
Marvin segir styrkveitinguna skipta
sköpum um þróun verkefnisins.
„Þetta verkefni er gríðarstórt sam-
starfsverkefni margra þátttakenda
og væri ekki mögulegt án styrk-
veitingar af þessu tagi. Fram að
þessu hefur mikil þekking safnast
á mörgum stöðum varðandi hluta af
því sem verkefnið snýst um og það
mun nýtast vel, en samþætting og
samstarf á þetta breiðum vettvangi
hefur ekki áður sést á Íslandi.
Við vitum að hefðbundin áburða-
framleiðsla er ósjálfbær. Gengið er
á næringarefni á borð við fosfór í
námum sem munu klárast og það
verður alltaf erfiðara og erfiðara að
nálgast þessi næringarefni. Á sama
tíma og styrkveiting sem þessi styð-
ur við nýsköpun er hér verið að skil-
greina hvaða hráefni falla til á Íslandi,
í hvaða magni, hversu aðgengileg þau
eru og hvernig beri að vinna það með
tilliti til uppskeru og matvælaöryggis.
Hér er því verið að leggja grunn að
hringrásarhagkerfi á Íslandi og mun sú
þekking sem hér skapast nýtast fjölda
hagaðila í komandi þróunarvinnu á
næstu árum og áratugum.“
Nothæfar lausnir

Þegar Marvin er spurður um mögu-
legan ávinning fyrir bændur og
landbúnaðinn af þessu verkefni,
segir hann að erfitt sé að fullyrða
um mögulega hagræðingu í upp-
hafi verkefnisins. „Við munum
horfa til kostnaðarliða, en það er
líklegt að lífrænn úrgangur verði
ódýrari en tilbúinn áburður með
hækkandi áburðarverði. Þó fylgir
óhjákvæmilega meira umstang að
meðhöndla lífrænan áburð.
Lykillinn að framtíðarvelgengni
lausnanna sem við finnum í þessu
verkefni er fólginn í því að sam-
starfshópurinn er breiður með
mikla reynslu á öllum sviðum, og
þá sérstaklega þátttaka endaneyt-
enda eins og Landgræðslunnar og
LbHÍ. Þau munu tryggja að lausn-
irnar verði nothæfar fyrir bændur
sem hafa í mörg horn að líta og
þurfa að tryggja að allt gangi hratt
og örugglega fyrir sig.
Mykja og önnur lífræn hrá-
efni sem nýtt eru í dag eru oftar
en ekki með óhagkvæm hlutföll
næringarefnanna N,P,K og S. Því
mun blöndun mismunandi hráefna
bæta hlutföllin, og bæting amm-
oníaks eða nítrats frá Atmonia
og S frá Landsvirkjun vega upp
næringarsamsetninguna og draga
úr áburðarkaupum,“ segir Marvin
að lokum. Hann fer með verkefn-
isstjórn, en aðrir 11 starfsmenn
koma að vinnu við verkefnið.
Einnig verður auglýst eftir nem-
endum til að vinna að því, bæði
á sviði umhverfisverkfræði og
búfræði.
/smh
Mykja borin á tún. Mynd / Landgræðslan
Marvin Ingi Einarsson er verkefnis­
stjóri.
Starfsmenn Landgræðslunnar dreifa kjötmjöli á landgræðslusvæði í Bolholti
í Rangárþingi ytra. Mynd / Landgræðslan
Jarðræktartilraun á Möðruvöllum. Mynd / Jarðræktarmiðstöð LbhÍ
Aðalfundur Félags svínabænda:
Vill að tollasamningar við
ESB verði endurskoðaðir
– styður hugmyndir BÍ um breytt félagskerfi
Félag svínabænda hélt aðalfund
sinn núna í gegnum fjarfundar­
búnað föstudaginn 11. desember.
Stjórn er óbreytt og er Ingvi
Stefánsson áfram formaður, Geir
Gunnar Geirsson varaformaður
og Sveinn Jónsson ritari. Á
fundinum voru samþykktar
eftirfarandi tillögur:
Endurskoðun félagskerfis bænda
1. Aðalfundur Félags svínabænda,
haldinn í fjarfundarbúnaði 11.
desember 2020 styður fram
komnar hugmyndir stjórnar
BÍ um veltutengt félagsgjald.
Enda sé því varið í öfluga
hagsmunagæslu fyrir allar
greinar landbúnaðarins og hún
endurspeglist í fjárframlögum
viðkomandi búgreinar
Endurskoðun tollasamnings
Íslands við ESB
2. Aðalfundur Félags svínabænda,
haldinn í fjarfundarbúnaði 11.
d e s e m b e r
2020, skorar
á stjórnvöld
að endurskoða
tollasamning
við ESB um
búvörur sem
tók gildi 1.
maí 2018. Það
að ekki skyldi
í upphafi verið
tekið tillit til
mismunandi
stærða markaða, hafði í för með
sér að það voru engar forsendur
fyrir samningnum strax við
undirritun hans. Örríki sem
telur um 350 þúsund íbúa getur
aldrei staðið undir samningi
tonn á móti tonni við 500
milljóna manna markað. Hrun
í ferðamannamarkaði í kjölfar
Covid, ásamt BREXIT hafa
svo sett punktinn yfir i-ið til að
fullkomna forsendubrestinn.
/HKr.
Ingvi Stefánsson. Óskir um kaup voru 201 á innlausnar-
markaði í greiðslumarki sauðfjár
Auka innlausnarmarkaður
greiðslu marks í sauðfé og úthlutun
þess til umsækjenda fór fram nú
í desember. Markaðurinn var
haldinn að tillögu Landssamtaka
sauðfjárbænda um að auka
greiðslumark á markaði fyrir
sauðfjárbændur. Óskir um kaup
voru 201 talsins og námu samtals
62.720 ærgildum, en til sölu voru
5.332 ærgildi.
Innlausnarmarkaðurinn hafði
því það að markmiði að jafna stöðu
bænda innan kerfisins þar sem
greiðslumarki er beint til þeirra hópa
sem framleitt hafa með minnstum
opinberum stuðningi.
Af þeim ærgildum sem voru til
sölu, voru 4.906 ærgildi innleyst á
árunum 2017 og 2018. Greiðslumark
innleyst af framleiðendum voru
426 ærgildi. Í heildina er hlutfall
til úthlutunar 9,4 prósent af óskum
um kaup.
Niðurstaða úthlutunar er birt á
heimasvæði hvers framleiðanda í
afurd.is. /smh
Innlausnarmarkaðurinn hafði það að markmiði að jafna stöðu bænda innan kerfisins þar sem greiðslumarki er beint
til þeirra hópa sem framleitt hafa með minnstum opinberum stuðningi. Mynd / Bændablaðið