Torfhildur - 01.04.2007, Page 27

Svonalýsir kanadíski fjölmiðla- ogbókmenntafræðingurinn Marshall
McLuhan ástandi heimsins á sjöunda áratugnum. Það sem hann á
við er að gríðalega flókið kerfi fjölmiðlunar og fullkominnar sam-
skiptatæknihefurorðiðtilþessaðhefðbundinnskilningurokkarátíma
og rúmi hefur smám saman leyst upp. Núorðið getum við fylgst með
atburðum sem eiga sér stað hinumegin á hnettinum — samtímis
— með því einu að tylla okkur niður fyrir framan sjónvarpsskjáinn.
Vinir okkar handan hafsins fá tölvupóstinn frá okkur um leið og við
smellum á senda, í forritinu Google Earth snýr maður hnettinum að
eigin vild með því að hreyfa músina og skoðar nærmyndir af toppi
Everest-þalls eða bakgarði í úthverfi stórborgar í háskerpu, og sífellt
hraðskreiðari farþegaþotur gera það að verkum að maður er ekki
nema hálfan sólarhring á leiðinni til Sidney eða Sjanghæ. Við erum
nær hvert öðru, „allir eru nú flæktir hverjir í aðra“ og „líkamleg áhrif
hvers manns [teygja] sig yfir hundruð mílna“2. Fyrir vikið göngumst
við sameiginlega í ábyrgð fyrir heildina, fyrir hvort annað. Hver og
einn ber ábyrgð á öllu samfélaginu.3
Að sama skapi öðlast hvert og eitt okkar hlutverk í þjóðfélaginu.
Hlutverk hvers og eins okkar er að halda hlutunum gangandi,
tryggjaað vélin gangi smurt. Við erum raunar eins og agnarsmá líffæri
eða frumur í líkama samfélagsins. Samlíkingar af þessu tagi eiga sér
langa sögu, bæði í bókmenntum og fræðilegri umfjöllun. Félags-
fræðingarnir Herbert Spencer og Talcott Parson litu t.a.m. báðir
á samfélagið sem lifandi veru. Rithöfundar og skáld á borð við
James Joyce og Baudelaire skoðuðu ákveðinn afldma samfélagins -
borgina - með svipuðu líkingamáli. Sagan segir að Baudelaire hafi
ætlað að nefna Fleurs du Mal, Les Limbes, eða Útlimirnir upp á
íslensku. Samkvæmt McLuhan ætlaði Baudelaire með þeim titli
að vísa til borgarinnar sem framlengingar á líkama okkar: „Borgin
sem mögnun á mannlegum fýsnum og líkamlegri baráttu var í huga
Baudelaires lífræn og sálræn heild.“4
í Laugardegi eru oft dregnar upp hliðstæður milli borgarinnar
og líkamans, og þá sérstaklega milli borgarinnar og taugakerfisins
2 de Chardin, Pierre Teilhard. Haft eftir tihatnun McLuhans, 2005. Bls. 119.
3 Sjá Peter F. Drucker. 1957. Landmarks of Tomorrow. liarper & Row, New York. B!s.
97-98, eða McLuhan, 2005. Bls. 131. Drucker er að tala um stjórnun og skipulag fyrirtækja
en McLuhan setur umfjöllunina í samband 'við stjórnkerfi almennt.
4 McLuhan, MarshalJ. 1994. Understanding Media: The Extensions of Man. Routledge,
London. Bls. 123-124. ísl. þýðing er mín.