Bændablaðið - 23.09.2021, Blaðsíða 8

Bændablaðið | Fimmtudagur 23. september 20218
FRÉTTIR
Þrjátíu ára gjöfult ræktunarstarf á Syðra-Skörðugili að enda komið:
Ætla þó að taka fé aftur eftir bannið
Bændasamtök Íslands (BÍ) hafa
lagt fram áherslupunkta sína fyrir
komandi alþingiskosningar.
Helstu atriðin snúast um umhverf-
is-, tolla- og markaðs mál – auk
mótunar landbúnaðarstefnu. Telja
samtökin að landbúnaðarráðuneytið
þurfi að vera sérstakt ráðuneyti til
að hægt sé að ná árangri í þessum
málaflokkum.
Í umhverfis- og loftslagsmálum
hafa BÍ mótað eigin umhverfis-
stefnu fyrir árin 2020–2030 og er
aðgengileg á vef BÍ. Hún fjallar á
almennan hátt um landbúnað og
umhverfismál og skilgreinir megin-
markmið íslensks landbúnaðar í
umhverfismálum næsta áratuginn.
Leiðarljós stefnunnar eru loftslags-
mál, sjálfbærni og vistheimt.
Loftslagsvænn landbúnaður og
Kolefnisbrúin
Meðal verkefna sem bændur vinna
nú að í þágu umhverfis- og lofts-
lagsmála eru Loftslagsvænn land-
búnaður og Kolefnisbrúin.
Loftslagsvænn landbúnað-
ur er samstarfsverkefni bænda,
Ráðgjafarmiðstöðvar landbúnaðar-
ins og stjórnvalda.
Tilgangurinn er að virkja bændur
til þátttöku til loftslagsvæns land-
búnaðar, með minni losun gróð-
urhúsalofttegunda og aukningu í
kolefnisbindingu.
Kolefnisbrúin er í eigu BÍ og
Landssamtaka skógareigenda og er
það unnið með bændum og land-
eigendum að því að framleiða vott-
aðar kolefniseiningar, sem hægt er
að nýta í þágu eigin rekstrar, á móti
sínu kolefnispori, eða selja á mark-
aði til fyrirtækja eða fjárfesta sem
vilja binda óhjákvæmilega kolefn-
islosun hjá sér.
Óhagstæður tollasamningur
Varðandi tollamálin telja BÍ að gildandi
tollasamningur við Evrópusambandið
(ESB) sé afar óhagstæður íslenskum
landbúnaði. Stjórnvöld hafa óskað
eftir endurskoðun á honum. Samtökin
telja að taka þurfi tillit til útgöngu
Bretlands úr ESB og endurmeta
hlutföll innflutnings á hvern markað
fyrir sig, með samanburði við aðra
sambærilega samninga.
Samanburður leiði í ljós að í samn-
ingum við ESB hafi Íslendingar gefið
eftir 10,6 kg á hvern íbúa af tollkvót-
um til innflutnings til Íslands, en hafi
á móti fengið 20 grömm á hvern íbúa
til útflutnings. Þetta er margfalt magn
en í nýlegum samningi við Breta. Þar
voru gefin eftir 130 grömm á hvern
íbúa í innflutningi, en fengin 15
grömm í útflutningi.
Auk þarf markaðshlutdeild
innlendra afurða
Varðandi afkomu einstakra búgreina
telja BÍ að huga þurfi alvarlega að
stöðu sauðfjárbænda sem hafa þurft
að búa við bágt afurðaverð um árabil
og benda einnig á slæma stöðu naut-
gripabænda í nautakjötsframleiðslu,
þar sem reksturinn hefur ekki staðið
undir framleiðslukostnaði.
Í markaðsmálum telja BÍ að auka
þurfi sýnileika og markaðshlutdeild
íslenskra afurða hjá neytendum.
Tengja þurfi neytendur betur við
frumframleiðendur og auka verðmæti
innlendra afurða
Loks leggja BÍ áherslu á, að
með mótun landbúnaðarstefnu fyrir
Ísland sé nauðsynlegt að landbúnað-
arráðuneytið verði sjálfstætt sam-
einað ráðuneyti landbúnaðarmála,
þar sem innanborðs verði skógrækt
og landgræðsla. /smh
Bændasamtök Íslands:
Áherslumál fyrir
alþingis kosningarnar
Skorið verður niður um 1.500 fjár
á Syðra-Skörðugili eftir að riðutil-
felli var staðfest í kind, eftir að vart
varð við veikindi hennar í heima-
landasmölun fyrir göngur. Bærinn
er talinn með betri ræktunarbúum
á landinu í sauðfjárrækt, fengið
margar viðurkenningar í gegnum
árin. Það var til að mynda afurða-
hæsta sauðfjárbúið í Skagafirði
með 300 ær eða fleiri á síðasta ári
og átti einnig besta sláturlamba-
hópinn, 400 lömb eða fleiri.
Að sögn Elvars Einarssonar,
bónda á bænum, hefur ekki verið
tekin ákvörðun um hvað verði gert
þegar þeim verður aftur heimilt að
byggja upp sauðfjárstofn.
„Við erum bara að jafna okkur
eftir þetta áfall og fara í gegnum
þetta hefðbundna ferli gagnvart ráðu-
neytinu í samvinnu við MAST,“ segir
Elvar þegar hann er spurður um hvort
hann sé búinn að átta sig á stöðunni.
„Við ætlum nú að ganga til samn-
inga við ráðuneytið um að hefð-
bundið ferli fari í gang varðandi
hreinsunarstarf og úttektir, við höfum
ekki neitt val eða aðra möguleika,
við semjum til að eiga rétt á bótum
til að mynda ef til þess kemur að við
komum okkur upp nýjum stofni,“
segir hann.
Ósátt við reglugerðina
Ásamt sauðfjárræktinni eru þau
Fjóla Viktorsdóttir, kona hans, og
þrjú börn þeirra með hrossarækt.
Þau Elvar og Fjóla eru ósátt við
reglugerðina frá 2001 sem unnin er
við ákvörðun bóta, þær séu ósann-
gjarnar því fjárhagslegt tjón bænda
sé gríðarlegt í tilfellum sem þessum.
Þau eru einnig afar ósátt við að
ekki skuli vera lagt meira fjármagn
í rannsóknir á riðu, það hafi ekkert
verið gert almennilega í tugi ára. Þau
telja að kortleggja þurfi svæðin þar
sem hefur verið riða á árum áður og
að þau svæði verði hreinsuð betur.
Óvíst um umfang
ræktunar eftir tvö ár
„Við hjónin tölum bæði í þá átt að
við ætlum að taka fé aftur. En hvort
við förum aftur upp í 600 vetrar-
fóðraðar kindur er of snemmt að
segja til um. Við höfum bæði mjög
gaman af sauðfé og eins dæturnar
okkar þrjár, við vitum fátt skemmti-
legra en að garfa í þessu ræktunar-
starfi – spá og spekúlera. Þú sérð ár-
angurinn hratt og miklu fyrr en í til
dæmis hrossarækt. Sauðburðurinn
er einnig okkar uppáhaldstími.
Við höfum fengið fjölmargar
viðurkenningar fyrir ræktunar-
starfið, nú síðast frá Félagi sauð-
fjárbænda í Skagafirði fyrir að
vera afurðahæsta sauðfjárbúið í
Skagafirði eftir hverja kind með
svona stórt bú og með hæstu með-
alvigtina, eða 19,1 kíló af um 800
lömbum. Við vorum einnig með
besta veturgamla hrútinn og held ég
geti sagt að við séum meðal þeirra
fremstu á landinu,“ segir Elvar.
Síðast skorið niður fyrir 30 árum
Síðast var skorið niður á Syðra-
Skörðugili fyrir um 30 árum, þegar
faðir Elvars, Einar Gíslason, hélt
utan um ræktunina. „Sá grunnur
sem við byggðum á var kominn
frá honum – hann á mikið í þessari
velgengni okkar enda starfaði hann
með okkur í þessu á meðan hann
lifði og hafði gríðarlegan áhuga á
ræktun sauðfjár.
Hann var mjög þekktur og virtur
á meðal sauðfjárbænda og hrossa-
bænda á landsvísu og starfaði sem
ráðunautur í mörg ár. Var lengi
bústjóri á tilraunabúinu Hesti í
Borgarfirði á yngri árum og kom
meðal annars að innleiðingu á því
byggingarlagi sem er í lömbum í
dag; betri læri, betra bak og lág-
fættara fé. Hann fékk nú skammir
fyrir það í upphafi, því menn höfðu
efasemdir um að það gæti gengið
í snjó og væri of lítið til að geta
náð upp á garðana. En við erum
stolt af hans arfleifð í dag og það er
sárt að þurfa að urða hans framlag í
íslenskri sauðfjárrækt,“ segir Elvar
Einarsson.
/smh
Dreift í 32 þúsund eintökum
á yfir 420 dreifingarstaði
Smáauglýsingar 56-30-300
Hafa áhrif um land allt!
Fjóla Viktorsdóttir, Sigríður Elva, Viktoría Eik, Ásdís Ósk og Elvar Einarsson.
Leitað að verndandi arf-
gerð gegn riðu í sauðfé
– Langtímaverkefni og engin skyndilausn
Stefanía Þorgeirsdóttir fer fyrir
rannsóknarverkefni á Keldum
þar sem markmiðið er að leita að
verndandi arfgerð í íslensku sauð-
fé, en erfðapróf sem byggir á einu
tilteknu erfðamarki er notað víða
í Evrópu í þeim tilgangi að byggja
upp þolna sauðfjárstofna.
„Þetta verkefni er unnið hér á
Tilraunastöðinni á Keldum af okkur
Vilhjálmi Svanssyni í samstarfi við
Eyþór Einarsson hjá Ráðgjafar-
miðstöð landbúnaðarins og er stefnan
að safna sýnum víðs vegar um landið,
auk þess sem sýni verða tekin úr fé
á Grænlandi, en það er talið vera af
íslenskum stofni,“ segir Stefanía.
Sjaldgæfur breytileiki
„Við erum svo í nánu samstarfi við
Karólínu Elísabetardóttur, bónda
í Hvammshlíð í Skagabyggð, og
samstarfsfólk í Þýskalandi þar sem
verkefnin skarast að miklu leyti og
markmiðin eru þau sömu. Í verk-
efninu er áhersla lögð á að finna
nýja eða aðra breytileika en þann
sem þekktastur er fyrir að veita
vernd gegn riðu, svokölluð ARR-
arfgerð, sem hefur enn ekki fundist
í íslensku sauðfé. Þegar hefur fund-
ist breytileiki T137, sem mögulega
er verndandi. Sá breytileiki hefur
fundist áður í rannsókn á íslensku
fé og voru niðurstöður um þann
fund birtar í vísindagrein 1999,
en á þeim tíma voru ekki komnar
fram vísbendingar um að hann
skipti máli varðandi riðunæmi,“
segir Stefanía.
Spennandi niðurstöður
Að sögn Stefaníu þarf að kanna tíðni
breytileikans T137 í riðuhjörðum
og hvort arfberar breytileikans í
þeim hjörðum hafi verið lausir við
riðu, til að sannreyna verndandi
eiginleika hans í íslensku fé. „Á
Keldum er að finna mikið safn sýna
úr hjörðum þar sem greinst hefur
riða á undanförnum áratugum.
Ætlunin er að nýta sýnasafnið til
rannsókna á breytileikanum sem og
öðrum áður óþekktum sem mögu-
lega hafa þýðingu fyrir riðunæmi.
Þetta eru spennandi niðurstöður
og gætu komið að notum í barátt-
unni gegn riðu í framtíðinni ef í
ljós kemur að þessi breytileiki hefur
verndandi áhrif í íslensku fé líkt og
virðist vera tilfellið á Ítalíu þar sem
hann hefur helst verið rannsakaður.
Það er vert að taka fram að hann er
mjög sjaldgæfur og tæki því langan
tíma að rækta upp fé með þannig
arfgerð, þannig að hér er ekki um
neina skyndilausn að ræða en þess
virði að rannsaka betur,“ segir
Stefanía. /smh
Áhersluatriði Bændasamtaka Íslands í tollamálum.
Keldur.