Læknablaðið - 01.12.2021, Blaðsíða 59

L ÆKNABL AÐIÐ 2021/107 623
Ég hóf nám í læknadeild HÍ haustið 1962
en á þessum árum fór drjúgur hluti af
náminu á fyrstu þremur árunum í líf-
færafræði. Við þurftum að læra öll heitin
á íslensku, latínu, ensku (Grays anatomy)
og þýsku (Lehrbuch der Topographischen
Anatomie). Þetta fannst mér blóðugt og
hefði frekar kosið að læra meira í lífeðlis-
fræði og lífefnafræði og ég var vissulega
ekki einn um þá skoðun. Við lögðum
samt hart að okkur við þetta nám enda
var það viss sía inn í læknadeild á þess-
um árum. Galli á þessu námi var að
nánast engin verkleg kennsla var í boði,
einungis bækurnar sem þó voru fagurlega
myndskreyttar.
Að kryfja kött
Það mun hafa verið á árinu 1963 að vini
mínum Sigurði B. Þorsteinssyni áskotnað-
ist dauður köttur. Hann bauð mér að taka
þátt í að kryfja köttinn og læra líffæra-
fræði af því verki. Við fengum aðstöðu
í kjallaranum hjá foreldrum Sigurðar í
Hafnarfirði og krufðum köttinn látlaust
í einar tvær vikur. Krakkarnir í hverfinu
lágu löngum stundum á glugganum og
fylgdust með af miklum áhuga og við
urðum smám saman þess varir að nánast
allir íbúar Hafnarfjarðar vissu af þessari
iðju okkar sem þótti frekar ógeðsleg.
Okkur gekk ekki nema mátulega vel að
tengja það sem við fundum við líffæra-
fræði mannsins en eitthvað hljótum við
að hafa lært af þessu. Að lokum settum
við allt gumsið í stóran pott og suðum
lengi, við mikinn fögnuð krakkastóðsins,
til að fá beinin hrein. Ætlunin var að setja
beinagrindina saman en af því varð aldrei
enda tímafrekt. Nokkru síðar stóð Sigurð-
ur og beið eftir strætó í Hafnarfirði en á
garðvegg labbaði köttur sem Sigurður fór
að strjúka. Kemur þá kona strunsandi frá
húsinu, þrífur köttinn, horfir manndráps-
Ö L D U N G A D E I L D I N
Tveir dauðir Skotar
og kattarhræ
augum á Sigurð og hverfur á brott með
köttinn undir handleggnum. Við vorum
sem sé orðnir frægir að endemum um
allan Hafnarfjörð.
Um haustið 1964 breyttist allt. Þá
bauðst íslenskum læknanemum, í fyrsta
sinn, að fara til Skotlands á alvöru krufn-
inganámskeið. Við vorum 10 sem fórum
til Glasgow þar sem við dvöldum í rúman
mánuð. Prófessor Jón Steffensen var með
okkur fyrstu dagana og aftur undir lokin
en hann vildi sjá hvernig þetta færi fram
og leggja mat á hugsanlegt framhald
slíkra námskeiða erlendis. Við sinntum
þessu námi af mikilli elju og áhuga frá
morgni til kvölds enda gerðum við okk-
ur vel grein fyrir því að framtíð þessara
námskeiða var að nokkru leyti í okkar
höndum. Við höfðum ágæta kennara og í
lok hverrar viku var próf. Samtímis okkur
voru þarna um 30 danskir læknanemar og
hafði þetta námskeið staðið dönskum til
boða í einhver ár. Þeir dönsku sinntu ekki
náminu sem skyldi, mættu illa í krufn-
ingar og próf en stunduðu af þeim mun
meiri ákafa pöbbarölt og annað slark. Þau
höfðu líka í frammi ýmis konar fíflagang
með líkin sem ég held að hafi hneykslað
okkur Íslendingana. Okkur var sagt að
líkin væru ýmist af útigangsfólki sem
ekki hefði tekist að bera kennsl á eða fólki
sem hefði gefið líkama sinn til kennslu
eða rannsókna.
Á stúdentagarði í Glasgow
Í Glasgow bjuggum við á stúdentagarði og
vorum þar líka í fæði sem var bæði vont
og of lítið. Við vorum því oft svöng og
reyndum að útvega meiri mat til viðbótar
við það sem við fengum á garðinum. Einn
okkar keypti dós með girnilegum kjötrétti
en þegar heim var komið og dósin skoðuð
betur reyndist þetta vera kattamatur. Ég
held að á þessum árum hafi ekki fengist
kattamatur í dós á Íslandi. Eitt fyrsta
kvöldið okkar fórum við á pöbb til að
smakka bjórinn. Ég hef einstakt lag á að
koma mér í vandræði og í samræðum við
barþjóninn varð mér á að segja „here in
England“. Þetta heyrði stór og kröftugur
Skoti sem reiddist mjög og hótaði mér
meiðingum. Barþjónninn bjargaði mér
með því að útskýra snarlega að ég væri
fávís útlendingur. Við þetta róaðist gaur-
inn en ég neyddist til að hlusta á hann í
tvo klukkutíma gefa mér yfirlit yfir sögu
Skotlands þar sem iðulega var lýst bar-
daga þar sem Englendingarnir voru marg-
falt fleiri en Skotarnir sem fóru samt létt
með að drepa þá alla.
Við áttum frí á sunnudögum og þá
fórum við í heimsóknir í viskíverksmiðjur
héraðsins þar sem við vorum oftast leyst
út með gjöfum.
Engin kynding var á garðinum fyrr en
1. október þrátt fyrir að veðrið væri orðið
rysjótt og kalsalegt. Það útheimti því tals-
vert átak að skríða í kalt og rakt bælið sitt
á kvöldin en Sigurður heitinn Friðjónsson,
sem deildi með mér herbergi, fann snjallt
ráð við því. Við fengum okkur góðan sjúss
af Benediktín-líkjör áður en við fórum í
háttinn og þá fann maður ekki eins fyrir
kuldanum.
Í september var Edinborgarhátíðin
á fullu og nokkrir í hópnum vildu ekki
missa alveg af þessari frægu hátíð; enda
ekki svo langt á milli Glasgow og Edin-
borgar. Við drifum okkur á eina tónleika
þar sem Svjatoslav Richter og Mstislav Ro-
stropovich fluttu sónötur Beethovens fyrir
selló og píanó. Þetta voru ógleymanlegir
tónleikar enda fáir sem stóðu þeim félög-
um á sporði.
Ég viðurkenni fúslega að þetta skoska
námskeið opnaði nýja sýn á líffærafræði
mannsins og jók stórlega áhuga minn á
þessari annars frekar þurru fræðigrein.
Magnús Helgi Jóhannsson
prófessor emeritus
magjoh@hi.is