Læknaneminn - 01.04.2002, Síða 38

Mynd 2. Þverskoriö eista með
fjölkímsæxli (teratoma)
ar hafi meiri þýðingu hjá
síðarnefnda hópnum, bæði
við greiningu og eftirlit
(sjá síðar). í töflu II sést
hversu oft æxlisvísarnir
eru hækkaðir vegna mis-
munandi veíjagerða
frjófrumuæxla (12,42).
Hækkað AFP (alfa-feto
protein) er nánast talið úti-
loka aó um „hreint“ sáð-
krabbamein sé að ræða og
hjá innan við 10% sáð-
krabbameina er B-hCG
(beta-human chorionic gonadotropin) hækkað fyrir
aðgerð (6,12,15,42). LDH (laktat dehydrogenasi) er
oft vægt hækkað í sáðkrabbameini.
Mælt er með lungnamynd og tölvusneiðmyndarann-
sókn af aftanskinurými hjá öllum en tölvusneið-
myndataka er talin betri rannsókn en sogæðamynda-
taka (lymphographia) tii að greina stækkaða eitla í aft-
anskinurými og kemur því í stað hennar (6,16,17).
Ómskoðun af aftanskinurými kemur einnig til greina
(17).
Mismunagreiningar
Fyrirferð eða verkur í pung er sjaldnast af völdum
krabbameina í eistum. Greiningin getur því verið snú-
in en eins og áður kom fram er allt að fjórði hver sjúkl-
ingur rangt greindur í upphafi (12). I töflu III eru
helstu mismunagreiningar. Algengastar eru
eistnalyppubólga
(epidimitis) og
bólga í eistum
(orchitis) (mynd
7). Á fyrstu stig-
um eistnalyppu-
bólgu eru
eistnalyppur
aumar og bólgn-
ar og auðvelt að
aðgreina þær frá
eistanu vió þreif-
ingu. Eistað
sjálft er lítið
bólgið en ef
bólgan breiðist
út tekur hún
einnig til eistans.
Einkenni koma
Mynd 3. Smásjármynd af a) dæmigeröu sáökrab-
bameini og b) æðabelgskrabbameini (choriocar-
cinoma)
brátt og sjúkling-
urinn er oft með
hita, útferð
þvaglát). Með-
ferðin felst í
sýklalyfjameð-
ferð enda yfir-
leitt um bakter-
Mynd 4.35 ára karlmaður meö verkjalausa fyrirferð iusýkingu að
í vinstri eista. Æxlið reyndist vera sáökrabbamein ræða. Eistna-
og smásjármynd af vefjagerð æxlisins er sýnd á tmlga án
mynd3a eistnalyppu-
bólgu er sjald-
séð og er oftast
vegna hettusótt-
arveiru en getur
sést við aðrar
sjaldgæfari
sýkingar. Al-
gengari er
verkjalaus
Mynd 5. Viö þreifingu á eista og pung er mikilvægt fyrirferð vegna
aðbeitaréttritækni. Eistanuerhaldiðmeðannarri vatnshauls
hendi við neðri pólinn og húöinni yfir eistanu (hydrocele test-
haldiö strekktri. Síðan er sjálft eistað og sáöstren- is) (mynd 8) en
gurinn þreifaðir með fingrum hægri handar (44) þar verður
vökvasöfnun
og/eða önnur
einkenni þvag-
færasýkingar
(sviði, tíð
milli eistans og slíðurhjúps þess (tunica vaginalis).
Vatnshaull er saklaust fyrirbæri sem eingöngu þarf að
meðhöndla með skurðaðgerð ef sjúklingurinn hefur
mikil óþægindi af fyrirferðinni. Vatnshaula er auðvelt
að greina með þreifingu og vasaljósi en fyrirferðin er
mjúk viðkomu og hleypir í gegnum sig ljósi. í þessu
sambandi er rétt að hafa í huga að vatnshaular sjást hjá
5 - 10% sjúklinga með eistnakrabbamein og geta
leynst illkynja frumur í vökvanum. Vegna hættu á út-
sæði ber því að forðast að stinga á vatnshaulnum en í
staðinn er mælt með ómskoðun á eistanu (18). Aðrar
sjaldgæfari mismunagreiningar eistnakrabbameins
eru blóðgúll (hematoma) eftir áverka, nárakviðslit,
lyppublöðrur (spermatocele), góðkynja æxli í
eistnalyppum og kólfsæðavíkkun (varicocele).
Tafla III: Sjúkdómar sem valda fyrirferð og verk í pung
Krabbamein í eistum (carcinoma testis)
Eistnalyppubólga (epididymitis)
Eistnabólga (orchitis)
Vatnshaull (hydrocele testis)
Nárahaular (hernia ing. indirecta)
Lyppublaðra (spermatocele)
Æxli i eistnalyppum/sáöstreng
Kóllsæðavíkkun (variocele)
36