Bændablaðið - 23.09.2021, Blaðsíða 24

Bændablaðið | Fimmtudagur 23. september 202124
Tengslamyndun er nauðsynleg, að
kunna samskipti við veröldina í
kringum sig og að skynja sig sem
hluta af heild.
Mikil áskorun við slíkt, áskorun
við félagslega tilveru, slæm upplifun
og viðbrögð einstaklinga er eitthvað
sem hefur verið tekist á við í gegn-
um tíðina og greint sem raskanir á
einhverfurófi.
Einhverfa er samheiti hegð-
unareinkenna, sem tengjast truflun
á taugaþroska og koma í ljós fyrst
á leikskólaaldri. Einhverfu er ekki
hægt að greina með lífeðlisfræði-
legum prófum en er heldur greind
með þroskaprófum og beinni athug-
un á atferli manneskjunnar. Innan
einhverfurófsins má finna meðal
annars Aspergersheilkennið sem er
ódæmigerð einhverfa, en þroska-
röskun engu að síður.
Félagsleg samskipti
Algengt er meðal einhverfra einstak-
linga að geta til félagslegra sam-
skipta er skert og fylgir oft vanlíðan;
þunglyndi og/eða kvíði.
Skynáreiti, að lesa í aðstæður
eða annað fólk er þeim erfitt og því
er mikilvægt að viðkomandi mæti
skilningi, fái einstaklingsmiðaðan
stuðning og aðlögun athafna og
aðstæðna.
Ýmsir þættir líkt og félagslíf,
tækifæri til náms og aðrar félags-
legar aðstæður skipta miklu máli
fyrir virka þátttöku einstaklinga í
lífinu, líkt og hjá öðrum, og því sjálf-
sagt að mæta þeim með skilningi.
Tölvu- og byggingarleikurinn
Minecraft kemur sterkur inn
Minecraft gengur út á að byggja
mannvirki úr kubbum þar sem
spilarinn skapar og vinnur innan
þrívíddarheima sem myndaðir eru
úr miklum fjölda mynstraðra kubba.
Leikurinn sem slíkur hefur ekkert
sérstakt markmið, en þó er innbyggt
í hann hvatakerfi. Þessi skemmti-
legi tölvuleikur virðist höfða vel
til einhverfra einstaklinga, hægt er
að byggja sinn eigin heim án utan-
aðkomandi áreita ef vill, leikurinn
er ekki kvíðavaldandi og undir eru
spilaðir rólegir klassískir tónar.
Árið 2013 ákvað vefhönnuður
að nafni Stuart Duncan að bæta um
betur og setti upp Minecraft net-
þjón, eingöngu ætlaðan einstakling-
um með einhverfu og fjölskyldum
þeirra. Honum að óvörum óskuðu
mörg hundruð manns eftir að fá
að vera með í því sem hann kallar
„Autcraft“ og státar nú samfélagið
af að minnsta kosti 8.000 meðlim-
um.
Netsamfélag býður upp á tjáskipti
Autcraft er, eins og gefur að skilja,
ekki eins og hvert annað netsamfélag
heldur aðstoðar það einhverf börn og
einstaklinga að æfa félagslega færni.
Þarna er leið til að tjá sig og eiga
samskipti án þess álags sem getur
orðið í mannlegum samskiptum
og ekki þörf á að lesa í líkamlega
tjáningu, svipbrigði eða augnsam-
bönd meðspilara sinna. Félagslegu
samskiptin eru þarna einungis yfir
lyklaborðið og heyrnartólin.
Aukin félagsfærni
Virkni Autcraft vakti athygli og
fylgst var með leikmönnum þess yfir
netið vegna rannsóknar um mögu-
lega félagsfærni sem þarna átti sér
stað. Í kjölfar rannsóknarinnar kom
í ljós að þarna tengdust aðilar vin-
áttuböndum, tjáðar voru tilfinningar
svo sem gleði yfir leiknum en einnig
kvíði eða sorg yfir vandamálum
raunveruleikans.
Forstöðukona PEERS Clinic við
háskólann í Kaliforníu, Elizabeth
Laugeson, sem kennir ungum full-
orðnum með einhverfu hvernig á
að byggja upp sambönd – telur að
ganga í samfélag á borð við Autcraft
sé gott skref í áttina að því að minnka
félagslegan kvíða og tilheyra samfé-
lagi. Auðvitað er heimur Minecraft
ekki sambærilegur við raunheima
en þó má kynnast því hversu öflugt
og mikilvægt félagslegt umhverfi er.
Að tilheyra hópi sem miðast við
sameiginlegt áhugamál, í góðu og
hvetjandi umhverfi, hefur mikil og
góð áhrif á líðan. Þeir sem forvitnir
eru um Autcraft geta heimsótt síðuna
www.autcraft.com og fengið frekari
upplýsingar. /SP
Gaman er að segja frá því að hún
Steinunn Grímsdóttir, meina-
tæknir, göngugarpur og dyggur
lesandi Bændablaðsins, tók þá
ákvörðun fyrir nokkru að dreifa
blaðinu í nærliggjandi hús, enda
í því að finna bæði alþýðlegt og
fjölbreytt lesefni sem flestir ættu
að geta lesið sér til ánægju.
Blaðamaður fór á stúfana og
spjallaði við þessa brosmildu, hressu
og skemmtilegu konu og hún segir
svo frá.
„Það vildi þannig til að við
hjónin náðum okkur alltaf í blað-
ið þegar það kom út og þar sem
við búum í þjónustuíbúðum voru
nokkrir nágrannar sem spurðu
mig hvort mögulega væri hægt að
kippa eintaki með fyrir sig. Þannig
á tímabili var ég að sækja fyrir sjö
til níu manns að staðaldri. Ég tel það
ekkert eftir mér.
Veistu, það er fullt af fólki hérna
sem styðst við göngugrind eða
hjólastól, sem kemst ekki sjálft –
þannig það skiptir mig engu þó ég
sæki nokkur í viðbót.
Það er stór hópur fólks sem
er hrifið af blaðinu, sumir elska
krossgátuna, og allir geta fundið
sér eitthvað. Þetta vatt upp á sig og
við bættust heilmargir, eða næstum
því fimmtíu manns!“ segir Steinunn
hlæjandi og sýnir mér lista þar sem
nöfn íbúa og íbúðanúmer eru vand-
lega skrifuð niður. „Þetta er bara
skemmtilegt enda hef ég kynnst fullt
af fólki fyrir vikið.“
Aldur er bara tala á blaði
Steinunn gengur talsvert mikið, ef
til vill að vinna upp liðinn tíma, en
að eigin sögn gat hún ekki gengið
vegna liðagigtar í tuttugu ár.
Eftir að taka fæðuna í gegn, taka
meðal annars út papriku, epli,
appelsínur, vínber, rauðvín og
annað sem mælist „súrt“ þegar
kemur að pH-gildi líkamans,
þá hleypur hún um rétt eins og
unglingur.
„Þegar ég varð sjötug gáfu börn-
in mín mér úr sem telur skrefin og
ætli ég gangi ekki 14–16 þúsund
skref daglega að meðaltali. Hef þó
farið upp í 20 þúsund!“
En ég lenti nú aldeilis í því í
einni gönguferðinni. Þá var ég á
gangi með nágrannakonu minni
– sem varð mér til lífs því hjartað
stoppaði og ég féll og höfuðkúpu-
brotnaði. Nágrannakonan bjargaði
lífi mínu og hringdi beint á 112
enda tímaspursmál þegar svona
kemur fyrir.“
Bros að launum
„En ég held ótrauð áfram, mikið er
um langlífi í minni ætt þó við eigum
það líka til að vera hrakfallabálkar
og ég er þakklát fyrir þá góðu heilsu
sem ég bý við. Eins og ég segi alltaf;
aldur er bara tala á blaði og að vera
hraustur er ekki sjálfsagt.
Nú hef ég oft verið spurð að því
hvort ég fái laun fyrir að bera svona
út Bændablaðið en ég segi – ég fæ
ekki peninga, ég hef engan áhuga
á því – en fullt af fallegum brosum
og þakklæti! Mér finnst það miklu
meira virði.“
Steinunn er hin hressasta, telur
dreifinguna ekki eftir sér, enda
upplagt að sameina hana reglu-
bundnum gönguferðum sínum og
hafa nágrannarnir ákaflega gaman
af. Þarna má segja að að haldist í
hendur iðkun heilsusamlegs lífernis,
bæði á sál og líkama. Eitthvað sem
allir ættu að hafa í fyrirrúmi enda
stór hluti hamingjunnar að gleðja
aðra, jafnframt því að hugsa vel um
sjálfan sig. /SP
LÍF&STARF
Steinunn Grímsdóttir:
Gleðin fólgin í því að gleðja aðra
Steinunn kampakát með listann góða.
Netsamfélag ætlað einstaklingum á einhverfurófi:
Aukin félagsfærni með aðstoð Autcraft
Tölvuleikurinn Minecraft nýtur mikilla vinsælda víðs vegar um heiminn.