Fréttablaðið - 29.01.2022, Qupperneq 12

Hundruð fyrirtækja af öllum
stærðargráðum hafa útvistað
launavinnslu til okkar.
Bókaðu fund á www.bokad.is.
Láttu okkur hjá KPMG Bókað
sjá um launavinnslu fyrirtækisins
Þú notar t ímann
í reksturinn
Við reiknum
launin
Við sjáum um
skilagreinar
100
Veturinn stefnir í að verða sá
erfiðasti í Bretlandi í langan
tíma. Gríðarlegar verðhækk-
anir, ekki síst á gasi og raf-
magni, spila stóra rullu sem
og vandræði tengd útgöng-
unni úr Evrópusambandinu
og faraldrinum.
kristinnhaukur@frettabladid.is
BRETLAND Á föstudag fyrir rúmri
viku ræddi sjónvarpsstöðin ITV við
Richard Walker, forstjóra Iceland-
verslanakeðjunnar í Bretlandi, um
verðhækkanir og stöðuna í efnahags-
málum. Svör hans voru sláandi. „Við
erum ekki að missa viðskiptavini til
annarra verslana. Við erum að missa
þá til matarbankanna og hungurs,“
sagði Walker.
Þetta er lýsandi fyrir efnahags-
ástandið í Bretlandi um þessar
mundir. Í síðasta mánuði hækkaði
vísitala neysluverðs um 5,6 prósent
sem er mesta hækkun síðan í mars
árið 1991. Verðbólgan er 5,4 prósent
sem er meira en var eftir efnahags-
krísuna 2008.
Allar vörur eru að hækka, ekki
síst hiti og rafmagn, sem hefur svo
áhrif á allar aðrar hækkanir. 85 pró-
sent breskra heimila eru kynt með
gasi, mun fleiri en annars staðar, og
heildsöluverð þess hefur nærri þre-
faldast á einu ári. Tuttugu gasfyrir-
tæki í Bretlandi hafa orðið gjaldþrota
vegna þessa.
Þessar hækkanir eru þó ekki að
fullu komnar fram því að í Bretlandi
er verðlagsráð með gas og lögbundið
hámarksverð. Í febrúar er búist við
því að þetta hámark verði hækkað
til muna og almenningur sjái 50 pró-
senta hækkun á reikningnum hjá sér
í apríl.
Ofan á þetta er stórt vandamál í
Bretlandi hversu illa einangruð húsin
eru. Stór hluti varmans glatast því út
í loftið. Átaksverkefni stjórnvalda og
styrkir til einangrunar, svo sem til að
tvöfalda gler, hafa verið slegnir af.
Búist er við því að kyndingar-
kostnaður verði að meðaltali 2.000
pund á heimili á næsta ári, eða um
350 þúsund krónur. Dæmi eru um
að fólk kyndi aðeins upp eitt her-
bergi og fjölskyldan safnist þar
saman. Sumir þurfa hreinlega að
velja á milli þess að kaupa mat eða
kynda upp húsin sín. Talað er um
„heat or eat“ í því samhengi.
Matarbankarnir svokölluðu finna
vel fyrir verðhækkununum og auk-
inni fátækt. Úthlutanir þeirra hafa
víða aukist um 25 til 30 prósent á
árinu. Um 1.300 slíkir bankar eru
reknir af góðgerðarsamtökunum
Trussel Trust, en um 900 af öðrum
samtökum, kirkjum eða verslunum.
Missa viðskiptavini í matarbanka og hungur
Kona mótmælir eldsneytisfátækt fyrir utan forsætisráðherrabústaðinn við Downingstræti 10. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Þurfti að breyta
heimilisbókhaldinu
„Ég hef aldrei séð hlutina
breytast svona rosalega
hratt,“ segir rithöfundurinn
Sif Sigmarsdóttir sem búið
hefur í Bretlandi í 20 ár.
Sem hagsýn húsmóðir
fylgist Sif vel með heimilis­
bókhaldinu og ráðstafar vissri
upphæð í matvæli í hverjum
mánuði.
Reglulega hefur Sif þurft
að bæta aðeins við en í vetur
þurfti hún að skrúfa verulega
upp í áætluninni.
„Ég þurfti að hækka um 15
prósent af því að áætlunin var
hætt að standast,“ segir hún.
„Ég er heppin að geta það því
það eru aðrir sem ganga út úr
verslunum með minni mat
en áður.“
Sif nefnir dæmi um hækk­
anir síðustu þriggja mánaða. Í
lok október kostaði ung­
barna mjólk 2,75 pund en í
dag 3,50. Hækkun um 27 pró­
sent. Einn lítri af venjulegri
mjólk kostaði þá 1,22 pund
en nú 1,35 sem er hækkun
upp á 11 prósent. Allar vörur
eru að hækka.
Aðspurð um fátæktina
segir Sif breskt samfélag afar
stéttskipt og hvern búa í sinni
búbblu.
„Eftir að börnin mín
byrjuðu í grunnskóla fór ég að
sjá aðrar hliðar samfélagsins.
Svo sem krakka sem eru ekki
í skólabúningum af því að
foreldrarnir hafa ekki efni á
þeim,“ segir hún.
Sif segir hækkanirnar í
Bretlandi tilkomnar vegna
nokkurra samverkandi þátta.
Faraldurinn spili inn í, sem
og hækkanir á orkuverði.
Útgangan úr Evrópusam­
bandinu leggist ofan á en
stjórnvöld geti skýlt sér bak
við faraldurinn.
„Hin sanni kostnaður Brexit
mun aldrei koma í ljós því
það verður alltaf hægt að fela
hann á bak við Covid.“
Sif
Sigmarsdóttir
rithöfundur
Minna úrval í verslunum
Sigrún Davíðsdóttir blaða­
maður segir efnahagsvandann
gríðarlega íþyngjandi fyrir stjórn
Íhaldsflokksins og Boris Johnson.
Leggist hann ofan á hneykslismál
tengd sóttvarnabrotum. „Efna­
hagsvandinn er gríðarlega slæm
viðbót. Ríkisstjórn sem stendur
fyrir blómlegu búi fyrirgefst
miklu meira en þeirri sem missir
tökin á efnahagsmálunum.“
Sigrún, sem hefur búið í Bret­
landi síðan um aldamót, segir allt
hækka, bæði lúxusvörur og nauð­
synjar. Stór breyta sé hækkun á
kyndingar­ og orkukostnaði. Hin
svokallaða eldsneytisfátækt,
hugtak sem okkur Íslendingum
er framandi, en er vel þekkt í
Bretlandi. Af 25 milljón heimilum
búi nú 4 milljónir við eldsneytis­
fátækt og gæti hækkað upp í 6
vegna ástandsins. „Orkuverð hef­
ur hækkað um allt að helmingi og
hluti annarra hækkana er tengdur
því,“ segir Sigrún. „Skorturinn
og hækkanirnar virðast verri í
Bretlandi en annars staðar. Það
er engin spurning að Brexit hefur
áhrif og þeirra áhrifa mun áfram
gæta á komandi mánuðum. Því
um áramótin var tekið upp eftir­
lit á landamærunum sem hafði
verið frestað.“
Að sögn Sigrúnar hefur verið
óvenju mikið af tómum búðar­
hillum í vetur. En þessi skortur
hefur verið nokkuð handahófs­
kenndur. Til að mynda tók hún
eftir því að fyrir skemmstu fékkst
ekki álpappír eða bökunarpappír.
Almennt sé minna úrval en áður
var. Áþreifanlegastur hafi þó
verið bensínskorturinn í byrjun
vetrar.
Sigrún
Davíðsdóttir
blaðamaður
Í verslunum er algengt að hægt sé
að kaupa vörur til að skilja eftir í
körfum handa fátækum.
Matvæli eru það sem fólk á erf-
iðast með að neita sér um. Hnetur,
olíur og fræ hafa hækkað um rúm-
lega 13 prósent, grænmeti um 6 pró-
sent og kjöt, brauð og drykkir um 4
prósent í desember.
Viðskiptavinir Iceland eru þeir
fátækustu í Bretlandi og hafa marg-
ir reitt sig á hina svokölluðu eins
punds línu, það er pakkamáltíðir
sem kosta eitt pund. Walker segir
verslanakeðjuna hafa heitið því að
halda þessari línu í einu pundi út
árið 2022 til þess að hjálpa fólki að
ná endum saman.
Heimurinn hefur ekki farið var-
hluta af fréttum af efnahagsþreng-
ingum Bretlands. Um tíma var
verulegur bensínskortur í landinu
og um tíma vöruskortur í verslun-
um. Illa gekk að fá vörubílstjóra til
starfa, en þeir eru flestir frá ríkjum
Austur-Evrópu og fannst þeir ekki
velkomnir í Bretlandi eftir útgöng-
una úr Evrópusambandinu, Brexit.
Bretar hafa hækkað við þá launin
til að koma vörum yfir Ermarsund-
ið sem valdið hefur auknum flutn-
ingskostnaði, ofan á orkuverðs-
hækkunina og kostnaðarauka
tengda umstangi og pappírsvinnu
á landamærum eftir Brexit.
Ofan á þetta leggst faraldur-
inn sem þjarmar alls staðar að.
Í atvinnumálum, framleiðslu,
þjónustu, f lutningum og sem álag
á heilbrigðis- og velferðarkerfið.
Hvernig sem litið er á það er
veturinn búinn að vera einn sá
erfiðasti í langan tíma í Bret-
landi. Bæði vegna alþjóðlegra
vandamála, aðstæðna í landinu
og heimatilbúinna vandamála.
Fyrirsagnir blaðanna fjalla hins
vegar um pólitískan lífróður for-
sætisráðherrans Boris Johnson
vegna partístands á tímum harðra
sóttvarnaaðgerða. Hvort hann
helst á f loti skal ósagt látið. En
efnahagsvandinn hjálpar honum
að minnsta kosti ekki. n
12 Fréttir 29. janúar 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ