Mímir - 01.04.1986, Síða 76

stofni til að kalla fram hugsanlegt mannsnafn,
svo sem mörg dæmi eru um í bæjanöfnum,
t. d. ->Silfra-(G\) > Silfreks- > Silfrúnarstaðir,
*Kóra- > —>Kóreksstaðir [. . .] í öðru lagi, að
Hallormsstaðir sé upphaflegt nafn bæjarins, en
sú mynd nafnsins ereinráð í heimildum frá því
um 1200“ (Grímnir 2:92).
Engin dæmi munu finnast um kvk. *hpll í
merkingunni ‘halli’ í fornu máli eða nýju og
erfitt að sjá hvernig eða hvers vegna *Hallar-
staðir hefðu átt að breytast í Hallormsstaði.
Menn hefðu allt eins getað tengt *Hallar- við
hina venjulegu merkingu nafnorðsins Iwll
þannig að fyrri liðurinn hefði ekki þurft að
verða neitt óskiljanlegur þótt merkingin ‘halli’
hefði gleymst. Því verður að telja líklegt að
Hallormsstaðir sé upprunalegt nafn bæjarins
og að þeir hafi aldrei verið auknir miðstofni.
3.9 Hávar(ð)sstaðir (ÞV 1969b: 109)
Ekki er þess getið hvar Hávar(ð)sstaðir eru
en í JbÁM eru þeir sex (ýmist ritað Havards-
eða Hávards-):
1) í Leirársveit Borg. (JbÁM 4:128—9)
2) eyðibýli í Tyrðilmýrarlandi, Snæljallaströnd
(nú Snæljallahr.) N-ís. Um þetta eyðibýli
segir m.a.: „Hávardsstader. Fornt eyðiból
hjer í landinu, og er sagt að Hávarður halti.
öðru nafni ísfirðingur, hafi þar fyrst bygð
sett“ (JbÁM 7:255).
3) í Viðidalshr. (nú Þorkelshólshr.) V-Hún.
(JbÁM 8:232,233-4)
4) eyðibýli í Bólstaðarhlíðarhr. A-Hún.
(JbÁM 8:394)
5) eyðibýli í Stærra Árskógslandi, Árskógs-
strönd, Eyf. (JbÁM 10:107)
6) eyðibýli í Hvammslandi, Þistilfirði,
N-Þing. (JbÁM 11:367)
Ekki hef ég fundið annað um þetta örnefni
í ritum ÞV en „+Hávastaðir > Hávar(ð)sstaðir“
(1969þ: 109) og á meðan ég hef hvorki vitneskju
um rithætti þess, eða um röksemdir ÞV fyrir
þeirri breytingu sem þarna á að hafa átt sér
stað, né um merkingu fyrri liðarins *Háva-,
leyfi ég mér að efast um að Hávar(ð)sstaðir hafí
að geyma miðstofn.
3.10 Helkunduheiði Langanesi (Grímnir
1:7-23)
Helkundu- Sturlubók
Helkvndv- Hauksbók
Helkundu- um 1200/1619 Kirknatal Páls bisk-
ups Jónssonar
Hoolkundu- um 1200/1600—20 Kirknatal Páls
biskups Jónssonar
Helkundar- 1449/1651 ogalloft síðar
„Spurning er nú, hvort örnefnið Helkundu-
heiðr sé í öndverðu dregið af no. Hglkn:
*Hplknaheiðr > Helkunduheiðr aukin mið-
stofni, sbr. Silfra- > Silfreks-, Silfrúnarstaðir,
Kyrna- > Kýrunnarstaðir o. s. frv.“ (Grímnir
1:14).
Um stofnsérhljóð segir: „Þegar hugað er að
stofnsérhljóðunum í Hplkna-, Helk-, kemur í
ljós, að í einu handriti hins forna kirknatals
Páls biskups frá um 1200/1600—20 stendur
Hoolkunduheidi, sem bent gæti til fomrar
Hplkn-myndar. En hitt er ekki síður athyglis-
vert, að hliðarmyndir no. hplkn eru helkn,
hœlkn, en koma að vísu aðeins fyrir í norskum
heimildum" (s.st.). ÞV gerir ráð fyrir að þróun-
in hafi verið: „Helkundu-, -ar- < *Helkunnar-
< *Helkunar- < *Helkna- < *Hplknaheiðr“
(s.r.:21). I neðanmálsgrein segir: „Miðliðurinn
-kundu- má einnig eiga rót að rekja til sníkju-
hljóðs snemma á öldum (sbr. Hólkunarheiði
vestra). Ekki er mér kunnugt um sníkjuhljóð
milli k og n í íslenzku fornmáli“ (s.st.).
Ég kannast hvorki við að p hafi breyst í e að
fornu né (frekar en ÞV) að u hafi myndast á
milli k og n. Því er ólíklegt að um hljóðbreyt-
ingu sé að ræða enda hefði þá mátt þúast við að
önnur Holkn-örnefni hefðu breyst á sama hátt
— sem þau hafa þó ekki gert.
Ekki sýnist mér alþýðuskýring vænlegri
kostur. Hölknár eru ófáar á landinu (sjá kort í
Grímni 1:20) og flestar þeirra hafa tekið tiltölu-
lega litlum breytingum (Hörkná, Hólkná,
Hörtná, Höltnd). Einnig finnast fáeinir
Hölknalœkir. Erfitt er að sjá af hverju
76