Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Blaðsíða 39

2. tbl. 98. árg. 2022 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 39
Ritrýnd grein | Peer review
svarað var á T1 afhentan og var beðinn um að svara strax. Sá
listi var á pappír en þátttakendur gátu valið um að svara síðari
listunum á netinu. RedCap-hugbúnaðurinn (e.d.) var notaður
við öflun upplýsinga á netinu. Síðari spurnigalistarnir voru
póstlagðir eða slóð á rafrænan lista send í tölvupósti tæpum
sex vikum og sex mánuðum eftir útskrift. Áminning var send í
SMS og tölvupósti tvisvar eftir það. Þetta ferli var endurtekið
hjá þeim sem ekki höfðu svarað tveim vikum síðar.
Siðfræði
Leyfi til rannsóknarinnar fékkst hjá Vísindasiðanefnd (nr.
15-040-V1) auk þess að framkvæmdastjórar lækninga hjá
Þættir Lýsing Fjöldi spurninga (atriða) og dæmi
Líkamleg virkni Líkamleg virkni endurspeglar mismunandi atriði í líkamlegri
starfsemi og skoðar allt frá alvarlegum til minniháttar
líkamlegra takmarkana.
Fleiri stig gefa til kynna verulegar takmarkanir á líkamlegri
virkni; færri stig endurspegla litlar sem engar slíkar
takmarkanir.
Þátturinn tekur til 10 atriða og er dæmi:
Takmarkar heilsa þín núna að þú getir framkvæmt þessar
athafnir? (á við um dæmigerðan dag):
• lyfta eða bera innkaupapoka
• hlaupa, lyfta þungum hlutum, taka þátt í áreynsluíþróttum
• Ganga upp nokkrar hæðir
Svarmöguleikar: Já, takmarkar heilmikið; já takmarkar
dálítið; nei, takmarkar alls ekki.
Líkamlegt hlutverk Líkamlegt hlutverk nær yfir fjölda atriða sem tengjast
líkamlegri heilsu og sem takamarka getu til að sinna
ákveðnum hlutverkum.
Færri stig endurspegla vandamál í vinnu eða annarri
starfsemi sem tengjast líkamlegum vandamálum; fleiri stig
gefa til kynna lítil sem engin vandamál því tengt.
Þátturinn tekur til 4 atriða og er dæmi:
Hversu oft á undanförnum 4 vikum hefur þú átt við
eftirfarandi vandamál að stríða í daglegu lífi eða starfi af
heilsufarsástæðum?
• eyddir minni tíma í vinnu eða aðrar athafnir
• takmarkaðir þig við sum störf eða athafnir
Svarmöguleikar alltaf til aldrei (5 stig)
Líkamlegir verkir Líkamlegir verkir snýr að styrk líkamlegra verkja og truflun á
vinnu vegna verkja. Færri stig gefa til kynna mikinn sársauka
sem hefur áhrif á daglegar athafni; fleiri stig gefa til kynna
lítinn sársauka og engin áhrif á daglegar athafnir.
Þátturinn tekur til 2 atriða:
• Hversu mikið hefur þú fundið fyrir verkjum undanfarnar 4
vikur? Svarmöguleikar frá ekkert til mjög mikið (6 stig)
• Hversu mikið trufluðu verkir þín venjubundnu störf
undanfarnar 4 vikur (bæði störf utan heimilis og
heimilisstörf)?
Svarmöguleikar frá alls ekkert til gríðarlega (5 stig)
Almennt heilsufar Almennt heilsufar fjallar um skoðanir og væntingar
þátttakenda til heilsu hans eða hennar. Færri stig gefa til
kynna að sjálfmetin almenn heilsa sé léleg og líkleg til að
versna; fleiri stig endurspegla mjög góða sjálfmetna heilsu.
Þátturinn tekur til 5 atriða og er dæmi:
Hversu SÖNN eða ÓSÖNN er sérhver eftirtalinna fullyrðinga
að þínu mati?
• Ég virðist veikjast fremur en aðrir
• Ég er afskaplega heilsuhraust(ur)
Svarmöguleikar algerlega sönn til algerlega ósönn (5 stig)
Lífsþróttur Lífsþróttur horfir til orku og úthalds og var þátturinn
þróaður til að fanga mun á huglægri líðan. Færri stig gefa
til kynna þreytutilfinningu og að vera útkeyrð(ur); fleiri stig
endurspegla tilfinningu þess að vera fullur af orku yfirleitt
eða alltaf.
Þátturinn tekur til 4 atriða og er dæmi:
Hversu oft á undanförnum 4 vikum…
• Hafðir þú mikla orku?
• Fannst þér þú vera úrvinda?
Svarmöguleikar alltaf til aldrei (5 stig)
Félagsleg virkni Félagsleg virkni metur að hvaða marki heilsa eða
tilfinningaleg vandkvæði takmarka félagslega virkni t.d. í
samskiptum við vini og fjölskyldu.
Færri stig tengist mikilli eða tíðri truflun á félagsstarfsemi
vegna líkamlegra eða tilfinningalegra vandamála; fleiri stig
endurspeglar að slík truflun sé ekki til staðar.
Þátturinn tekur til 2 atriða og er dæmi:
• Hversu oft hefur líkamleg heilsa þín eða tilfinningaleg
vandamál truflað félagslíf þitt (t.d. að heimsækja vini eða
ættingja) undanfarnar 4 vikur?
Svarmöguleikar alltaf til aldrei (5 stig)
Tilfinningalegt hlutverk Tilfinningalegt hlutverk metur að hve miklu leyti tilfinningaleg
vandamál takmarka daglegar athafnir fólks. Færri stig benda
til vandamála í vinnu eða annarra daglegra athafna vegna
tilfinningalegra vandamála; fleiri stig endurspegla engar
takmarkanir vegna tilfinningalegra vandamála.
Þátturinn tekur til 3 atriða og er dæmi:
Hversu oft á undanförnum 4 vikum hefur þú átt við
eftirtalin vandamál að stríða í daglegu lífi eða starfi vegna
tilfinningalegra vandamála (t.d. kvíða eða depurðar)?
• Eyddir minni tíma í vinnu eða aðrar athafnir
• Áorkaðir minna en þú vildir
Svarmöguleikar alltaf til aldrei (5 stig)
Geðheilsa Geðheilsa metur andlega líðan einstaklingins. Færri stig
benda til að upplifun þunglyndis sé algeng og líka til þess að
vera mjög taugatrekkt(ur); fleiri stig endurspegla upplifun
friðar, hamingju og jafnvægis.
Þátturinn tekur til 5 atriða og er dæmi:
Hversu oft á undanförnum 4 vikum …
• Hefur þú verið hamingjusöm/hamingjusamur??
• Hefur þú verið mjög taugaóstyrk(ur)?
Svarmöguleikar alltaf til aldrei (5 stig)
Tafla 1. Lýsing á þáttum SF-36v2 og dæmi um spurningar
Landspítalanum og SAk veittu samþykki fyrir rannsókninni líkt
og kveðið er á um í lögum.
Gagnagreining
Við úrvinnslu gagna var notað tölfræðiforritið SPSS (e.
statistical package for the social sciences), útgáfu nr. 24 (IBM
Corp, 2020). Gögn sem aflað var með SF-36v2 voru greind
með notkun SF-36v2-hugbúnaðarins, en það er stöðluð
greining sem unnin er eftir nákvæmum leiðbeiningum
höfunda og greinir stig flokka og þátta heilsutengdra
lífsgæða. (Maruish, 2011). Við úrvinnsluna eru svör spurninga
umreiknuð þannig að stig flokka og þátta ná frá 0-100. Allar