Strandapósturinn - 01.06.2010, Side 66

64
notkun og er það að nálgast 100 árin. Þetta var fyrsta ljóshúsið
sem logsoðið var saman hér á landi. Núverandi viti er steinsteyptur
og alls 10,3 m á hæð.
Höfundi þessarar greinar er ekki kunnugt um að áður hafi
verið sagt frá árásinni á Grímseyjarvita á prenti. Er það kannski
vegna þess að skemmdir urðu ekki miklar. En í bókinni Vitar á
Íslandi, sem stuðst er við hér, segir svo á bls. 103:
Vegna hernáms Breta og síðar Bandaríkjamanna og viðbúnaðar
þeirra hér áttu Þjóðverjar óhægt um vik að gera atlögur að
skotmörkum á Íslandi og tjón á mannvirkjum á landi af þeirra
völdum því hverfandi. Vitar landsins nutu sjálfsagt verndar af veru
herliðsins hér og hafa að líkindum ekki verið mikilvæg skotmörk
meðan slökkt var á þeim enda er aðeins getið um tvær árásir
Þjóðverja á vita á Íslandi á meðan seinni heimsstyrjöldin stóð. Þær
áttu sér báðar stað þann 18. ágúst 1942. Þýsk flugvél gerði þá
skotárás á Skagatáarvita og skemmdi bæði ljóstæki og vitahús
nokkuð og einnig gerði þýsk flugvél skotárás á Hegranesvitann og
var talið að sama vél hefði verið þar á ferð og skaut á
Skagatáarvitann.
Samkvæmt sömu heimild (bls. 50) var það J.F. Aasberg,
skipstjóri á skipum Sameinaða gufuskipafélagsins, sem kom því til
leiðar að byggðar voru sjómerkjavörður í Grímsey á Steingrímsfirði
árið 1899. Þessi sjómerki voru endurnýjuð árið 1903 á kostnað
landssjóðs.
Sjómerkjavörðurnar voru tvær, önnur norðaustur úr vitanum
og eru þar leifar úr henni enn, en hin alveg úti á enda á Grímseynni
þar sem sést vel ofan á Uxann. Þegar fyrri heimsstyrjöldin hófst,
1914, voru vitabyggingar að komast á allgott skrið. Það ár var tekin
ákvörðun, ásamt mörgum, um að byggja þrjá innsiglingarvita við
Steingrímsfjörð að kröfu norska skipafélagsins „Det Bergenske
Dampskibsselskab“ sem þá hafði gert samning við íslensk
stjórnvöld um siglingar frá austur og vestur Noregi um Færeyjar
umhverfis Ísland og voru skipstjórar félagsins hafðir með í ráðum
um gerð og staðsetningu vitanna. Alþingi samþykkti lög sem
heimiluðu byggingu vitans á Grímsey í Steingrímsfirði sem var sá
eini þessara vita sem landssjóður greiddi kostnað við en vegna
styrjaldarástandsins reyndist ekki unnt að fá linsurnar í þessa vita