Læknablaðið - 01.12.2021, Blaðsíða 19

L ÆKNABL AÐIÐ 2021/107 583
R A N N S Ó K N
erfiðleikar) til 5 (verulegir erfiðleikar).28 Einnig fylgir matstækinu
sjónmatskvarði (0-100) þar sem svarandi metur heilsu sína í dag.
Hærri stig tákna betri heilsu.
Viðbótarspurningar voru samdar af rannsakendum og tveimur
brunasjúklingum og eru þær byggðar á erlendum rann sóknum,
reynslu sjúklinganna og klínískri þekkingu heilbrigðisstarfs-
manna. Spurt var um 5 líkamleg einkenni sem þekkt eru í kjöl-
far bruna, og 5 spurningar voru um tilfinningar og samskipti,
og voru svarkostir á 5 punkta Likert-kvarða (frá 1 = mjög mikil
einkenni eða áhrif til 5 = engin einkenni eða áhrif). Einnig voru
opnar spurningar um hvað var erfiðast að glíma við eftir að fyrstu
sjúkrahúsdvöl vegna brunans lauk og um tillögur að umbótum í
heilbrigðisþjónustu fyrir brunasjúklinga.
Almennar spurningar voru um aldur, kyn, menntun, at-
vinnu, hjúskaparstöðu, brunavald, hvar brunaslysið átti sér
stað, staðsetningu áverka, tap á líkamshluta og húðflutning.
Tölfræðiúrvinnsla
Tölfræðiúrvinnsla var unnin í IBM SPSS-forritinu, 26. útgáfu (IBM,
Armonk, New York, USA). Lýsandi tölfræði, meðaltöl, mið gildi,
staðalfrávik og spönn voru reiknuð fyrir lýðfræðilegar breyt-
ur, brunatengdar breytur og spurningar á BSHS-B- og EQ-5D5 -
listunum. Óstikuð (non-parametric) próf voru notuð í ályktunartöl-
fræði þar sem breytur voru ekki normaldreifðar. Spearmans rho
var notað til að reikna út fylgni á milli aldurs og svara á BSHS-B
og EQ-5D-5 en Mann-Whitney-próf til að kanna mun á milli hópa
(kyn, bruni í andliti/höfði, brunaslys á barns- eða fullorðinsaldri,
húðflutningur og tap líkamshluta). Cronbach’s alfa var notað til að
reikna út áreiðanleika BSHS-B-spurningalistans og kvarða hans.
Gerð var staðfestandi þáttagreining til að kanna hugtakaréttmæti
BSHS-B-listans. Beitt var meginþáttagreiningu (principal component
analysis) með hornréttum (varimax) snúningi og óskað eftir 9 þátt-
um í samræmi við greiningu Kildal og fleiri26 á próffræðilegum
eiginleikum BSHS-B-listans. Til að kanna samleitniréttmæti var
skoðuð fylgni á milli kvarða BSHS-B-listans við spurningu um
heilsu á EQ-5D-5. Gert var ráð fyrir að mörg stig á BSHS-B, sem
endurspegla lítil áhrif bruna, hefðu jákvæða fylgni við mörg stig
á EQ-5D-5-heilsuspurningu, sem endurspeglar góða heilsu. Mark-
tæknimörk voru sett við p≤0,05. Aflgreining var ekki gerð þar sem
fyrst og fremst var um lýsandi rannsókn að ræða, auk þess sem
heildarþýði var boðin þátttaka.
Niðurstöður
Spurningalistanum svöruðu 66, eða 34%. Meirihluti þátttakenda
var karlar (77%) og var meðalaldur 45,7 ár (sf=18,3; spönn 18-82 ár).
Nánari upplýsingar um þátttakendur er að finna í töflu I. Meðal-
aldur hópsins sem ekki svaraði var 44,3 ár (sf=17,4; spönn 19-93 ára)
og 73% voru karlar. Meðalaldur þátttakenda þegar brunaslysið átti
sér stað var 34,0 ár (sf=20,1; spönn frá 1. ári til 75 ára) og var 21
(32%) þátttakandi yngri en 18 ára þegar hann brenndist. Miðgildi
tíma frá bruna var 11,5 ár (spönn 1-44), að meðaltali 15,1 (sf 8,2)
ár hjá þeim sem brenndust á barnsaldri en 10,6 (sf 7,1) ár hjá þeim
sem brenndust fullorðnir (p<0,05). Meðalaldur þátttakenda sem
brenndust sem börn var 26,4 ár, (± 6,4) en 55,6 ár, (± 14,0) hjá þeim
sem brenndust fullorðnir. Algengast var að fólk brenndist heima
n (%*)
Kyn
Karl 51 (77)
Kona 15 (23)
Hjúskaparstaða
Í hjúskap/sambúð 44 (67)
Fráskilin(n)/einhleyp(ur)/ekkja(ekkill) 20 (30)
Svarar ekki 2 (3)
Atvinna
Útivinnandi 38 (58)
Öryrki 11 (17)
Á eftirlaunum 6 (10)
Námsmaður/heimavinnandi 3 (5)
Annað 2 (3)
Svarar ekki 5 (7)
Menntun
Grunnskóli 21 (32)
Framhaldsskóli 25 (48)
Háskóli 15 (23)
Veit ekki/svarar ekki 5 (8)
Brunavaldur
Vatn/vökvar 22 (33)
Eldur 15 (23)
Málmar 8 (12)
Eldsneyti (gas, bensín) 7 (11)
Annað 5 (8)
Rafmagn 4 (6)
Flugeldar 3 (5)
Ætandi efni 1 (2)
Svarar ekki 1 (2)
Vettvangur
þegar brenndist
Heima 28 (42)
Vinna/skóli 20 (30)
Í fríi 5 (8)
Annars staðar 9 (14)
Veit ekki/svarar ekki 3 (5)
Staðsetning
brunaáverka
Neðri útlimir 38 (58)
Búkur 34 (51)
Efri útlimir 32 (49)
Andlit/höfuð 16 (35)
Kynfærasvæði 3 (5)
Húðflutningur Já 35 (54)
Tap á líkamshluta Já 8 (13)
Aldursskeið þegar
brenndist
Barn (<18 ára) 21 (32)
Fullorðinn 44 (68)
*Vegna námundunar er samanlögð tala ekki alltaf 100%
Tafla I. Lýðfræðilegar upplýsingar og bakgrunnur þátttakenda.