BSRB blaðið - 01.04.1986, Blaðsíða 35

eftir Guðfinnu Ragnarsdóttur
E F T I R M
Olof Palme er horfinn af sjónar-
sviðinu og Svíþjóð verður aldrei söm
aftur. Þessi orð hljóma nú úr öllum
áttum og fáir munu efast um sann-
leiksgildi þeirra. Slík voru áhrif Olofs
Palme yst sem innst í sænsku þjóðlífi.
En hvernig lítur þá Svíþjóð morgun-
dagsins út — Svíþjóð án Olofs Palme?
Þeirri spurningu er ef til vill ekki
auðvelt að svara. Og þó. Vissulega
mun ýmislegt breytast í náinni fram-
tíð í sænsku þjóðlífi. Öryggi verður
eflt og ýmsar dyr sem hingað til hafa
verið galopnar munu nú lokast um
stund. Mikil umræða mun fara fram
um hið opna þjóðfélag — kosti þess
og galla — en hvaða stefnu hún tekur
er erfitt að segja fyrir. Margir óttast að
það muni hafa víðtækar og alvarlegar
afleiðingar á umræðurnar og sænskt
þjóðfélag ef í ljós kæmi að banamaður
Olofs Palme væri útlendingur.
Og ef til vill eru það einmitt inn-
flytjendurnir sem í dag hafa hvað
mestar áhyggjur af framtíðinni. Fram-
tíðinni án hinna skorinorðu yfirlýs-
inga Olofs Palme um sjálfsagðan rétt
þeirra til lífs og öryggis í velferðar-
landinu Svíþjóð. Innflytjendurnir
hafa alltaf verið deilumál ílokkanna
og kostir og gallar þeirrar frjálsu
stefnu sem fylgt hefur verið í þeim
málum hafa verið til stöðugrar um-
ræðu eftir að „kakan“ fór að minnka
og gullöld Svíþjóðar að síga á seinni
hlutann.
Umræðurnar þau ár sem borgara-
flokkarnir fóru með völdin 1976 — 82
sýndu að það er grunnt á fordómun-
um hjá mörgum Svíanum. Og þótt
Ku KIux Klan — líkar rennur að
0 R Ð I Ð
næturlagi í görðum innflytjenda þessi
ár tilheyrðu undantekningunum
kenndu þær mönnum að gæfan er
fallvölt og ekkert er sjálfsagt. En þótt
atburðir síðustu vikna hafi valdið ugg
í brjóstum margra innflytjenda er
ekkert sem bendir til þess að nein
breyting muni verða á högum þeirra í
Svíþjóð. Hvorki högum þeirra né
annarra. Sænsk jafnaðarstefna stend-
ur á gömlum merg- á nær 100 ára
traustum grunni. Það sést hvað best á
því að Olof Palme var aðeins fjórði
formaður flokksins sem verður 100
ára þann 20. apríl 1989. Hjalmar
Branting, Per Albin Hansson, Tage
Erlander, Olof Palme — allir stóðu
þeir föstum fótum í starfi sínu og
stefnu, og á sama hátt og Per Albin
hafði í áraraðir unnið með Hjalmar
Branting vann Tage Erlander með
Per Albin og Olof Palme með Tage
Erlander áður en þeir tóku sjálfir við
völdum. Og í 40 ár mótuðu sænskir
jafnaðarmenn þjóðfélagið einir og
óháðir, þar til öllum fannst jafnaðar-
mannastjórn jafn sjálfsögð og mjólk
og brauð. Og í 20 ár hefur Ingvar
Carlsson forsætisráðherra helgað jafn-
aðarmannaflokknum starf sitt og líf,
og verið hægri hönd Olofs Palme á
annan áratug.
Og þótt sex ára stjórn borgaraflokk-
anna vekti menn um stund til um-
hugsunar um að til væru aðrar leiðri
er óhætt að segja að mótsetningarna í
sænskri pólitík sé litlar á alþjóða-
mælikvarða. Miklar umræður fara
fram milli flokkanna og staðan í
sænskum stjórnmálum að undan-
förnu — þar sem mjög mjótt hefur
verið á mununum milli hægri og
vinstri flokkanna — hefur orðið til
Á P A L M E
þess að málamiðlun og millivegir
hafa oft verið valdir.
Fátt bendir einnig til þess að borg-
araflokkarnir muni hafa kraft til þess
að koma jafnaðarmönnum frá. Mið-
flokkurinn (Centern) er enn í lama-
sessi eftir að leiðtogi hans og átrúnað-
argoð Torbjörn Fálldin dró sig í hlé
vegna ágreinings innan flokksins.
Þjóðarflokkurinn (Folkpartiet) á enn
fullt í fangi með að vera til og er rétt
að jafna sig eftir að hafa verið að því
kominn um tíma að lognast útaf. Eini
stjórnarandstöðuflokkurinn sem
stendur föstum fótum í pólitíkinni er
hægriflokkurinn (Moderaterna). En
einir og sér fá þeir litlu áorkað gegn
jafnaðarmönnum.
Allt bendir því til þess að litlar sem
engar breytingar verði í sænskri póli-
tík og sænsku þjóðfélagi þótt Iitríkasti
stjórnmálamaður þjóðarinnar sé fall-
inn frá. Og ef til vill sýnir það einmitt
styrk hans og stjórnarinnar, og þá
festu sem ríkir í þessu gamalgróna
velferðarþjóðfélagi, þar sem allt er í
föstum skorðum, að lífið heldur
áfram á sömu braut. Og þegar mesta
sorgin og örvæntingin, og vonbrigðin
yfir þessu helkalda höggi á hið opna,
frjálsa þjóðfélag, eru um garð gengin,
mun Svíþjóð á ný verða land frelsis og
öryggis. Þetta er það þjóðfélag sem
Olof Palme barðist fyrir og hann taldi
það áhættunnar virði. Og það er ekki
trúlegt að nein meiriháttar breyting
verði í þeim efnum ef marka má orð
Sten Andersson, utanríkisráðherra:
„Strangari gæsla er ekki til neins. Það
eru til glæpir sem við ekki getum var-
ið okkur gegn, og aukinn öryggisbún-
aður býður einungis upp á aukið of-
beldi.“
BSRB-blaöið 35