Torfhildur - 01.04.2007, Page 157

Usli í Dyrunum þröngu
ræta staðalímyndir sem varða hlutverk lcarla og kvenna, sönmleiðis
hefur verið barist gegn vændi og mansali. Réttur kvenna til að taka
sér skilgreiningarvald yfir hugtökum eins og kynferði, líkama og
kynfrelsi er einnig í brennidepli. Þriðja bylgjan byggir á grunni og
reynslu íyrri bylgjanna tveggja en nýmæli er að fylgjendur hennar
eru nú oftast háskólamenntaðir, oft í kynjafræðum, fræðum sem
snúast um femínisma og hún er ekki pólitísk fjöldahreyfing.9 Upp-
hafskonur hennar tilheyra kynslóð sem naut góðs af baráttu annar- 1
rar bylgju femínisma og ólst upp við að kvenréttindi væru sjálfsögð
mannréttindi.
Þriðja bylgjan leggur meiri áherslu á fjölbreytileika og einstak- )
linginn en sameinandi systralag annarrar bylgjunnar, og einnig á
réttinn til að vera neytandi. Fyrir mörgum annarrar bylgju femín- )
istum var andóf gegn neysluhyggju bundið jafnréttisbaráttunni
sterkum böndum.
Sjálfsímyndarsköpun er einnig ríkur þáttur í þriðju bylgjunni;
hver sem er hefur rétt á að vera eins og hann vill og samt geta
kallað sig femínista. Að vissu leyti er þetta eflaust andóf gegn femín-
istum annarrar bylgjunnar sem höfnuðu kvenlegu prjáli sem leiddi
til áðurnefndar klisju um kafloðnar mussukonur. Að mati þriðju
bylgjunnar eru það forsendur þess að kona farði sig og gangi í stuttu
pilsi sem skipta höfuðmáli; ef það er hennar eigið val þá þarf það
ekki að vera í andstöðu við femínískar hugsjónir hennar. Þetta á
sér meðal annars rætur í neyslumenningunni: „Að vera markhópur
framleiðanda, skilgreindur neytandi og viðfang auglýsinga er nánast
viðurkenning á því að maður sé frjáls og fullvalda [...] borgari [...]“K) |
í grein Elaine Showalter „Feminist Criticism in the Wilderness“u |
ræðir hún mismunandi strauma og stefnur (og tæpir einnig á
stefnuleysi) femínískrar bókmenntarýni. Þegar greinin kom fýrst út
árið 1981 var annarrar bylgju femínisminn farinn að taka á sig skýrari
mynd sem margþætt fræðikenning. Mörgum femínistum hafði verið
illa við að njörva femínisma niður og töldu að með því að ganga inn
í fræðahefðina væri femínisminn að beygja sig fyrir akademísku
9 Auður Magndís Leiknisdóttir og Gunnhildur Sigurhansdóttir: „Brot úr sögu femínismans",
Vera, Reykjavík, 2003; 22 (5): Bls. 20.
10 Dagný Kristjánsdóttir: „Hinsegin raddir: Um sannar og lognar lesbfur í bókmenntum
og lístum“, Skírnir (177) haust, 2003. Bls. 451-481.. (476)
11 Hér er stuðst \ið þýðingu Veru Júlíasdóttur sem birtist í Ritínu 2/2002, bls 125-159.
Þýðingin er bvggð á útgáfu sem birtist í The New Feminist Critícism árið 1985.