Arkitektúr og skipulag - 01.04.1992, Qupperneq 85

Igoe hverfið í St. Louis var
sprengt upp og keyrt á haugana.
Arið eftir kemur út bók Robs
Kriers, Urban space. Er bókin öll í
anda Camillos Sitte. Krier sýnir
þar nokkrar sannfærandi tillögur
um hvernig megi leysa vandamál
stórborga Evrópu, í takt við þá
hefð sem þær eru byggðar á.
Myndmálið er ríkt og ljóðrænt,
Krier bendir á leiðir sem eru færar
til að byggja betri borgir og bæi.
Þessir tveir höfundar vitna mikið
til bókar Roberts Venturi,
Complexity and Contradiction in
Architecture, lesningar sem
enginn arkitekt ætti að láta fram
hjá sér fara, textinn er
margræður og flókinn eins og
myndmálið sem Venturi kynnir.
Þessar þrjár bækur voru helsta
lesning okkar sem vorum farnir að
efast í trúnni á lífsgildi ’68
kynslóðarinnar og sveitaþorpin
með endalausum þægindum og
huggulegheitum. Eg trúði á að
þarna væri leið til að skapa
arkitektúr sem væri margræðari,
jákvæðari og ljóðrænni en
nokkuð annað sem ég þá þekkti.
Fyrstu „líkamlegu” kynni mín af
postmódernísku umhverfi vorur á
námsferðalagi til Berlínar haustið
’82. Þar stóð fullgerður nokkur
hluti af IBA-verkefninu sem
hefur verið fjallað mjög rækilega
um á öðrum vettvangi. Þó nokkur
fúlegg væru inn á milli voru
lausnirnar mjög sannfærandi og
tel ég að þarna hafi verið unnið
stórvirki, þá helst í skipulags-
málum.
Hrifning mín var mikil af þessari
tilraun, sem stóð í skerandi
mótsögn við andstyggilegan
Berlínarmúrinn og gæsagang
stríðsvélar kommúnistanna
hinum megin. Skruppum við yfir
múrinn stöku sinnum til þess að
horfa beint framan í óttann,
skelfinguna og þrúgandi nærveru
hers og lögreglu við hvert fótmál.
Nýlegar uppljóstranir um umfang
njósna ógnarstjórnarinnar í A-
Þýskalandi kommúnismans sanna
að þessi snertur af ofsóknaræði
sem nísti þessa skömmu stund var
ekki ástæðulaus.
Við þessar aðstæður var IBA,
verkefnið eins og skært Ijós í
myrkrinu, eflaust ein ástæða þess
hve okkur ferðafélögum fór að
þykja vænt um þessar byggingar
og hverfi. Margrætt, jákvætt og
ljóðrænt umhverfi í ætt við það
sem ég hafði látið mig dreyma
um.
Frískir vindar fóru að blása um
arkitektastofurnar í K.höfn
samhliða þessari þróun. Eg tel þó
eitt verkefni öðrum framar hafa
losað um vantrú kolleganna, en
það var er Henning Larsen, þá
gamall samkeppnistarfur, vann
alþjóðlega samkeppni um
utanríkisráðuneyti í Ryadh, Saudi
Arabíu. Lausnin kom öllum á
óvart sem þekktu Henning og
hans fyrri verk.
Lausnin var byggð á byggingahefð
íslamskrar menningar. I grunn-
mynd hússins er „bazarinn“ mest
áberandi. Þrjár bazargötur
tengjast í þríhyrning sem tengir
þrjár skrifstofublokkir. Svalandi
inngarðar sem byggja á íslamskri
hefð í garðlist tengjast innbyrðis
og inn á bazargöturnar á
einfaldan og aðlaðandi hátt.
Lausn þessi var í raun ekki neitt
tískufyrirbæri sem varð til innan
veggja teiknistofunnar, heldur
eðlileg afleiðing kröfu Saudanna
um að þeir vildu fá hús sem
byggðist á íslamskri hefð.
Yfirlýstur tilgangur þeirra með
samkeppninni var að fá
sannfærandi módel að
uppbyggingu sem þeir eiga fyrir
höndum. Þeir voru einfaldlega
búnir að fá yfir sig nóg af
innfluttum glerkössum, sem
alþjóðlegir verktakar voru búnir
að selja þeim í áratugi og eru til
stórvandræða. Hefur Henning
hlotið mikla alþjóðlega
viðurkenningu fyrir verk þetta,
sem hefur ásamt öðrum opnað
nýja leið að svæðisbundnum
lausnum sem eru byggðar á
næmum skilningi á menningu og
byggingarhefð hvers svæðis
(regionalismi).
Eg hreifst innilega af tillögunni og
skissum Hennings í öllum þeirra
83