Læknablaðið - 01.12.2021, Blaðsíða 29

L ÆKNABL AÐIÐ 2021/107 593
Y F I R L I T S G R E I N
isþátta. Við skoðum hér fyrst saman í töflu svör við spurningum
sem byggja á upplifun þess að vinnan hamli því að mannkostir
læknanna njóti sín (tafla III).
Út frá meðaltalinu er dreifing svara í átt til þess hjá flestum
að vinnan hamli því stundum til sjaldnast (63,6%) að mannkostir
læknanna fái að njóta sín fremur en oftast eða alltaf (24,0%). Svörin
við 2. spurningu skera sig þó úr á hinn veginn en þar svara K-Alm
marktækt oftar (63,9%) en RSér (32,1%) að oftast upplifi þeir mikið
vinnuálag. Það vekur eftirtekt að læknar telja sig oftast eða alltaf
(34,8%) ekki fá nægan tíma til að vinna eftir þeim gæðastaðli sem
þeir telja réttan, en færri (27,0%) upplifa það sjaldnast eða aldrei.
Marktækur munur er þó á úrtakshópunum hvað þetta varðar.
Á númeruðum skala frá 1 til 5 er nokkur munur á milli K-Alm
og RSér sem nær marktækni. Vinnan er því oftar hamlandi á
mannkosti lækna hjá K-Alm en RSér.
Í næstu töflu skoðum við saman svör þess klasa spurninga sem
varpa ljósi á þann stuðning sem læknar fá í vinnunni (tafla IV).
Það er áberandi að 61,3% lækna finna alltaf eða oftast fyrir þess-
um þáttum stuðnings í vinnunni og aðeins 11,4% finna þá sjaldnast
eða aldrei. K-Alm finna marktækt oftar oftast fyrir stuðningi starfs-
félaga (spurning 3) en RSér finnst þeir marktækt oftar oftast geta
nýtt eigin hugmyndir (eða haft áhrif á mikilvægar ákvarðanir) í
vinnunni (spurning 5), ásamt því að þeim líði oftast þar líkt og
‚heima‘ (spurning 10). K-Alm upplifa marktækt oftar en RSér að
þeir mæti bara stundum sanngirni. Í heild upplifa RSér marktækt
meiri stuðning samkvæmt númeraða skalanum en K-Alm.
Því næst lítum við á svör við þeim klasa spurninga sem varpa
ljósi á sjálfsákvörðun og sjálfræði læknanna í vinnu (tafla V).
Þessi niðurstaða bendir til að sjálfræði lækna sé vel viðunandi
þar sem 75,8% upplifa það ástand oftast eða alltaf. RSér upplifa
þetta marktækt oftar en K-Alm eins og sjá má á mismun númeraða
skalans. Fullyrðingunni „Mér er gert kleift með því sem völ er á að
skila vinnunni eftir þeim gæðastaðli sem ég tel réttan“ var svarað
í 24,7% tilvika með stundum og 7,9% með sjaldnast. Um þriðjungur
álítur að vinnuumhverfið hamli því að hluta að læknar geti unnið
eftir þeim gæðastaðli sem þeir telja réttan. Loks ber að líta á svör
þess klasa spurninga um upplifun á því hversu tilfinningalega
tengdir læknar eru við starf sitt (tafla VI).
Hér er afgerandi niðurstaða í átt til jákvæðra og sterkra tilfinn-
inga til læknisstarfsins, en 94,8% þátttakenda telja sig oftast eða
alltaf hafa slíkar tilfinningar. Ekki er mikill munur á K-Alm og
RSér í heildina (þótt marktækur sé á númeraða skalanum) en RSér
velja oftar alltaf en K-Alm oftar oftast.
Umræða
Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að vinnuumhverfi
lækna hafi ýmis áhrif á það hvort þeir nái að rækta mannkosti sína
og njóti sín í starfi hérlendis. Áhrifin eru til verri vegar í nokkrum
mikilvægum þáttum starfsins en í heild jákvæðu megin við miðju
matsþáttanna og læknar virðast djúpt tengdir fagi sínu. Neikvæð
áhrif vinnuumhverfisins koma einna helst fram í klasanum um
Tafla IV. Upplifun lækna um stuðning á vinnustöðum hérlendis. (Allir / K-Alm | RSér (%))
Alltaf (5) Oftast (4) Stundum (3) Sjaldnast (2) Aldrei (1)
3 Starfsfélagar (kollegar) mínir hjálpa mér og
styðja
22,5
19,4 | 24,5
61,8
72,2* | 54,7
12,4
8,3 | 15,1
2,2
0 | 3,8
1,1
0 | 1,9
4
Það er komið fram við mig af sanngirni
10,1
5,6 | 13,2
50,6
44,4 | 54,7
27,0
38,9* | 18,9
10,1
11,1 | 9,4
2,2
0 | 3,8
5
Ég get nýtt mínar eigin hugmyndir í vinnunni
14,6
5,6 | 20,8*
42,7
25 | 54,7*
33,7
52,8* | 20,8
7,9
13,9* | 3,8
1,1
2,8 | 0
14 Mér er unnt að hafa áhrif á ákvarðanir sem eru
mikilvægar fyrir vinnu mína
8,0
0 | 13,5*
46,6
41,7 | 50
33,0
38,9 | 28,8
11,4
16,7 | 7,7
1,1
2,8 | 0
10
Mér líður líkt og ‚heima‘ í vinnunni
5,6
2,8 | 7,5
43,8
25 | 56,6*
30,3
38,9 | 24,5
14,6
22,2* | 9,4
5,6
11,1* | 1,9
Meðaltal
12,2
6,7 | 15,9
49,1
41,7 | 54,1
27,3
35,6 | 21,7
9,2
12,8 | 6,8
2,2
3,3 | 1,5
K-Alm og RSér á Íslandi og RSér Bretlandi eftir númeruðum skala
K-Alm Ísland: 3,18 * 5 1
RSér Ísland: 3,51 * 5 1
RSér Bretland: 3,76 5 1
Tíðnibil númeraðs skala, % 4,1 til 5,0 3,1 til 4,0 2,1 til 3,0 1 til 2
K-Alm - Ísland 5,6 80,6 11,1 2,8
RSér - Ísland 18,9 71,7 9,4 0
RSér - Bretland 24,6 65,9 8,7 0,7
Liður 4 var orðaður með neikvæðu formerki í könnuninni, það er „Það er ekki komið fram við mig af sanngirni“ en til þess að halda jákvæðu svörunum sömu megin í töflunni er „ekki“ tekið út
hér. * p≤0,05: tölfræðilega marktækur munur á milli kandídata/almennra lækna (K-Alm) og reyndra sérfræðinga (RSér). Númeraði skalinn er myndaður frá meðaltali vala (1, 2, 3, 4 eða 5) hvers
þátttakanda við spurningunum í klasanum þar sem „Aldrei“ er 1, „Sjaldnast“ er 2 og svo framvegis. Tölur liggja ekki fyrir til að meta tölfræðilegt marktæki munar á milli RSér íslensku og bresku
rannsóknarinnar.