Læknaneminn - 01.04.1986, Page 25

tafla II.
Samsetning kviðskilavökva f.
bráðar skilanir
Dextrósi 1.5 g/100 ml. (einnig 7.0 g/100 ml)
Mg " 0.75 mmol/1
K 0 (bætt í eftir þörfum)
Ca 1.75mmol/l
Na 141 -
C1 101 -
Acetat (eða lactat) 45 -
ler. Sjúklingarnir ganga með tæmdan
pokann á sér innan klæða og tæma úr
kviðnum í pokann aftur. Kviðleggir
ld skilunar finnast í ýmsum útgáfum.
H1 bráðra skilana finnast stífir leggir
meö mörgum götum á hliðum. Þeim
lylgir trókar til að færa legginn inn í
kviðinn. Til króniskrar skilunar eru
notaðir leggir úr mjúku silastik-
gúmmi, ýmist beinir (TenckholT ca-
Iheters). hringaðireða meðýmsu lagi
sem stuðla á að því að leggurinn liggi
á sínum stað. Leggir til króniskrar
skilunareru ýmist settir inn nteð hjálp
trókars og leiðara eða unt opinn
kviðskurð. Leggurinn er látinn liggja
nokkra leið undir húð til aö hindra
sýkingar og hnjask.
Framkvæmd kviðskilunar
Bráðar kviðskilanir eru ekki eins tíð-
ar og blóðskilanir, en eru æskilegri í
vissunt tilfellum. Skilunin felst í því.
að ákveðnu magni skilvökva (gjarnan
2 lítrum í fullorðna) er rennl inn í
kviðarholið, látið liggja inni nokkurn
tíma (dwell time). Síðan rennur
vökvinn út aftur, en nýr skilvökva-
skammtur rennur inn og svo koll af
kolli. Legutími vökvans er gjarnan
10-20 mínútur og er algengt aö hver
umferð taki um þaö bil klukkustund.
I vökvanum er sem fyrr segir bætt
kalium, heparíni og sýklalyfjum eftir
þörl'um. Hita þarf vökvann að lík-
amshita áður en hann rennur inn,
bæði til að firra sjúklinginn ónotum
og til að auka afköst skilunar. Oftast
skilar sér heldur nteira vökvamagn en
inn fer og má stýra því með mis-
sterkri skilunarlausn. Helstu vand-
kvæði, sem upp koma má kenna
leggnum og legu hans, þ.e. dræmt
rennsli inn eða út. Stundum þolir
sjúklingurinn illa að hafa skilvökv-
ann í kviðnum vegna fyrirferðar
hans.
Til eru kviðskilunarvélar, sent
skammta vökvann sjálfar og stýra
skiluninni. Slíkt er til þæginda, því
að handtök eru ella mörg og vatns-
burður mikill.
Hin seinni ár hafa vinsældir krón-
iskrar kviðskilunar farið vaxandi
þótt enn eigi hún eftir að sanna gildi
sitl til langframa. Til eru mismunandi
útfærslur slíkrar skilunar en ég mun
hér lýsa þeirri, sem mestum vinsæld-
um hefur náð en það er „continuous
ambulatory peritoneal dialysis" eða
CAPD.
í CAPD lætur sjúklingurinn skil-
vökva renna úr plastpoka inn í
kviðinn, brýtur síðan pokann saman
og gengur frá honunt og innrennslis-
slöngunni á sér innan klæða. Svo sent
6 tímum síðar lætur hann vökvann
renna aftur í pokann, losar slönguna
frá honurn og tengir við nýjan skil-
vökvapoka o.s. frv. (Mynd 5). Slíkar
skiptingar eru oftast fjórar á sólar-
hring og lengstur tími á milli meðan
sjúklingurinn sefur. Unnt er að fá
skilvökva meö þrenns konar sykur-
styrkleika. Dugi veikasta lausnin
ekki til að halda þyngd niðri, er skot-
ið inn sterkari lausn.
Einu sinni í mánuði kentur sjúk-
lingur til eftirlits og er þá skipt unt
innrennslisslöngu, litið eftir leggnum
og tekin blóðsýni.
Helstu vandkvæði auk rennslis-
truflana eru vegna lífhimnubólgu,
sem oftast gengur vel að kveða niöur.
en er eigi að síður algengasta orsök
þess að hætta verður við CAPD.
Sjúklingum í velheppnaðri krón-
iskri kviðskilun virðist oft líða betur
en blóðskilunarsjúklingum. Orsakir
þess geta verið rnargar. Nefna má. að
skilunin l'er fram án afláts og því ekki
um að ræða þær stóru sveiflur úr-
gangsefna, sem blóðskilunarsjúkl-
ingar verða að þola. Betri hreinsun
„miðmólekúla" kann að skipta máli
og einnig betri næring. Sjúklingar í
CAPD eru oft blóðríkari en blóöskil-
unarsjúklingar. Krónisk kviðskilun á
því sjálfsagt eftir aö vinna á framveg-
is enda talsvert ódýrari kostur en
blóðskilun.
Abendingar fyrir skilun
1. Bráð nýrnabilun.
2. Krónisk nýrnabilun.
3. Eitranir.
4. Hjartabilun.
Skilun hefur fleytt mörgum yfir
bráða nýrnabilun. Beita má bæði
blóð- og kviðskilun þótt fyrrnel'nda
aðferðin sé mun algengari. Helst er
beitt kviðskilun ef blæðingarhætta er
veruleg, þar eð sú aðferð krel'st ekki
heparíngjafar. Blóðskilun er miklu
fljótvirkari og kentur það sér vel séu
sjúklingar hyperkatabólskir, en þar
hefur kviðskilun stundum naumast
undan.
í seinni tíð hyllast menn fremur til
að helja skilun snemma í bráðri
bilun, m. a. vegna þess að með skilun
LÆKNANEMINN Vi9S5 - '/1986-38.-39. árg.
23