Læknaneminn - 01.04.1990, Síða 60

Mynd 3a. Smáþarmssjálfhelda í garnahengisgluf- Mynd 3b. Lokun á garnahengisglufu.
unni eftir skurðaðgerð, þar sem op hefur myndast á
saumamótunum.
obstruction) (7-9,13).
Sjúkdómsgreining garnahengishaula er nánast
ómöguleg fyrir aðgerð, sem sést á því, að af alls 139
tilfellum, er lýst hefur verið voru einungis 3 tilfelli
greind fyrir aðgerð (2). Hin sígildu einkenni um
ólífvænlegan smáþarm (strangulatio) - hækkun
líkamshita, fjölgun hvítra blóðkorna, hraðtaktur og
staðbundinn kviðverkur með vöðvastífni - hafa ekki
reynst hjálpleg til að greina á milli lífvænlegs og
ólífvænlegs þarms fyrir aðgerð hjá sjúklingum með
bráða stíílu (9,14). Ljóst má þó vera, að ef slík
einkenni eru til staðar, þá aukast líkur á drepi í
þarmi og skurðaðgerð er yfirleitt brýn. Nákvæm
röntgenrannsókn getur hjálpað í einstökum tilfellum
(4,13), og þá sérstaklega ef um er að ræða innhaul
bak við samgatanir þarma (4), en hefur ekki reynst
gagnleg almennt til að greina á milli garnastíflu með
og án dreps (8). Nýleg rannsókn (289 sjúklingar)
sýndi að af þeim sjúklingum sem reyndust hafa drep í
smáþarmi við skurðaðgerð voru einungis 48% sem
höfðu ákveðin merki um smáþarmsstíflu á
yfirlitsmynd (sjúklingur standandi og liggjandi) (8).
Slíkar rannsóknir eru þó iðulega tímafrekar og ekki
án fylgikvilla (8,13) og mega ekki lengja þann tíma
frekar, sem líður þar til sjúklingur er tekinn til að-
gerðar. Gaumgæfa þarf gildi þvílíkra rannsókna og
spyrja hvort þær breyti í einhverju ábendingu
skurðaðgerðar.
Itarleg sjúkrasaga, vandleg líkamsskoðun og
skynsöm túlkun klínískra einkenna eru gagnlegustu
leiðarvísar læknisins hvað varðar þörfina á
skurðaðgerð. Einföld yfirlitsmynd af kvið er sú
rannsókn sem kentur lækninum að hvað drýgstum
notum til ákvörðunar á viðeigandi meðferð.
3. LÍFFÆRAMEINAFRÆÐI
Innhaular geta verið staðsettir hvar sem er innan
kviðarholsins, en algengastir eru þeir sem liggja
hægra eða vinstra megin við skeifugarnargrófirnar
(fossae paraduodenalis) (1,4). Aðrir eru staðsettir í
grennd við botnristil (paracecal) (mynd 1), í
netjubelgsgati (foramen epiploicum/Winslowii) (mynd
2), garnahengi (mesenterium) (mynd 3), grindarholi
(pelvis), á milli bugaristils (intersigmoideum), í
ofanblöðrugróf (fossa supravesicalis), netju (omentum)
(mynd 4), í sigðbandi lifrar (ligamentum falciforme
hepatis) og breiðfellingu legs (ligamentum latum uteri)
(mynd 5) (3-5). Aukinheldur má nefna innhaula, sem
koma í kjölfar skurðaðgerða og algengastir eru á bak
við samgatanir þarma (retroanastomosis). Þeir koma
58
LÆKNANEMINN 1 1990 43. árg.