Torfhildur - 01.04.2007, Blaðsíða 140

Berglind Ýr SveinbjörnsdóUir
ii. Þýðing Hallbergs Halbnundssonar
Ég hef setið ófáa fyrirlestra um þýðingar upp á síðkasti og hafa margir
þeirra verið á vegum Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur. Áhugi
minn á þessum fræðum hefur farið vaxandi og það hefur lokist upp
fyrir mér hversu erfitt það getur verið að þýða (þó vissulega hafi það
hvarflað að mér áður). Svo gríðarlega stór menningarheimur liggur
að baki hverju einasta orði að vangát getur breytt allri stemningu.
Þá hefur líka ásótt mig spurningin um kyn þýðanda og hversu miklu
það gæti kannski skipt. Ég tek þetta upp í tengslum við þýðingu Hall-
bergs Hallmundssonar á Ariel og öðrum ljóðum.
Hvort karlar geti þýtt konur og öfugt hefur ekki mikið verið rætt
á téðum fyrirlestrum en þó kom Rúnar Helgi Vignisson aðeins inn
á efnið í sínum fyrirlestri um suðurafríska Nóbelsverðlaunahafann
J.M. Coetzee. Það getur verið erfitt að þýða verk rithöfunda annarra
heimsálfa, en hvað þá konur frá öðrum heimsálfum, eða konur
yfirleitt? Heimsálfurnar getur maður altént heimsótt. Rúnar hefur
þýtt nokkur verk eftir konur og sagðist í raun ekki hafa pælt mikið í
því, hvort hann gæti gert slíkt eða ekki, fyrr en hann var spurður að
því. Spurningin er hvort konur og karlar séu svo ólík. Rúnar svaraði
á sömu leið og Freud, Kristeva og fleiri hafa gert: að í okkur sé bæði
hið kvenlega og karllega. Þannig geti karl vissulega þýtt kvenverk, og
| öfugt.
Ég set samt spurningarmerki við þessa lausn málsins. Mörg
bókmenntaverk kvenna eru eflaust vel til þess fallin að karl þýði
þau. Konur og karlar geta verið líkari en karlar og karlar og konur og
konur. Það er samt líkamlegur munur á kynjunum sem erfitt er að
líta framhjá. Líkamlegur munur sem vissulega hefur áhrif á samfé-
lagsvitund og reynsluheim kvenna og karla (eða hefur í það minnsta
gert það hingað til!). Ég vil sem sagt setja spurningarmerki við það
að karl þýði eins líkamlegt verk og Ariel er.
Þýðingin er eklci alslæm en hún er alls ekki góð. Ljóðin, sem
á frummálinu eru hárbeitt og kynngimögnuð, missa allan kraft í
1 íslenskun Hallbergs. Ég held að ástæða erfiðis hans við að ná tilfinn-
ingu ljóðanna sé sú að ljóðin eru handan mögulegs reynsluheims
hans; þau tilheyri kvenlegum reynsluheims Plath. Ljóðin eru nefni-
lega svo líkamleg. Hún fjallar um kvenlíkamann sem henni finnst