Arkitektúr og skipulag - 01.04.1992, Side 24

Supernova rannsökuð með augum tækninar.
BREYTINGAR OG
FRAMANDLEIKI í
ARKITEKTÚR
GUÐJÓN BJARNASON
arkitekt
því leikur lítill vafi að
menningarstraumar í
hinum þróaðri
iðnþjóðfélögum hafa
tekið miklum breytingum frá því
á sjötta áratugnum. I listum,
vísindum og heimspeki hefur það
viðhorf sem var allsráðandi eftir
seinni heimsstyrjöldina - alþjóð-
lega nútímastefna smám saman
misst löghelgað fylgi sitt og orðið
að þola sífellt harðari gagnrýni á
innviði sína.
Nútímastefnan í dag virðist fyrst
og fremst fela í sér afdráttarlausa
raunhyggjustefnu þ.e.s. að
viðfangsefni hennar eru fremur
byggð á hefðbundnum rann-
sóknum á raunhæfum og
praktískum fyrirbærum en á
víðsýnni fræðimennsku, og hefur
hún hafnað allri frumspekilegri
íhugun. Hrein og bein
skynsemdarhyggja, notagildi ofar
öllu og ofurtrú á tæknilegar
úrlausnir hafa jafnframt einkennt
hana. Nútímastefnunni hefur
einnig fylgt trú á endalausar
framfarir, fullkominn og endatv
legan sannleika, stöðlun þekking-
ar og framleiðslu og skynsamlega
skipulagningu fyrirmyndarþjóð-
félagsins.
A sjötta áratugnum og í byrjun
hins sjöunda fóru ýmsir
meginþættir nútímastefnunnar að
molna vegna tilbreytingar-
leysis og einstrengingsháttar og
sífellt minnkandi trúar á fram-
faragetu mannsins. I heimspeki og
bókmenntalegri gagnrýni hófust í
Bandaríkjunum og Frakklandi
þær stefnur er kallaðar hafa verið
eftirform-gerðarstefna (poststruct-
uralismi) og leysirýni (decon-
struction) með þá Michael
Foucoult og Jacques Derrida í
fararbroddi. Hinn fyrrgreindi
hefur rannsakað manninn á jaðri
þekkingar sinnar og gefur í skyn
að tækni og vísindi samtímans