Strandapósturinn - 01.06.1976, Qupperneq 98

1895. Hann var að vitni sinna samtíðarmanna skáldmæltur
ágætlega, orti töluvert af lausavísum og eftirmælum, skrifaði
einnig niður ýmis gömul munnmæli. Er eitthvað af þeim sögn-
um birt í nýjustu útgáfunni af Þjóðsögum Jóns Árnasonar, eins
og t.d. sagan af Þórði sakamanni (IV. bls. 104—6). Tómas mun
hafa verið upprunninn og ættaður úr Geiradal við Gilsfjörð,
enda oft kenndur við bæinn Gróustaði þar í sveit. Hefur hann
sennilega átt þar eitthvert athvarf og heimilisfang, en var að
öðru leyti á fullorðinsárum á eirðarlitlu flakki um allar nálægar
sveitir og sýslur Vestfjarðakjálkans. Að líkindum hefur honum
verið í blóð borið eirðarleysi sumra listamanna ásamt allríkri
skáldgáfu, sem ekki fékk notið sín á þeirri öld, þess heldur, er
hann var reikull í ráði, vínhneigður og af snauðu fólki kominn.
Hann hlaut því að sæta örlögum utangarðsmannsins í þjóðfé-
laginu, eins og ýmsir hans líkar fyrr og síðar.
Þá er til máls að taka um tildrögin að fyrrnefndum vísum, en
fyrir þeim hef ég örugga heimild, þó að ofmælt væri að segja
hana frá fyrstu hendi, nær mun þó ekki verða komizt eins og nú
standa sakir.
Seint á sumardegi einum og í vatnsveðri, var Stefanía að koma
heim af engjum á bænum Hólum í Staðardal. Vegna úrkom-
unnar bar hún síðan skinnstakk yztan fata og var einnig í
skinnsokkum, sem einstaka kona notaði við heyskap á votlendi,
blautum mýrum og brokflóum. I því bili að hún kom á bæjar-
hlaðið, bar að Tómas víðförla til gistingar. Hann var og í skinn-
stakki, en ekki öðrum hlífðarfötum. Tvímælalaust hafa þau
verið vel kunnug, og í notum þess hefur Stefanía ávarpað Tómas
með fyrrnefndri kersknisvísu: Er hér kominn Adamsbur----------
o.s.frv. Hjá Tómasi stóð þá ekki á að svara fullum hálsi: Hér er
komin — o.s.frv.
Ekki man ég, hafi ég nokkurn tíma vitað það, hvort örnefnið
Svartiflói er til í landareign Hóla í Staðardal. Mætti allt eins
vera, að Tómas hafi notað það sem hálfgert lýsingarorð, eins og
t.d. svartaþoka, sortabylur o.fl. þ.h. Mig minnir fastlega, að
Stefanía væri viðloða á einum eða öðrum bæ í Staðardal um og
fyrir aldamótin 1900. Ef sóknarmannatöl Staðarsóknar frá þeim
96