Læknaneminn - 01.09.1966, Síða 45

LÆKNANEMINN
45
er í samband við bráðan sjúkdóm
í kviðarholi er verkur, samfara
ýmsum öðrum, svo sem ógleði eða
uppköstum, truflun á hægðum eða
hita.
Verki í kviðarholi má tíðast
rekja til sjúkdóma í meltingar- eða
þvagfærum og eru sagðir stafa
annaðhvort eða samtímis af út-
þenslu þeirra, vegna rennslishindr-
unar á saur eða þvagi eða af bólgu-
breytingum í vefjum viðkomandi
líffæra. Verkir frá líffærum kvið-
arhols eru venjulega í fyrstu stað-
settir í miðlínu, en þegar bólgan
breiðist út í lífhimnu kviðveggjar
verður verkurinn sárari og stað-
settur yfir hinu sýkta líffæri.
Glöggt dæmi um þetta sjáum við
í botnlangabólgu, þar sem verk-
irnir eru í fyrstu við naflann, en
síðar neðantil hægra megin. Þá er
að gera sér grein fyrir, hvort verk-
irnir koma í köstum með litlu milli-
bili, eins og við intussusceptio eða
eru stöðugir, en mismunandi sárir,
eins og við bráða botnlangabólgu
eða hernia incarcerata, hvort verk-
ina leggur til annarra líkamshluta,
eins og stundum í nýrnaverkjum,
þar sem þeir byrja öðru hvoru
megin við hrygg, í angulus costo-
vertebralis og leggur síðan niður í
nára, kynfæri eða innanverð læri.
Ælur og einstaka uppköst er al-
gengt að sjá hjá börnum á fyrstu
vikum og mánuðum, án þess að
nokkur sjúkdómur liggi þar á bak
við og þarf þetta ekki að valda
neinum áhyggjum, ef engin önnur
sjúkdómseinkenni eru til staðar og
börnin taka eðlilegum framförum.
Á hinn bóginn eru uppköst al-
gengt einkenni við ýmiss konar
veikindi hjá börnum, t. d. sýkingar
í efri loftvegum og gefa ekki
ástæðu til gruns um bráðan sjúk-
dóm í kviðarholi nema einhver
önnur einkenni séu þaðan, svo sem
verkir, eymsli eða truflun á hægð-
um.
Leitað er eftir upplýsingum um,
hvort barnið hafi haft hita, hve
lengi og hve háan og dugar ekki að
sætta sig við neinar ágizkanir í
þeim efnum, því oft er það svo, að
foreldrar fullyrða að barnið hafi
verið hitalaust, þó það hafi aldrei
verið mælt.
Spurt er um hægðir, tíðni þeirra
og útlit.
Um öll þessi einkenni er nauð-
synlegt fyrir lækninn að fá sem
gleggstar upplýsingar, til þess að
hann, eftir að skoðun og öðrum
rannsóknum er lokið, geti dregið
réttar ályktanir.
Skoðun: Æskilegt er að sjúkl-
ingurinn sé sem rólegastur meðan
á skoðun stendur. Þeim ugg og
kvíða, sem oft vaknar hjá barn-
inu, þegar á að fara að skoða það,
reynir læknirinn að eyða með hlý-
legri og rólegri framkomu. Sé
barnið stöðugt órólegt og grátandi
vegna verkja og eymsla, torveld-
ar það að sjálfsögðu skoðunina, en
með nægri þolinmæði er þó hægt
að ná furðu langt. Ef grunur er
um bráðan sjúkdóm í kviðarholi,
er sjálfsagt að hefja skoðunina
þar og er góður háttur að fram-
kvæma hina ýmsu þætti hennar í
ákveðinni röð.
Inspectio: í góðri birtu og eftir
að hafa fjarlægt fötin vel af kvið
barnsins, athugum við, hvort hann
allur eða hluti hans sé óeðlilega
mikill fyrirferðar, hvort garna-
hreyfingar sjáist í gegnum kvið-
vegginn, og með kviðslit í huga lít-
um við eftir, hvort nokkuð óeðli-
legt sé að sjá við nafla eða í nárum.
Lítil eða upphafin öndunarhreyf-
ing á kvið hjá barni innan 6 eða 7
ára, sem mestmegnis andar með
þindinni, gæti gefið grun um
sjúkdóm í kviðarholi með líf-