Úrval - 01.10.1954, Side 8

6
ÚRVAL
Ef litið er á sambandið milli
þjóns og herra til samanburðar,
skilst, að bezt verður samræmið,
þegar báðir aðilar eru nokkuð
líkir. Slíkt samræmi er meira
milli Leanders og Hinriks en
milli Leanders og Arns. En ég
hef dvalið með herskáum kyn-
flokkum eins og Masai- og Sóm-
alimönnum, þar sem tilvera
karla og kvenna var gjörólík og
gagnkvæm aðlöðun var vissu-
lega meginþáttur tilverunnar.
Ég minnist þess, að ég reyndi
að gera mér í hugarlund í safn-
inu í Fanö, hvernig lífinu væri
lifað í samfélagi, þar sem nálega
allir karlmenn sigldu um úthöf-
in umhverfis jörðina, en mjög
fáar eða engar kvennanna komu
nokkurn tíma á ævi sinni út úr
eynni. Himinblámi fjarlægra
staða hefur þó líklega hvelfzt
yfir og niður fjarlægra úthafa
hefur hljómað í eyrum Fanö-
stúlknanna og giftu kvennanna,
ungra og gamalla, sem spunnu í
lágum stofum, þar sem ein-
kennilegar skeljar voru á drag-
kistunum, eða sóttu féð í nöpr-
um vestannæðingum. Þær hafa
lifað og hrærzt í stolti yfir víð-
förlum farmönnunum og í óró
og þrá eftir þeim. Þessir víð-
förlu menn hafa kannski líka
sótt undarlegan innblástur til
kvennanna í hinum sérkennilegu
Fanö-búningum og höfuðskýl-
um, en heim til þeirra komu þeir
úr ferðum sínum, og þær hlust-
uðu varla á frásagnir þeirra um
skipbrot, mannætur og sæslöng-
ur, en sögðu þeim hinsvegar með
ákafa, að kýrin prestsins hefði
verið tvíkelfd, átt tvo kálfa
skjöldótta. Mér skilst að í Fanö
hafi ríkt samræmi og þar verið
hamingjutímar, þegar sigling-
arnar stóðu þar með blóma.
Eitthvað líkt hlýtur að gilda
um allar sæfaraþjóðir, og ég
hygg, að tilvera þeirra hafi yfir-
leitt verið auðug og full af
grózku, — hún hafi einmitt vak-
ið innblástur með sama móti og
í Feneyjum, Hollandi og Bret-
landi á þeim tímum, þegar þjóð-
irnar mátu hver aðra eftir dugn-
aði í siglingum.
Ég get sagt það sem alger-
lega persónulega skoðun mína,
að því er snertir hlut karlkyns-
ins í heiminum, að ég er á sama
máli og Mussolini, sem sagði:
„Non amo i sedentari! — Þeir,
sem sitja kyrrir, hafa lítið eftir-
læti af mér.“
Og ég er sannfærð um að í
daglegu lífi og daglegum sam-
skiptum fólks, sé samkeppni
karla og kvenna í milli ófrjótt
og ömurlegt fyrirbæri. Undan-
tekningar eru til, og Atlanta og
Gef jun eru reyndar dásamlegar
verur, en venjulega verður samt
þessi togstreita í sjálfri tilver-
unni jafn ósanngjörn og óþörf
og hún færi fram á íþróttavelli.
Það er engin hamingja fyrir
konu að ýta manni til hliðar, og
það er engin niðurlæging fyrir
karlmann að krjúpa fyrir konu.
En það er niðurlægjandi fyrir
konur að geta ekki virt karl-