Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Qupperneq 12

12 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 2. tbl. 98. árg. 2022
En hver eru þá fyrstu merki um kulnun? „Eitt af fyrstu einkennum
kulnunar eru svefntruflanir, þ.e. fólk fer að sofa illa, vakna upp um
miðjar nætur og getur ekki sofnað aftur. Það tekur vinnuna með
sér heim og er með stöðugar áhyggjur sem það getur ekki losnað
við og er kannski farið að gleyma hlutum. Áður en þetta gerist
myndi ég halda að það væri gott fyrir okkur öll að staldra við öðru
hvoru og skoða hvort maður sé í jafnvægi, bæði hvað varðar vinnu
og einkalíf. Spyrja sig hvort mögulega þurfi að gera eitthvað til að
fyrirbygga streitueinkenni. En við megum heldur ekki vera hrædd
við streitu, við erum gerð til þess að takast á við álag og þolum það
vel en þurfum hvíld á milli. Álag þarf ekki að vera hættulegt þótt
það sé brjálað að gera í einhverjar vikur, til dæmis á vöktum eða
í lífinu. Fólk lendir yfirleitt ekki í kulnun af því það er brjálað að
gera í nokkrar vikur. Það er frekar þeir sem eru undir stöðugu álagi,
án þess að fá frí og andrými í langan tíma.“
Sálfræðilegt vinnuálag
Ingibjörg segir mikilvægt að ræða mismunandi álagspunkta á
vinnustað. „Það er eitthvað sem við hjá ISM rannsökum mikið.
Svo dæmi sé tekið þá getur vinnuálag hjá hjúkrunafræðing á
bráðamóttöku verið mikið hvað varðar þann hluta sem snýr að
sjúklingunum, þ.e.a.s hann er með marga sjúklinga og það er
mikil keyrsla. Þetta er álag sem fylgir starfinu á bráðamóttöku
og vant starfsfólk tekst oftast á við daginn með sinni kunnáttu
og færni og yfirleitt er álagið viðráðanlegt. Aftur á móti getur
svokallað sálfræðilegt álag á sama vinnustað haft allt önnur áhrif
á líðan starfsfólks, svo sem þættir eins og óljósar vinnuskipanir,
óskýr stjórnun, léleg samskipti og slæmur vinnustaðarandi. Þessi
atriði skipta líka máli og ef sálfræðilegt vinnuálag er ekki gott er
það oftar en ekki aðalástæðan fyrir þreytu starfsfólks. Þess vegna
skiptir mjög miklu máli að vinna með þetta sálfræðilega álag
á vinnustöðum, það getur haft gífurleg áhrif sem forvarnir á
kulnun,“ segir Ingibjörg.
„Forvarnir hvað varðar hluti
sem viðkomandi getur ekki
breytt snúa að því að fá
stuðning til að takast á við
aðstæður og tryggja næginlega
hvíld.“
Stuðningur og hvíld flýtir bata
Hvað er fólk lengi að ná sér sem fer í kulnun? „Það er mjög
einstaklingsbundið og það er einmitt eitt af okkar rannsóknar-
verkefnum. Ef um kulnun vegna álags er að ræða og einstak-
lingurinn fær stuðning til að takast á við álagspunktana ásamt
þeirri hvíld sem að hann þarfnast, þá getur ferlið verið frekar stutt.
Ef einkennin aftur á móti eru óbreytt eftir jafnvel þrjú til sex ár þá
eru allar líkur á að það sé eitthvað annað en kulnun til staðar og
það verður að greina til að einstaklingurinn fá rétta aðstoð. Þetta er
nýr flötur á okkar rannsóknum sem við erum að skoða nánar. Við
þurfum að reyna að greina þetta betur og komast að því hvað þetta
annað er sem getur haft áhrif sem líkjast einkennum kulnunar.“
Forvarnir einstaklingsbundnar
Aðspurð um forvarnir gegn kulnun segir Ingibjörg þær vera
tvíþættar; „annars vegar hvað varðar eigin ábyrgð. Einstaklingar
bera ábyrgð á einkalífi sínu og heilsu. Það er mikilvægt að fólk
hugi að heilsu sinni og heimilisaðstæðum, við tökum líka öll
ábyrgð á því samfélagi sem við lifum í og þeim kröfum sem
við gerum og hvort við tökum þátt í lífgæðakapphlaupinu eða
ekki. Hins vegar erum við að tala um forvarnir á vinnustað,
þá er ég að vísa í skipulagið, vinnuaðstæður er varða stjórnun,
Viðtal
Ingibjörg í göngu með vinkonunum frá menntaskólaárunum. Á myndinni eru auk hennar Helga Guðmundsdóttir, Guðríður Anna Kristjánsdóttir,
Gerður Gröndal, Anna Dóra Sæþórsdóttir og María Bjarnadóttir