Úrval - 01.10.1954, Page 20

Sænskur taugalæknir ræSir
ff eð vern (larmál.
Hver á sökina?
Grein úr „Hörde Ni“,
eftir Torsten Frey, yfirlækni.
r r
17 G er 1 hopi þeirra, sem eru
þeirrar skoðunar, að gjörðir
mannsins séu honum á hverjum
tíma óviðráðanlegar. Á sér-
’nverri stundu lífsins breytum
vér eins og vér verðum að
breyta, tilknúin af eðli voru og
upplagi og því hvernig lífið hef-
ur mótað oss. Lífið mótar oss
ekki einungis á þann hátt að
það lætur oss verða fyrir marg-
víslegum ytri áhrifum. Ekki
einungis með áhrifum frá „ytra
umhverfi“. Það er einnig til
„innra umhverfi", það sem vér
í daglegu tali köllum líkama,
sem í margvíslegum störfum
sínum er að miklu leyti undir
stjórn taugakerfisins. Maðurinn
vex og breytist í sífellu frá
vöggu til grafar. Hann lifir
meira eða minna aðgreind
þroskastig (bernsku, gelgju-
skeið, manndómsár, elli), hann
tekur sjúkdóma, verður ósjald-
an fyrir eituráhrifum og að lok-
um tekur hann óumflýjanlega á
sig mörk ellinnar. Milli ytra og
innra umhverfis eiga sér stöð-
ugt stað víxláhrif, enginn mað-
ur er í dag nákvæmlega sami
maður og í gær.
Ytra umhverfið sjáum vér öll
og kynnumst því beint. Það er
því nærtækt fyrir manninn að
reyna að ,,skýra“ hegðun sína
og annarra að mestu eða öllu
leyti með því að benda á tiltek-
ið ástand í umhverfinu. „Hann
er taugaveiklaður og beygður,
af því að hann býr við þetta eða
hitt.“ „Hún er kát og fjörug, af
því að“ o.s.frv. Auðvitað geyma
svona einfaldar skýringar oft
nokkurn sannleik, en mjög oft
aðeins lítinn hluta hans og
stundum alls engan. Menn
gleyma algerlega hinu innra um-
hverfi. Það eru til menn, sem
sjá allt svart á einhverju skeiði
æfinnar, einungis af því að
innra umhverfi þeirra hefur
breytzt, og sömu menn geta á
öðru skeiði ævinnar verið óhóf-
lega bjartsýnir af sömu ástæðu.
Þreyta eða bakteríusjúkdómar,
sem hafa áhrif á taugakerfið,
geta haft í för með sér óeðlilega
bölsýni eða óeðlilega bjartsýni.
Mikil reynsla, sem lætur eftir
sig spor í taugakerfinu, getur
leitt til þess að seinna á ævinni
verði tiltekin reynsla oss kvöl,
þó að hún sé flestum öðrum un-