Læknablaðið - 01.12.2021, Blaðsíða 21

L ÆKNABL AÐIÐ 2021/107 585
R A N N S Ó K N
þeirra að upplýsingar um andleg og líkamleg einkenni sem vænta
má eftir brunaslys hefði vantað. Ennfremur töldu þeir að eftirlit
og stuðningur við andlega og líkamlega líðan hefði verið lítið eða
vantað algerlega og það þyrfti að bæta.
Ætlunin var að gera staðfestandi þáttagreiningu á BSHS-B-
listanum en þar sem KMO og Bartlettspróf var marktækt (χ2(780)
= 3316,5, p<0,001) var ekki hægt að staðfesta hugtakaréttmæti list-
ans. Hins vegar reyndist miðlungsfylgni eða sterk fylgni á milli
allra þátta BSHS-B-listans og EQ-5D-5-listans. Áreiðanleiki BSHS -
B-listans í heild, mældur með Cronbach‘s alfa, sem og einstakra
kvarða, var í öllum tilvikum yfir 0,8. Yfirlit yfir próffræðilega eig-
inleika BSHS-B er að finna í töflu IV.
Umræða
Niðurstöður þessarar fyrstu rannsóknar á langtímaáhrifum
brunaslysa á Íslandi benda til lítilla áhrifa á heilsu og heilsutengd
lífsgæði. Ekki var hægt að gera staðfestandi þáttagreiningu vegna
lítils úrtaks en áreiðanleiki spurningalistans reyndist ásættanleg-
ur. Þegar svör við einstaka þáttum matstækjanna eru greind frekar
kemur í ljós að þrátt fyrir að almennt telji þátttakendur að bruna-
slysið hafi lítil áhrif á líðan og heilsu er til hópur sem glímir við
íþyngjandi einkenni og aðrar langtímaafleiðingar brunaslyssins.
Þar má helst nefna einkenni frá taugakerfi, svo sem áhrif á tilfinn-
ingu í húð, kláða og verki, sálfélagsleg einkenni, svo sem kvíða,
þunglyndi, einmanaleika og félagslega einangrun, að finna fyrir
skömm vegna breytinga á útliti og að hafa neikvæða líkamsímynd.
Viðmið fyrir íslenskan almenning á EQ-5D-5 eða BSHS-B-list-
anum eru ekki til og því er samanburður við almenna borgara
ógerlegur. Ennfremur eru viðmið fyrir líkamsímynd Íslendinga
ekki þekkt. Þessar niðurstöður eru hins vegar í samræmi við er-
lendar rannsóknir sem benda til að lífsgæði brunasjúklinga batni
með tímanum og nálgist heilsutengd lífsgæði almennra borgara
sem ekki hafa brennst.29,30
Lífsgæði brunasjúklinga hafa lítið verið rannsökuð og eru
niður stöður misvísandi.29-31 Samanburður þessara rannsókna er
erfiður, einkum vegna mismunandi mælitækja sem notuð eru,
breytilegrar tímalengdar frá brunaslysi og fram að þátttöku í
rannsókn, og óstaðlaðs mats á alvarleika áverka.3,9,30 Í þeim rann-
sóknum sem nota sambærilega aðferðafræði og hér er notuð er
Tafla III. Niðurstöður* EQ-5D-5-spurningalistans um heilsutengd lífsgæði.
Erfiðleikar n (%)
Miðgildi (spönn) Engin Svolítil Þó nokkur Veruleg
Mjög mikil/ófær um að
framkvæma
Hreyfigeta (1-5)** 1,0 (1-5) 43 (69) 8 (13) 7 (11) 3 (5) 1 (2)
Sjálfsumönnun (1-5) 1,0 (1-4) 48 (79) 9 (15) 2 (3) 2 (3) 0 (0)
Venjubundin störf og athafnir (1-5) 1,0 (1-5) 41 (68) 9 (15) 6 (10) 2 (3) 2 (3)
Verkir/óþægindi (1-5) 2,0 (1-5) 27 (45) 17 (28) 8 (13) 6 (10) 2 (3)
Kvíði/þunglyndi (1-5) 1,0 (1-5) 32 (52) 12 (19) 6 (10) 9 (15) 3 (5)
Mat á heilsu (0-100)*** 80,0 (10-100) á ekki við -
*Byggðar á gildum svörum
**Hærra skor þýðir meiri áhrif (verri líðan)
***Hærra skor þýðir betri heilsa
Tafla IV. Próffræðilegir eiginleikar BSHS-B-spurningalistans um áhrif
bruna á heilsu. Áreiðanleiki og fylgni við EQ-5D-5-lífsgæðalistann.
Próffræðilegir eiginleikar Cronbach‘s
alpha
Fylgni við
EQ-5D-5 (p-gildi)*
BSHS-B-heildarkvarði (40 atriði) 0,96 -
BSHS-B-heildarkvarði og
viðbótarspurningar (45 atriði)**
0,96 -
Hitaskynjun (5 atriði) 0,92 0,53 (<0,01)
Tilfinningar (7 atriði) 0,92 0,58 (<0,01)
Færni handa (5 atriði) 0,87 0,44 (<0,01)
Meðferðarúrræði (5 atriði) 0,87 0,60 (<0,01)
Starfshæfni (4 atriði) 0,88 0,48 (<0,01)
Kynheilsa (3 atriði) 0,84 0,43 (<0,01)
Samband við aðra (4 atriði) 0,87 0,50 (<0,01)
Einföld verk (3 atriði) 0,83 0,47 (<0,01)
Líkamsímynd (4 atriði) 0,91 0,52 (<0,01)
Skömm (5 atriði) 0,84 0,49 (<0,01)
*Spearman‘s fylgnipróf, tvíhliða
**BSHS-B-kvarðinn auk 5 viðbótarspurninga um íþyngjandi áhrif bruna (ásamt spurningu um
skömm) sem gerðar voru af rannsakendum