Bændablaðið - 14.01.2021, Blaðsíða 21

Bændablaðið | Fimmtudagur 14. janúar 2021 21
svo enn aukið í þessa framleiðslu
í stórum stíl. Markaðssérfræðingar
telja að veldisvöxtur í vetnisvæð-
ingunni geti þúsundfaldað fram-
leiðslu á efnarafölum og skapað
eina milljón starfa. Þá muni það
leiða til aukinna fjárfestinga
upp á 180 til 470 milljarða evra
innan Evrópusambandsríkjanna.
Þýskaland dregur þar vagninn
með um 20% markaðshlutdeild á
heimsvísu í framleiðslu rafgreina
fyrir vetnisframleiðslu. Þar eru fyr-
irtækin Siemens, Thyssenkrupp og
Sunfire leiðandi. Kínverjar hafa þó
forskot í mun ódýrari búnaði.
Afstaða Kínverja talin
munu skipta sköpum
Þeir sem til þekkja telja að ef
Kínverjar snúi sér að vetnisbílavæð-
ingu af krafti, þá muni það hafa mikil
áhrif á bílaframleiðendur um allan
heim. Ástæða þess að horft er til
Kína er stærð kínverska markaðar-
ins og áhrif Kínverja í framleiðslu á
rafbílum og öðrum bílum sem losa
ekki frá sér mengandi lofttegundir.
Kínverjar hafa sett markið á eina
milljón vetnisbíla fyrir 2030.
Kínverjar eru þegar langöflug-
ustu framleiðendur vetnis í heim-
inum og framleiða um 22 milljónir
tonna af vetni á ári. Verulegur hluti
af því vetni sem Kínverjar framleiða
fer í framleiðslu á áburði líkt og 40%
af heimsframleiðslunni á vetni.
Orkan við vetnisframleiðslu
Kínverja er að mestu fengin úr
kolum og olíu, enda er vetni fram-
leitt með kolum um 20% ódýrara en
að framleiða það með gasi. Þá segja
Kínverjar þrisvar sinnum ódýrara að
framleiða vetni með kolum en með
því að rafgreina vatn með raforku
frá vatnsorkuverum.
Kínverjar fara í massaframleiðslu
á vetnis-efnarafölum
Kínverjar gerðu sína fyrstu áætlun
um vetnis- efnarafalstæknina
snemma árs 2016 og áætlun um
uppbyggingu innviða vegna vetni-
svæðingar bílaflotans var lögð fram
á síðari hluta árs 2016. Þá var kynnt
10 ára áætlun í vetnismálum 2015
og enn var slegið í klárinn á árinu
2020 og hugmyndin var að hefja þá
framleiðslu á vetnis-efnarafölum í
stórum stíl.
Mynda vetnisklasa
í kringum 20 borgir
Hluti af stefnumörkun Kínverja í
vetnismálum er að skapa eins konar
vetnisklasa með tilheyrandi innviða-
uppbyggingu í landinu. Samkvæmt
upplýsingum á vefsíðu Cleantech
Group hafa 20 borgir þegar tilkynnt
þátttöku í því verkefni. Þar eru leið-
andi borgirnar Chengdu, höfuðborg
Sichuan héraðs, Datong, höfðuðborg
Shanxi héraðs og hin nafntogaða
borg Wuhan sem er höfðuðborg
Hubei héraðs.
Helstu klasarnir eru sagðir vera
Beijing-Tianjin Hebei, milli Beijing
og Zhangjiakou. Síðan er Yangtze
River delta svæðið í Shanghai
Jiangsu héraði. Þar er einkum horft
á vetnisvæðingu hraðflutningakerf-
isins og upp byggingu á 500 vetnis-
dælu stöðvum sem átti reyndar að
ljúka á árinu 2020. Dælustöðvarnar
áttu að tengja allar borgir á Perl
River svæðinu á milli Foshan-Ynfu,
Dongguan og Guangdong.
ESB hyggst reyna að keppa
við Kínverja í vetnismálum
Evrópusambandið skynjar vel mátt
Kínverja í vetnisvæðingu og virðist
óttast að þeir verði ráðandi á þessu
sviði í framtíðinni ef marka má skrif
á netmiðlinum Clean Energy Wire.
Þar segir að samkeppnin á milli ESB
og Kína muni verða drifkrafturinn
í vetnisvæðingunni. Er þar vitnað
í orð Kobad Bhavnagri, yfirmann
rannsóknarþjónustu Bloomberg NEF
í kolefnislosunarmálum. Talið er að
ESB sé nú um tveim til þrem árum
á eftir Kínverjum í þróun vetnis-
tækninnar. Frekari þróun miðar við
að draga eins mikið úr kostnaði við
framleiðslu á vetni og efnarafölum
fyrir vetni og mögulegt er. Kostnaður
við að framleiða „grænt“ vetni hefur
þegar fallið um 30% frá árinu 2015
samkvæmt orðum markaðssér-
fræðinga. Alþjóða orkumálaráðið
áætlar að eftirspurn eftir „grænu“
eldsneyti geti um miðja öldina numið
um 50% af núverandi eftirspurn eftir
jarðefnaeldsneyti.
Landsvirkjun telur mikil tækifæri
liggja í vetnisframleiðslu
Ljóst er að Ísland er kjörinn vett-
vangur fyrir framleiðslu og nýtingu
á vetni. Stjórnendur Landsvirkjunar
hafa komið auga á þetta og undir-
búa nú hugsanlega vetnisvinnslu
fyrirtækisins. Samkvæmt frétt
Viðskiptablaðsins frá því í október
hefur Landsvirkjun m.a. verið að
kanna möguleika á flutningi vetnis
til Rotterdam. Skrifað var undir vilja-
yfirlýsingu um forskoðun á þeim
möguleika við Allard Castelein,
forstjóra Rotterdamhafnar.
Til að byrja með telur Lands -
virkjun hentugt að hefja vetnis-
vinnslu við Ljósafossstöð. Hafa
þeir möguleikar verið kynntir
fyrir sveitarstjórn Grímsnes- og
Grafningshrepps. Við Ljósafoss yrði
framleitt svokallað grænt eða hreint
vetni, sem fæst með rafgreiningu
vatns með endurnýjanlegum orku-
gjöfum. Slík umhverfisvæn fram-
leiðsla á vetni er enn fátíð í heimin-
um, en víða er vetni unnið úr jarðgasi
og markar umtalsverð kolefnisspor.
Starfsemin við Ljósafoss myndi
rúmast í tæplega 700 fermetra
byggingu, þar sem hægt væri að auka
við framleiðslu eftir því sem eftir-
spurn yrði meiri, en sem dæmi gæti
rafgreinir í fullri stærð notað allt að 10
MW af raforku til vetnisframleiðslu.
Slík framleiðsla myndi nægja til að
knýja bílaflota sem nemur a.m.k.
öllum vögnum Strætó. Þá hefur líka
verið bent á að vöruflutningabílar eru
eingöngu um 4% íslenska bílaflotans,
en beri hins vegar ábyrgð á 15% alls
útblásturs sem frá bílum stafar. Mikið
er því til vinnandi ef hægt er að skipta
þar yfir í vetnisbíla.
Vetnisframleiðslu er auk þess
auðvelt að stýra utan álagstíma á
raforkukerfinu og gæti því hentað
vel til að nýta umframafl sem annars
fer til spillis. Þá eru vindmyllur með
óstöðuga raforkuframleiðslu taldar
henta sérlega vel til að framleiða
vetni sem og smávirkjanir. Líklegt
er að Evrópusambandið muni leggja
aukna áherslu á vindmyllur í sinni
vetnisframleiðslustefnu.
Ekki einhugur í bílabransanum
um ágæti vetnis
Skiptar skoðanir eru í bílaheiminum
um framtíð vetnisbílanna sem hafa
verið í þróun allar götur síðan 1966
þegar GM Electrovan vetnisbíll-
inn kom fram á sjónarsviðið. Sem
dæmi um efasemdirnar nefna menn
að þýski bílaframleiðandinn Audi
hyggist stöðva frekari þróun vetn-
isbíla, samkvæmt frétt þýska blaðsins
De Zeit. Þá hefur Volkswagen einnig
lagt vetnisáform sín til hliðar. Hins
vegar hefur BMW og Daimler Benz
ekki gefið vetnisbíla upp á bátinn og
hefur Mercedes Benz auk þess lýst
yfir áformum um að þróa vetnis-
tæknina áfram fyrir flutningabíla
og stórar rútur. Eins hyggst BMW
koma með vetnisknúinn X5 jeppa á
markað 2022. Þá hafa bæði GM og
Honda lagt mikinn metnað í þróun
vetnistækninnar. Munu þessi fyrir-
tæki í sameiningu leggja til tæknina
fyrir nýjan vetnisknúinn trukk frá
Nikola í Bandaríkjunum.
Þó Honda sé meðal leiðandi
fyrirtækja í þróun efnarafals fyrir
vetni, þá hefur fyrirtækið einung-
is selt 1.617 Clarity vetnisbíla á
Bandaríkjamarkaði á fjórum árum.
Honda nýtur þó stuðnings Toyota
við hugmyndir um vetnisvæðingu
bílaflotans, en takmarkaður fjöldi
áfyllingarstöðva er enn stærsta
vandamálið. Töluverður fjöldi
vetnisdælustöðva hefur samt risið í
norðvesturríkjum Bandaríkjanna á
liðnum misserum og árum, einkum
í Colarado, Oregon og Washington
ríki. Áhersla er nú lögð á vetnisupp-
byggingu í Texas.
Mikil reynsla hjá Toyota
Toyota er enginn nýgræðingur á
þessu sviði, því fyrirtækið hefur
verið að þróa sína vetnistækni í
25 ár. Yfir 6.500 Mirai bílar hafa
þegar verið seldir í Bandaríkjunum
af fyrstu útgáfu bílsins, en ný og
breytt útfærsla kom á markað nú í
byrjun desember. Nú eru um 8.900
vetnisknúnir rafbílar á götunum í
Bandaríkjunum sem er langt undir
áætlunum sem settar voru fram af
California Fuel Cell Partnership
projected árið 2017. Þá miðuðu
þeir við að 53.000 vetnisbílar yrðu
komnir á götuna á árinu 2020.
Vetnisknúnir bílar þykja afar
vistvænir, það er að segja ef raf-
magnið sem notað er til að rafgreina
vetnið er fengið frá endurnýjanleg-
um orkulindum eins og vatnsorku-
verum. Vetni er framleitt með því
að kljúfa vatnssameindir í vetni og
súrefni með rafmagni. Í efnarafaln-
um er ferlinu einfaldlega snúið við
og við samruna vetnis við súrefni
myndast orkan sem býr til rafmagn-
ið. Út um púströrið kemur síðan
tandurhrein vatnsgufa.
Toyota býður frítt vetni í kaupbæti
til rúmlega 107 km aksturs
Toyota mun reyna að laða nýja
kaupendur að vetnisbílnum Mirai
á nýju ári með því að bjóða í kaup-
bæti með bílunum eldsneyti (vetni)
fyrir 15.000 dollara sem á að duga
til rúmlega 107.000 km aksturs.
Það kostar um 90 dollara að fylla
vetnistanka Mirai sem taka 5,6 kg
af vetni.
Einn af yfirhönnuðum Toyota
segir að þetta sé ekki spurningin um
hvort vetnisbílar eða rafbílar með
rafhlöðum muni hafa vinninginn.
„Bæði rafhlöðuökutæki og vetnis-
knúnir efnarafalsbílar eru framtíðin
á þessu sviði.“
Kosturinn við vetnið og efna-
rafalinn er að mjög fljótlegt er að
setja eldsneyti á bílinn og tekur það
aðeins um 5 mínútur, eða svipað
og um bensínbíl væri að ræða.
Drægni vetnisbílanna er líka mjög
góð. Þannig er Toyota Mirai sagður
komast 404 mílur, eða rúma 643
km, á einni tankafyllingu, en rétt
er að tala um tanka í fleirtölu því
þeir eru ekki ólíkir gasflöskum í
metanknúnum bílum. Þannig eru
þrír slíkir tankar í Mirai bílnum. Þá
er Nexo frá Hyundai sagður komast
380 mílur, eða um 608 km á einni
tankafyllingu.
VÍS býður til sölu tjónaðar yleiningar. Um er að ræða nótaðar einingar sem eru með 140 mm
þykka ull. Heildarmagn er ca. 1800 m2. Einingarnar eru í nokkrar lengdum en flestar eru
6,98 x 1 metri. Í hverju búnti eru 8 einingar. Hægt er að bjóða í hluta eininganna eða í þær
allar.
Tjónaðar yleiningar
Allar frekari upplýsingar má finna á utbod.vis.is eða hjá Hallmundi Hallgrímssyni
í síma 560 5229 eða hallmh@vis.is.
Nýtt módel af vetnisknúnum Toyota Mirai kom á markað í Bandaríkjunum í
byrjun desember 2020. Toyota mun reyna að laða nýja kaupendur að nýja
vetnisbílnum með því að bjóða í kaupbæti með bílunum eldsneyti (vetni)
sem á að duga til rúmlega 107.000 km aksturs.
Hyundai með Nexo rafbílinn sem framleiðir rafmagn um borð í gegnum
vetnis-efnarafal.
Honda vetnisbíll.