Læknaneminn - 01.06.1975, Síða 25

TAFLA II
Stjórnun átstarfsemi
ÞÆTTIR SEM STJORNA STARFI
fruma
Kleyfkj arna
átfrumur
Vefjagleyplar
ÞROSKUN OG ÆVILENGD
2 dagar
Fara á kreik
fullþroska
Fara á kreik Mánuðir
óþroskaðir eða ár
Þroskast fyrir áhrif
frá umhverfinu
með hvatningu
„lymp'nokines“
TOGHRIF
Frá komplímenti
Frá „lymphokines“
T.-eitilfruma
HRIFFRUMA
Fgl), C3
Fgb, C3,? „Lymphokines“
T.-frumuþættir (t. d. SMAF)
b) Osérhœfðar vessavarnir.
Sýnt hefur verið fram á að margir leysanlegir, ó-
sérhæfðir vefjaþættir veikja eða drepa sýkla í til-
raunaglösum. Hér verður minnst á nokkra þeirra.
Magn mjólkursýru í bólgusvæðum getur orðið
Meira en sjúkdómsvaldandi bakteríur þola. Mjólk-
ursýruframleiðsla er minni í sykursýkissjúklingum
en í heilbrigðu fólki og hefur það verið talinn þátt-
ur í skertum hæfileikum þessara einstaklinga til að
hefta útbreiðslu sýkinga.
Meltihvatinn Lysozyme er í flestum vefjum og
vefjavessum og properdin getur einnig drepið sumar
bakteríur í návist komplíments. Enn fremur geta
margar gram-neikvæðar bakteríur ef til vill virkjað
komplímentkerfið beint án milligöngu sérhæfðra
motefna (the alternative pathway of complement
activation).
Vefjavessar innihalda sömuleiðis fjölda ósér-
hæfðra þátta, sem geta annað hvort komið í veg
fyrir veirusýkingar eða haldið þeim í skefjum. Þann-
rg geta sum mucoprótein sest á frumutengi (cell
membrance bindings sites) Myxoveira og að öllum
líkindum eiga interferón stóran þátt í bata eftir
veirusýkingar.
Súrefni í vefjum kemur venjulega í veg fyrir vöxt
loftfælinna baktería, en súrefnisskortur og lágt pH
í bólguvessum (inflammatory exudates) geta hjálp-
að til við að útrýma öðrum sýklum.
Framboð af járni getur einnig verið takmarkandi
þáttur í fjölgun sýkla. Bakteríur á borð við Pasteur-
ella septra, Clostridium welchii og E. coli þarfnast
óbundins járns til vaxtar í meira magni en venjulega
er í blóðvökva og vefjavessum. Þrátt fyrir það geta
þessir sýklar fjölgað sér í dýrum og rök hníga að
því að þeir afli sér nægilegs járns í líkamanum úr
transferrini. Aukin mótstaða dýra, sem bólusett eru
gegn þessum bakteríum, virðist a. m. k. að hluta
vera vegna þess, að mótefni og komplíment geri
járnlosunarþátt bakteríunnar óvirkan. Bólusett dýr,
sem sýkt eru með þessum bakteríum og gefið óbund-
ið j árn um leið, hafa ekki meiri mótstöðu en saman-
burðarhópar sem ekki hafa verið bólusettir. Lífeðlis-
fræðileg þýðing þessara fyrirbæra er ekki augljós
og ekkert bendir til þess að hófleg járngjöf sé skað-
leg fyrir sýkta einstaklinga. Þvert á móti getur járn-
skortur haft í för með sér aukna hættu á langvinn-
um sýkingum, sér í lagi Candidiasis, sem getur lag-
ast við langvarandi járngjöf.
c) Osérhœfðar frumuvarnir (sjá töflu II).
Helstu átfrumur í spendýrum eru kleyfkjarna át-
frumur (polymorhonuclear leucocytes) og vefja-
gleypar (macrophages). Aðrar frumugerðir, svo
sem eosinophilar, basophilar, mastfrumur og mega-
karyocytar hafa einnig gleypihæfileika, en hlutur
þeirra í vörnum er óljós. Gerð og þroskun vefja-
LÆICNANEMINN
23