Úrval - 01.10.1954, Page 53

Saga Haiti er saga blóðugra byltmga,
frá þeirri stunclu er Kólumbus steig
þar á land 6. desember 1492.
Hörmungarsaga Haiti.
Grein úr „Kontinente", Vín.
AÐ eru nú rétt 150 ár síðan
lýðveldið Haiti var stofnað.
Það sem bá verðist í hinni
frönsku nýlendu Saint-Dom-
ingue er einstakt í sögunni.
Aldrei fyrr hafði þrælaþjóð,
hundruð þúsundir negraþræla
frá Afríku, risið með jafngóðum
árangri upp gegn kúgurum sín-
um og í einni styrjöld áunnið
sér frelsi og sjálfstæði. Með
þessum sigri varð Haiti fyrsta
sjálfstæða negraríkið í heimi
nútímans.
Lýðveldið er mjög lítið. Það
nær aðeins yfir þriðjung sam-
nefndar eyjar, sem er ein af
Vestur-Indíum, milli Kúba, Jam-
aika og Portoríkó. Hún er næst
stærst af Antiliaeyjunum,
77.919 km2 að meðtöldum
smáeyjum. Tveir þriðju hlut-
ar eyjunnar austanverðrar er
Dominikalýðveldið, sem telur
2,3 milljónir íbúa, mest spönsku-
mælandi kynblendinga. Síðan
1932 hefur Rafael Trujillo
stjórnað þar með einræðisvaldi.
Úr lofti er eyjan að sjá ekki.
annað en fjallaþyrping, sem rís
upp úr bláum sjónum, en milli
fjallanna djúpir dalir, sem sker-
ast og liggja í ýmsar áttir.
Hæstu fjöllin eru yfir 3GG0
metra á hæð.
Kólumbus steig á land á eynni
6. desember 1492 fyrstur hvítra
manna. Hann varð þegar heill-
aður af fegurð hennar. Ibúarnir
tóku vel á móti honum og segir
hann í bréfi, að þeir séu „ástúð-
legir, gestrisnir, forvitnir og
alltaf glaðlegir.“ Indíánarnir,
sem þá bjuggu á eyjunni, voru
um tvær milljónir; þeir voru
dugandi veiðimenn og bændur,
dýrkuðu stjörnurnar og iðkuðu
sér til gamans einskonar knatt-
spyrnu með gúmmíknetti. Jóla-
dagur 1492 var örlagaríkur
dagur fyrir Kóiumbus. Hið
nafnkunna flaggskip hans
„Santa Maria“ strandaði á kór-
alrifi og náðist ekki út aftur.
Hann lét þá gera vígi úr flak-
inu á strönd Haiti og skildi þar
eítir 42 manna lið.
Kólumbus kom aftur haustið
1493 sem „Aðmíráll úthafanna“
og „Varakonungur Indía“ og
hafði með sér 1500 sjálfboðaliða
frá Spáni. Þegar þeir stigu á
land á Haiti fundu þeir virkið í
rústum og liðið fallið. Indíán-