Læknaneminn - 01.09.1966, Síða 38

88
LÆKNANEMINN
Þessir sjúklingar eru oft óhafandi ann-
ars staðar en á sjúkrahúsum eða hjúkr-
unarhælum. Horfur eru slæmar, en ekki
vonlausar. Eingöngu geðlæknar eiga að
annast meðferð þeirra, sem að miklu
leyti er lyfjameðferð, en miklar fram-
tíðarvonir eru tengdar við psykofar-
maka og ekki að ástæðulausu, þegar
litið er til þróunar síðustu ára á þessu
sviði. Sú psykiatria, sem kennd er við
læknadeildina er því nær eingöngu
psykiatria major.
Psykiatria minor.
Hér er taugaveiklunin efst á blaði, svo
og skapgerðargallar og allskyns andleg
vandamál, svo sem hin vinsæla ,,de-
pressio mentis" o. m. fl. Þessir kvillar
eru mjög mismunandi svæsnir. Sumir
þeirra afmarkast mjög ógreinilega frá
eðlilegum fyrirbærum sálarlífsins, enda
er tíðnin mikil eins og kunnugt er.
„Taugarnar" eiga oft mjög ríkan þátt
í almennum kvörtunum fólks, gera úlf-
alda úr mýflugu eða öfugt, draga úr
þreki og mótstöðuafli, torvelda grein-
ingu líkamlegra sjúkdóma, og eru senni-
lega hrein orsök sumra þeirra. Menn
gugna í streitunni, hopa frá átökum
lifsins inn í vítahring taugaveiklunar-
innar, en ,,sjúkdómsávinningur“ hennar
er ævinlega endurkrafinn með okur-
vöxtum. Og þar eð prestarnir virðast
úr leik eru þessi „paraklinisku" vanda-
mál borin upp við hinn almenna lækni,
sem of oft er tímanaumur og naumast
úrræðabetri en hver annar góðgjarn
maður, nema þá að því leyti að hann
getur skrifað recept upp á pillur, sem
því miður virðast stundum vafasamur
flótti læknis og sjúklings frá vanda-
málinu.
Hér má skjóta því að til að fyrir-
byggja allan misskilning, að kenningar
Frankls varða nær eingöngu psykiatriu
minor. Bæði þær og margt fleira bendir
til þess, að öll viðhorf og aðferðir í
psykiatriu minor séu nú í deiglunni og
miklar endurbætur framundan. A. m. k.
er það von margra, sem ekki eru ánægð-
ir með núverandi ástand.
1 JAMA, marz '64, bls. 946, segir svo:
„Psychiatry and psychoanalysis to day
have not lived up to their well-advertised
and hoped for promise. . The cyclic
search for new and better technique and
theories has led into neighbouring
disciplines, to the extend that the
question is asked whether psychiatry
has nothing that it can call its own“
(Roy Grinker).
1 bókinni „Revolution in Psychiatry"
hvetur Ernest Becker til „. . reconstitu-
tion of psychiatry as we now know it;
to merge into a broad combined science
of man in society.. The target is the
narrow medical view of human ills ..“.
Það er meira um vert að vera „human"
heldur en „normal".
Rudolf Allers segir m.a.: „More and
more it has become evident to me that
theory, as well as practice in psychiatry,
depends to a large extend on the general
ideas of human nature that prevail in
the successive phases of history .. For
the manner in which the psychiatrist
conceives of his problems and his task
depends, whether he be aware of it or
not, on the manner in which he con-
ceives human nature. But to develop
such a view pertains ultimately to
philosophy. No wonder then, that the
relations between psychiatry and philo-
sophy have become closer“.
Frankl og margir kollegar hans hafa
orðið fyrir miklum áhrifum frá heim-
speki samtímans. Um þau efni er auð-
vitað til geysimikið úrval heimildarrita.
Af stuttum og skemmtilegum bókum
má nefna:
Karl Jaspers: Einfuhrung in die
Philosophie, 1949. Er til í danskri og
enskri þýðingu.
Johannes Slak: Existentialisme, Ber-
lingske Forlag, Kbh. 1964.
Rudolf Allers: Existentialism and
Psychiatry, American Lecture Series
(Thomas) 1961.
V. E. Frankl: Pathologie der Zeit-
geistes, 1955. Er til í norskri þýðingu.
Paul Tillich: Courage to Be, Fontana
Library 1964.
Hvað viðfangsefni snertir hefur
psykiatrian mikla sérstöðu innan lækn-
isfræðinnar. Psykiaterinn sinnir senni-
lega æ minna hinni líkamlegu læknis-
fræði, en consulterar fremur aðra
lækna, sem hann starfar í nánum
tengslum við. Sú spurning hefur því
oft heyrzt, hvort psykiatriumnám ætti
ekki að vera laustengdara læknisfræði-
náminu en nú er. Eflaust er mjög gott,
að psykiaterinn sé sem fullkomnastur
læknir, en væri ekki enn gagnlegra að
hann nýtti betur þau ár ævinnar, sem
bezt eru fallin til náms og starfsundir-
búnings, verði minni tíma til náms í al-
mennri læknisfræði, hæfi fyrr nám og
starf í sinni sérgrein og næði þar lengra
en ella?