Torfhildur - 01.04.2007, Page 93

IJm tvíhljóðun é >je ííslensku
6. Niðurstaða
í ljósi alls þessa verður að telja líklegast að é hafi á 13.-15. öld breyst í
je, með hljóðgildið [js].44je hefur ekki verið tvíhljóð heldur samband
hálfsérhljóðsins j og stutts e. Eftirfarandi atriði tel ég styðja þessa
kenningu: í nútímamáli er é samband j og e og væri líklega skrifað
<je> ef stafsetning byggði á fönemgreiningu. Seinni hluti é-sins og
gamla e-ið hafa sem sagt fallið saman. Einfaldast er að gera ráð íyrir
að það samfall hafi orðið þegar við tvíhljóðun é, þ.e. þá hafi seinni
hluti é-sins opnast og fallið saman við gamla stutta e-ið. Heimildir
úr kveðskap, þ.e. rímið é : e sem tíðkast frá 14. öld og til dagsins í
dag benda jafnframt til þess að leiðir hljóðanna hafi mæst þá þegar.
Vitneskja okkar um hljóðkerfi forníslensku bendir einnig til þess að
é hafi aldrei verið tvíhljóð. í forníslensku var j + sérhljóð algengt
hljóðasamband en rísandi tvíhljóð voru engin. Það er því einfaldast
að gera ráð fyrir að je hafi fallið inn í það mynstur sem fyrir var í
málinu.
i
44 Á svipaðan hátt og langt e í nútírnaíslensku hefur é iíklega urn skeið verið borið
fram með skriðhljóði [*e:J (nisi. e er opnara og skriðhljóðið sömuleiðis: [%:]) áður en það
breyttist í [je].