Bændablaðið - 23.09.2021, Blaðsíða 64

Bændablaðið | Fimmtudagur 23. september 202164
LÍF&STARF
LESENDARÝNI
Kjósum íslenskan
landbúnað
Í aðdraganda alþingiskosninga
er aðeins farið að ræða mál-
efni íslensks landbúnaðar frá
fleiri sjónarhornum en hags-
munum innflytjenda matvöru.
Stjórnmálamenn geysast um
héruð til að koma sínum sjón-
armiðum og stefnumálum á
framfæri við kjósendur í von um
atkvæði þeirra. En hvað hefur
gerst á kjörtímabilinu sem er að
líða sem hefur haft áhrif á hags-
muni og afkomu bænda og mat-
vælaframleiðslu í landinu?

• Innflutningur kjöt- og mjólk-
urvara hefur verið aukinn
um mörg hundruð tonn eftir
stækkun tollasamnings við
Evrópusambandið.

• Flutt hafa verið inn hundr-
uð tonna af ostum á fölskum
forsendum þess efnis að það
séu jurtaostar. Nú liggur fyrir
úrskurður yfirskattanefndar
um að hér hafi í einhverjum
tilvikum verið um mjólkurost
að ræða.
• Þess eru dæmi að flutt hefur
verið inn beinlaust kjöt sem
ranglega hefur verið skráð
sem kjöt á beini, en það þýðir
að mun lægri tollar eru greiddir
af vörunni.
•
• Afurðaverð til sauðfjárbænda
sem lækkaði um í kringum
40% fyrir fáeinum árum má
án vafa að einhverju leyti rekja
til mikils innflutnings á kjöti,
en lagfæring þess hefur látið á
sér standa og verð til íslenskra
sauðfjárbænda er á pari við það
sem lægst gerist í Evrópu.

• Afurðaverð hefur ítrekað verið
lækkað til nautgripabænda.
Þetta má án vafa rekja til vax-
andi innflutnings á nautakjöti.

• Afkoma afurðastöðva og
úrvinnsluaðila kjöts og mjólk-
urafurða á landinu hefur hlotið
mikinn skaða af miklum inn-
flutningi og samkeppni við
erlenda framleiðendur sem eru
svo stórir að þeir gætu fram-
leitt á fáeinum dögum ársneyslu
allra Íslendinga.

• Merkingareglugerð sem tekin
var upp frá Evrópusambandinu
og tilgreinir hvernig uppruna-
merkja skuli matvæli gengur
alltof skammt í að upplýsa
neytendur um hvaðan hráefnið
í vörum sem boðnar eru til sölu
í verslunum er upprunnið, né
heldur tekur hún á því vanda-
máli að matur sem seldur er í
mötuneytum og veitingahúsum
virðist ríkisfangslaus með öllu
og sjaldnast sagt nokkuð frá
uppruna hráefna máltíða þar.
Allt þetta virðist vera hannað
til að hjálpa innflytjendum að
blekkja neytendur til að halda
að þeir séu að kaupa innlendar
landbúnaðarafurðir.

Hvað er til ráða til að rétta af upp-
safnaðan halla íslenskrar landbúnað-
arframleiðslu og koma henni í eðli-
legt horf eftir niðurdrepandi kjör-
tímabil sem er að líða? Kjörtímabil
þar sem Sjálfstæðisflokkur í broddi
fylkingar með stuðningi Vinstri
grænna og Framsóknarflokks
hefur lagt alla áherslu á hagsmuni
íslenskra innflytjenda landbún-
aðarvara og stórkaupmanna sem
stjórna stærstum hluta dagvöru-
markaðar á Íslandi undir sérstökum
verndarvæng Samkeppnisstofnunar
og reyndar líka íslenskra tollayfir-
valda sem virðast hafa lagt sig í líma
við að vera ekki fyrir innflytjendum.
Eins og mál standa í dag er
einungis einn flokkur í fram-
boði til Alþingis sem virkilega
ber hag íslensks landbúnaðar og
matvælaframleiðslu fyrir brjósti.
Flokkur sem hefur sett fram trú-
verðuga og vel framkvæmanlega
landbúnaðarstefnu (https://www.
althingi.is/thingstorf/thingmala-
listar-eftir-thingum/ferill/?lt-
g=151&mnr=42). Flokkur sem sýnt
hefur að hann gerir það sem hann
segist ætla að gera. Miðflokkurinn
er sá flokkur sem ætlar að koma
íslenskum landbúnaði og mat-
vælaframleiðslu aftur á þann stall
sem hann á skilið og sem þjóðin
á skilið. Þannig mun þjóðin stór-
auka fæðu- og matvælaöryggi sitt
með nægum heilnæmum matvælum
úr íslenskri náttúru í stað þess að
treysta á að aðrar þjóðir sjái okkur
fyrir mat í öllum aðstæðum sem upp
geta komið til frambúðar.
Ég bið ykkur, bændur, búalið
og aðrir, sem viljið veg íslenskrar
matvælaframleiðslu og íslenskrar
landsbyggðar sem mestan og bestan
um ykkar stuðning í alþingiskosn-
ingunum sem fram fara 25. sept-
ember næstkomandi. Ef þið verðið
upptekin þennan dag bið ég ykkur
að fara og kjósa utan kjörfundar svo
atkvæði ykkar glatist ekki.
Setjum X við M fyrir íslenskar
sveitir og íslenska matvælafram-
leiðslu.
Högni Elfar Gylfason
frambjóðandi Miðflokksins í 5.
sæti í Norðvesturkjördæmi.
Högni Elfar Gylfason.
Smáauglýsingar 56-30-300
Kvatt með þakklæti í huga
Ari Trausti Guðmundsson.
Í haust verða liðin nærri sex ár
frá því ég hóf að starfa með VG að
framsæknum baráttumálum og þá
til að byrja með að undirbúningi
alþingiskosninga. Þar á undan var
ég óháður stjórnmálasamtökum í
áratugi. Hef nú setið bæði í stjórn-
arandstöðu og stjórn og verið fullur
orku og hugmynda allan þann tíma.
Árin, sem verða fjögur í stjórnar-
stöðu, með setu í tveimur fastanefnd-
um (utanríkis- og umhverfis/sam-
göngu/sveitarstjórnarnefnd, þar sem
varaformaður), í einni alþjóðanefnd
sem formaður (um norðurskautsmál)
og sem formaður Þingvallanefndar,
auk þess að vera með í að endurskoða
alþjóðastarf Alþingis og forma nýja
norðurslóðastefnu, hafa verið gef-
andi og árangur stjórnarsamstarfs-
ins sannarlega vegferðarinnar virði.
Hann kemur fram sem framfarir, er
gagnast almenningi og t.d. einyrkj-
um í hefðbundum atvinnugreinum.
Sama má segja um umbætur í mjög
mörgum málaflokkum, svo sem í
samgöngu-, mennta- og heilbrigð-
ismálum, þótt alloft hafi verið þörf á
stærri eða róttækari félagslegum og
umhverfistengdum umbótaskrefum. Í
landi samsteypustjórna er aðeins fær
leið málamiðlana til breytinga og þar
við situr í bili.
Mér hefur verið heiður að því að
starfa með samherjunum í þingflokki
VG, öðrum félögum hreyfingarinnar
og fólki innan og utan VG um allt
land. Það á vissulega líka við um
samskipti við fjölmarga í hinu stóra
Suðurkjördæmi, t.d. bæjar- og sveit-
arstjóra, kjörna fulltrúa, forsvars-
menn félaga, stofnana og fyrirtækja
og fólk flest, eins og sagt er. Raunar
í öllum öðrum kjördæmum að vissu
marki. Sannarlega hefði ég kosið að
hafa meiri tíma til ferða utan höfuð-
borgarinnar og reyndi að bæta úr því
með greinaskrifum, fésbókarfærslum
og símtölum.
Næg verkefni
Þessum leiðangri mínum á póli-
tískum háfjöllum lýkur þann 25.
september nk. Auðvitað er eftirsjá
að fjölbreyttu starfi þingmannsins
á stofnun sem er styrkur grunnur
þess þingbundna lýðræðis sem við
höfum valið samfélaginu. Ég hef
stundað fjölbreytta atvinnu, í 5 til
15 ára skorpum, nema hvað margs
konar skrif, allt frá ljóðum og blaða-
greinum til skáldsagna og fræði-
bóka, hafa enst áratugum saman,
ásamt jarð- og náttúruvísindum, og
fræðslustarfi meðal almennings í
útvarpi og sjónvarpi. Nú er komið
að því að enda veruna á Alþingi til
þess að sinna ýmsum verkefnum og
áhugamálum sem áttu hug minn þar
til ég var kosinn á þing. Vissulega
mun ég einnig sakna starfsumhverf-
isins þar og margra samstarfsmanna,
jafnt meðal þingmanna sem frábærra
starfsmanna, og góðra kunningja,
ásamt starfi að málaflokkum eins
og norðurslóðamálum, raunvís-
indum, ferðamálum, orkumálum,
samgöngumálum, almannavörnum,
margvíslegum umhverfismálum og
nýsköpun en til þess hef ég líka vett-
vang utan þings. Í málefnum land-
búnaðarins langar mig til að leggja
lið í umhverfis- og loftslagsmálum,
við eflingu byggða utan þéttbýlis,
í nýsköpun og menntamálum, við
að flýta orkuskiptum og með því að
mæla fyrir stóraukinni matvælafram-
leiðslu til útflutnings, svo það helsta
sé nefnt.
Ég þakka mikið vel öllum, sem
ég hef átt alls konar samskipti við
vegna þingstarfanna, fyrir þau og
skrefin með mér, jafnt utan þings
sem innan og um land allt.
Ari Trausti Guðmundsson
Höfundur er fráfarandi
þingmaður VG.
„Að skreppa upp á hrepp“
Hreppar hafa verið við lýði á
Íslandi í meira en þúsund ár.
Þeir voru komnir til sögunnar
fyrir kristnitöku. En þeim fer
nú mjög fækkandi á Íslandi.
Við sameiningar sveitarfélaga
hafa orðið til mörg falleg nöfn
þar sem endingunni „hreppur“
er sleppt. Til dæmis Norðurþing,
Hörgársveit og Fjallabyggð.
En ef til vill er ákveðin eftir-
sjá í þessu góða nafni „hreppur“.
Samband íslenskra sveitarfélaga
gæti jafnvel heitið „Hreppasamband
Íslands“. Hreppur merkir einfald-
lega sveitarfélag.
Hvers vegna hefur þetta gamla
og góða orð „hreppur“ fallið úr
tísku? Svarið er augljóst sýnist mér.
Orðið hefur á undanförnum öldum
lent í neikvæðri umræðu. Orð eins
og „hrepparígur“, „hreppaflutn-
ingar“ og „hreppsómagi“ hafa sett
það í neikvætt samhengi. Að auki
tengja margir þetta orð við fámenna
og gamaldags byggð í sveitum.
Einn kostur við orðið „hrepp-
ur“ hefur þó alveg gleymst. Það
er hversu þjált það er í samsetn-
ingum. Og það vill svo til að ég hef
reynslu af hvort tveggja. Snemma á
þessari öld var ég fyrst sveitarstjóri
í sveitarfélagi sem hafði endinguna
„hreppur“ í nafni sínu. Þegar ég
lét af störfum þar tók ég við sem
sveitarstjóri í öðru sveitarfélagi
sem hafði endinguna „sveit“ í sínu
nafni.
Í fyrrnefnda sveitarfélaginu
töluðum við um hreppsfána,
hreppsbílinn, hreppsnefndina að
ógleymdri hinni stórkostlegu setn-
ingu „að skreppa upp á hrepp“ , þ.e.
að skreppa á hreppsskrifstofuna.
Í síðarnefnda sveitarfélaginu
var þetta öllu flóknara. Þar töluð-
um við um sveitarfélagsfánann, bíl
sveitarfélagsins, sveitarstjórn og við
skruppum upp á skrifstofu sveitar-
félagsins.
Sannleikurinn er sá að gamla
orðið „hreppur“ hefur ákveðna
kosti fram yfir orðið „sveitarfélag“
í daglegu tali. Íbúar hreppanna,
þeirra sem eftir standa, mættu ef til
vill hafa þetta í huga við komandi
sameiningar þegar ákveða skal nafn
á hið nýja sveitarfélag. Eða bara á
hinn nýja hrepp.
Einar Örn Thorlacius
Höfundur er fyrrv. sveitarstjóri.
Einar Örn Thorlacius.