Rökkur : nýr flokkur - 01.06.1971, Blaðsíða 23

21
hún hefur hlotið af hálfu gagnrýnenda og hinar miklu vinsældir,
sem hún hefur notið, en hún hefur verið mest lesin af öllum skáld-
sögum Hardy’s, komið út í fjölmörgum útgáfum, enda er hún
löngu orðin sígillt rit í enskum bókmenntum.
Heimkoma Heimalningsins er átakanleg harmsaga þungra ör-
laga sögupersónanna, og lífsskoðun höfundarins er þar ljósu letri
skráð. Má í því sambandi minna á eftirfarandi orð séra Benjamíns
í formála hans að þýðingunni, er hitta ágætlega í mark:
„Thomas Hardy líkist um margt forfeðrum vorum, er rituðu
Islendingasögur. Hjá honum er að finna sömu örlagatrúna, að
enginn megi sköpum renna, og að maðurinn sé eins og leiksopp-
ur í hendi náttúruaflanna. Og ekki liggur f jarri honum sú hugsun,
sem Snorri drepur á í formálanum að Eddu, að fornmenn hefðu
trúað því, ,,að jörðin væri kvik og hefði líf með nokkrum hætti,
og vissu þeir, að hún var furðulega gömul að aldurtali og máttug
í eðli. Hún fæddi öll kvikindi og hún eignaðist allt það, er dó. Fyrir
þá sök gáfu þeir henni nafn og töldu ætt sína til hennar.“
Persónur Hardys eru mjög í ætt við jörðina. Þó búa með þeim
ástríður og draumar, sem stundum ná út yfir hana. Og því sterk-
ari sem ástríður þeirra eru og draumarnir stærri, þeim mun meiri
verður harmleikurinn, því að draumarnir deyja alltaf til jarðar-
innar, hún eignast allt það, sem deyr.
Bölsýni Hardy’s í skáldsögum hans hefur verið mjög á loft hald-
ið, en réttilega hefur einnig verið á það bent, að lífsskoðun hans
væri harmræn eigi síður en bölsýn. Grunnt er einnig á samúð
hans með sögupersónum sínum, og jafn sálskyggn maður og hann
var, sást honum eigi heldur yfir „gullið í mannssálinni“ í þessari
og öðrum hinum meiri háttar skáldsögum sínum. Sannleikurinn
er sá, að enginn fær lesið þær, og þá ekki sízt Heimálninginn, með
þeirri gaumgæfni, sem slíkar sögur eiga skilið, að lesandanum
glæðist eigi skilningurinn á sameiginlegu mannlegu eðli, og um
leið ríkari samúð með öllum mönnum, þrautum þeirra og þján-
ingum, hvar sem þeir heyja lífsbaráttu sína á jörðu hér.
Samanburður við frumritið leiðir það í ljós, að þýðing Snæ-
bjarnar er gerð af mikilli nákvæmni og vandvirkni, og að sama
skapi læsileg vel en ekki hefur það verið auðvelt verk að íslenzka
þetta stórbrotna skáldrit, því að hinn jafnaðarlega þróttmikli
stíll Hardy’s er eigi alltaf léttur í vöfum, en ósjaldan samanofinn
heimspekilegum hugleiðingum. En svo efnismikil og djúpúðug
er þessi skáldsaga, að til þess að njóta hennar og meta snilld henn-