Strandapósturinn - 01.06.1996, Síða 41

ráðinn kaupstjóri. Aðalstöð félagsins var á Borðeyrr í verslunar-
húsunum sem Pétur var nýbúinn að reisa og var félagið oft kennt
við staðinn og kallað Borðeyrarfélagið.
Pétur seldi félaginu verslunarhúsin og mun hafa lagt andvirðið
fram sem hlutafé í Félagsversluninni. Þetta hús sem við köllum
Riishús í dag varð íbúðarhús verslunarstjórans hverju sinni.
Arið 1875 náði félagsverslunin yfir sex sýslur. Frá Siglufirði
suður til Borgarfjarðar. Sama ár var félaginu skipt í tvennt um
Gljúfurá í Flúnaþingi og vestanmenn héldu áfram versluninni á
Borðeyri með Pétur Eggerts sem kaupstjóra en Skagfirðingar og
Austur-Húnvetningar sameinuðust um Grafaróssfélagið sem
kennt er við Grafarós í Skagafirði og varð Jón A. Blöndal fyrir
því. Þegar þetta gerðist þá voru kauptún eins og Blönduós,
Hvammstangi, Hólmavík og Búðardalur hreinlega ekki til.
Verslun á þeim stöðum reis út frá félagsversluninni á Borðeyri
en þaðan kom reynslan og þekkingin á hvernig bæri að haga
viðskiptum.
Thomsen kaupmaður er fyrstur verslaði á Blönduósi 1875 kom
þangað frá Borðeyri, hafði starfað hjá félagsversluninni. Riis
kaupmaður á Borðeyri byrjaði verslun bæði á Hvammstanga og
Hólmavík um aldamótin síðustu. Á þeim tíma beittu áhrifamenn í
héruðum sér fyrir því að fá hafnir löggiltar svo siglingar gætu
hafist til fleiri staða og verslanir risið til hagsbóta fyrir almenning
með því að styttra varð í kaupstaðinn. Hafa ber í huga hve
samgöngur voru erfiðar, engir vegir og ár óbrúaðar. Þá voru einu
verslanirnar við Húnaflóa á Skagaströnd og í Kúvíkum í Reykjar-
firði.
Þessi tilraun varð þó skammlífari en menn ætluðu í fyrstu og
margt mun hafa stuðlað að því. Talið er að rekstrarfjárskortur og
skuldir meiri en ungt fyrirtæki gat borið hafi vegið þungt. Engin
bankastarfsemi var þá til í landinu. Kaupmenn brugðust hart við
og bundust samtökum gegn félagsstarfseminni bæði innanlands
og utan. Það er ekkert nýtt að kaupmannastéttin hafi horn í síðu
félags- eða samvinnuverslunar. Þá var engin reynsla í svona
rekstri meðal forráðamanna og því hafa eflaust átt sér stað ein-
hver mistök í stjórnun.
39