Læknaneminn - 01.04.2002, Síða 64

sem þau börn voru marktækt þyngri, lengri og með
stærra höfuðummál.
Ályktanir:
Ef beðið er með valkeisara fram að 39. viku með-
göngu er hægt að minnka verulega líkurnar á önd-
unarörðugleikum hjá börnunum. Sumurn konum
virðist ætlað að ganga lengur með börn sín en öðrum
og taka ber því tillit til meðgöngulengdar fyrri barna
þegar ákveðið er hvenær valkeisari skuli gerður.
Áhættuþættir augnslysa
Stefán Haraldsson, Jón Baldursson og Brynjólfur Mogensen
Slysa- og bráöamóttöku Landspítala - háskólasjúkrahúss í Fossvogi
Inngangur:
Augnáverkar og aðskotahlutir í augum eru taldir al-
gengir. Hér á landi er lítið vitað um orsakir augnslysa
og tengsl þeirra við starfsstéttir, vélar og hlífðarbúnað.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna áhættu-
þætti augnslysa með forvarnastarf í huga.
Efniviöur og aöferöir:
Leitað var í tölvusjúkraskrá slysa- og bráðamóttöku
Landspítala í Fossvogi (SBM) að öllum þeim sem
komu á deildina frá 1. janúar 1998 til og með 20. mars
2001 með augnáverka eða aðskotahluti í augum. Til að
fá viðbótarupplýsingar var þeim augnslysasjúklingum
sem komu inn á SBM frá 1. jan - 20. mars 2001
afhentur spurningalisti sem varðaði slysið og áhættu-
þætti þess. Hringt var í sjúklingana að nokkrum dög-
um liðnum til að kanna eftirmeðferð og vinnutap.
Niöurstöður:
Síðustu 3 ár voru ríflega 3600 heimsóknir á SBM
vegna slysa af þessu tagi eða u.þ.b. 2,7% af heildar
komufjölda. K.arlmenn voru fjölmennari í nánast öll-
um aldursflokkum eða 81%. Hjá báðum kynjum voru
slysin algengust á aldrinum 20-29 ára. Byggingar-
vinna og mannvirkjagerð var sú atvinnugrein þar sem
flest augnslys urðu hjá báðum kynjum. „Verlcstæði,
verksmiðjusalur, skipasmíðastöð“ reyndist vera al-
gengasti slysstaðurinn hjá körlurn en heimilið hjá kon-
um. Aðskotahlutur í auga var algengasta tegund á-
verka.
Hinn framsýni hluti rannsóknarinnar sýndi að ríf-
lega helmingur sjúklinganna notaði verkfæri eða vélar
þegar slysið átti sér stað og var slípirokkur algengasta
áhaldið (39%). 72% óhappanna voru vinnuslys, þar af
voru 71% launþegar. 60% höfðu fengið augnáverka
áður. Aðeins 32% notuðu einhvern hlífðarbúnað þar af
notuðu 63% opin gleraugu án hliðarhlífa. 64% sögð-
ust hafa fengið tilsögn í notkun hlífðarbúnaðar. Vinnu-
tap var hjá rúmlega fjórðungi sjúklinga (0,5 - 7 dag-
ar) og í innan við fimmtungi tilfella þurfti viðkomandi
á frekari meðferð að halda.
Ályktun:
Hægt er að fækka augnslysum verulega með því að
nota réttan hlífðarbúnað. Fræðsla, áróður og hert eftir-
lit með öryggisráðstöfunum þurfa sérstaklega að bein-
ast að karlmönnum í iðnaðarstörfum.
Járnbirgöir blóðgjafa ákvaröaöar með
serum ferritin
- áhrifaþættir og tíðni járnskorts
Theódór Skúli Sigurðsson
Leiðbeinendur: Dr. Sveinn Guðmundsson yfirlæknir og
Hlíf Steingrímsdóttir blóðsjúkdómalæknir,
Blóðbankanum, Landspítala-háskólasjúkrahúsi.
Inngangur:
Afturvirk rannsókn á 20.207 Serum-ferritínmæling-
um úr íslenskum blóðgjöfum frá maí 1995 til ársloka
árið 2000 til að kanna járnbirgðir þeirra, áhrif endur-
tekinna blóðgjafa og hvar sé eðlilegt að setja viðmið-
unarmörkin fyrir blóðgjafana. S-ferritín gefur besta
mynd af járnbirgðum líkamans. Hemoglóbínið tekur
yfirleitt ekki að falla fyrr en S-ferritínið er komið nið-
ur í lágmark og raunverulegur járnskortur orðinn að
veruleika. Við hverja blóðgjöf tapa blóðgjafar á-
kveðnu hlutfalli af járnbirgðum sínum, en eftir nokkr-
ar blóðgjafir kemst þó á nýtt jafnvægi meðal annars
með auknu frásogi á járni úr fæðu. Spurningin er bara
hvort að þetta nýja jafnvægi S-ferritíns sé innan við-
miðunarmarka. í Blóðbankanum hefur venjan verið
að hafa neðri viðmiðunarmörkin 20 (g/1 fyrir bæði
kynin, en þau efri 300 (g/1 fyrir konur og 400 (g/1 fyr-
ir karla. Ef blóðgjafar hafa lent utan viðmiðunar-
markanna hefur verið gripið inní með sérstökum ein-
staklingsbundnum ráðstöfunum.
Efniviöur og aöferöir:
Áhrifaþættir járnbirgða s.s. aldur, kyn, tíðni og fjöldi
blóðgjafa samkeyrðir í tölvukerfi Blóðbankans með
S-ferritíngildi blóðgjafans.
Niöurstöður:
Meðalgildi S-ferritíns í virkum blóðgjöfum mældist
47,6 (g/1 hjá körlum en 23,6 (g/1 hjá konum. Meðal-
gildi S-ferritíns í nýjum blóðgjöfum mældist 85,7 (g/1
hjá körlum en 29,5 (g/1 hjá konum. 7,23 % blóðgjafa
voru með S-ferritín <20 (g/1 árið 2000. Meðalfjöldi
blóðgjafa hjá virkum blóðgjöfum var 24,9 skipti hjá
körlum en 9,6 skipti hjá konum. Tíðni blóðgjafa var
62