AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.2001, Síða 51

Orkugeta virkjunar og mat á um-
hverfisáhrrifum
. Þegar metin eru umhverfisáhrif virkjunar væri
eölilegt að taka tillit til orkuframleiöslu virkjunarinn-
ar. Til dæmis framleiöir Kárahnjúkavirkjun meira
en sex sinnum meiri orku en Blönduvirkjun, en
umhverfisáhrif þessara virkjana eru ekki ósvipuð,
a.m.k. mjög langt frá því aö vera sexföld. Hálslón
er 57 km2 en Blöndulón 56 km2 og var þar sett
undir vatn meira gróöurlendi en fyrirhugað er í
Hálslóni, auk þess sem hluti þess var votlendi.
Of knappur tími Skripulagsstofnun-
ar
Samkvæmt lögum hefur Skipulagsstofnun aö-
eins fjórar vikur til þess aö vinna úrskurö sinn eftir
aö 6 vikna kynningartímabili fyrir almenning lýkur.
í þessu tilviki var um mjög stóra matsskýrslu aö
ræöa sem studd var 30-40 sérfræðiskýrslum. At-
hugasemdir viö matiö voru 362 og umsagnir
Landsvirkjunar um þær mjög yfirgripsmiklar, enda
fékk Landsvirkjun tvær og hálfa viku til þess aö
ganga frá þessum umsögnum, þó að aðeins sé
gert ráö fyrir einni viku í þaö samkvæmt lögum. Ég
held aö það hafi veriö ofurmannlegt verkefni fyrir
starfsmenn Skipulagsstofnunar aö setja sig þaö
vel inn í alla þætti þessa flókna máls á svona stutt-
um tíma, eöa fjórum vikum auk áðurnefnds viö-
bótartíma Landsvirkjunar, til aö hægt hafi verið aö
kveöa upp úrskurö sem væri efnislega sambæri-
legur viö úrskuröi um smærri framkvæmdir. Einnig
er mjög knappur tími sem Skipulagsstofnun hefur
er hún fær afhenta matsskýrslu framkvæmdar-
aöila til athugunar um hvort skýrslan uppfylli laga-
kröfur og sé í samræmi viö áöur geröa matsáætl-
un, áöur en skýrslan er auglýst og kynnt almenn-
ingi. Þarna hefur Skipulagsstofnun aðeins tvær
vikur, sem er mjög naumt í svo stóru verkefni.
Stofnunin og aðrir sem koma aö málinu þurfa aö
hafa lagalegt svigrúm til aö hliðra tímamörkum í
svona stóru og flóknu máli.
Nriðurstaða
Eins og sést á myndunum í þessari grein, og
sérstaklega mynd 3, þá er umhverfinu minnst
raskað meö því aö virkja Jökulsá á Dal og Jökulsá
í Fljótsdal meö þeirri tilhögun Kárahnjúkavirkjunar
sem nú er í ferli mats á umhverfisáhrifum (sjá
mynd 5). Er úrskurður Skipulagsstofnunar var birt-
ur í ágúst síðastliðnum var rætt um aö stofnunin
væri aðeins aö hafna þessari tilhögun Kárahnjúka-
virkjunar, en þeir sem gjörþekkja málið vita, aö ef
nýta á orku þessara tveggja áa, þá valda aörir
kostir sem athugaðir hafa veriö mun meira raski á
náttúrunni. Því má segja, aö ef hafnaö er þeirri
gerö Kárahnjúkavirkjunar sem nú er í ferli mats á
umhverfisáhrifum, þ.e. meö veitu af Hraunum og
úr Jökulsá í Fljótsdal, þá er verið að hafna nýtingu
vatnsorkunnar norðaustan Vatnajökuls. ■
Heimrildrir:
Almenna verkfræöistofan, Virkir, VST, 1978. Austur-
landsvirkjun. Orkustofnun - Rarik. I-VI OS/ROD/7817.
Alþingi, 1981. Lög nr. 60/1981.
Hönnun, Stuðull, VSÓ, 2001. Varnir gegn sandfoki úr strand-
svæðum Hálslóns. Landsvirkjun, 19 bls.
Landsvirkjun, 1999. Fljótsdalsvirkjun, Umhverfi og umhverfis-
áhrif, 143 bls.
Landsvirkjun, 2001. kárahnjúkavirkjun, allt að 750 MW. Mat á
umhverfisáhrifum, 168 bls.
Orkustofnun, 2001. Umsögn Orkustofnunar um mat á um-
hverfisáhrifum kárahnjúkavirkjunar, 31.05.01. Heimasíða
Orkustofnunar: www.os.is/
Ólafur Arnalds, 2001. Líffræðilegar aðgerðir og rannsókna- og
þróunarverkefni vegna fyrirhugaðs Hálslóns. Minnisblað unnið
fyrir VST af RALA og Landgræðslu ríkisins. Heimasíða
Landsvirkjunar. www.landsvirkjun.is
Sigurður Thoroddsen, 1954. Stórvirkjanir á íslandi. Raforku-
málastjóri.
Sigurður Thoroddsen, 1962. Vatnsafl fslands. Tímarit VFÍ,
bls. 4-15.
VST, 2001. Minnisblað: Mótvægisaðgerðir vegna vatnsborðs-
breytinga í Lagarfljóti. 16.08.2001.
Heimasíða Skipulagsstofnunar. www.skipulag.is
49