Mímir - 01.04.1986, Síða 50

fyrir hluti sem ég myndi aldrei gera núna. Þeg-
ar ég t.d. lít í eitthvað löngu seinna sem ég hef
látið frá mér fara, þá sé ég ýmislegt sem ég er
ánægður með og finnst bara nokkuð gott, en
svo sé ég líka fjöldann allan af öðrum atriðum,
sem hefðu mjög auðveldlega getað verið betri
eða einhvern veginn öðruvísi. Það myndi samt
aldrei hvarfla að mér að fara að gera eins og
sum skáld, að fara að enduryrkja og breyta því
sem frá þeim er farið. Eg hef bara hreinlega
ekki áhuga á slíku.
Það er kannski lifsspursmál fyrir höfunda að
vera ekki að velta of mikið vöngum yfir því sem
þegar hefur birst eftir þá á prenti?
Já, mér finnst það ákaflega mikilvægt. Ég
held ef menn eru stöðugt að hugsa um það sem
gert er, þá hljóti það að vera vísbending um að
einhvers konar stöðnun sé gengin í garð. Þar
með er ég ekki að segja að menn eigi alltaf að
haga sínum skrifum eins og þeir væru tísku-
hönnuðir eða eitthvað þvílíkt. Það verður að
finna eitthvert nteðalhóf.
Eitt af því sem einkennir margar smásagn-
anna í OFSÖGUM SAGT er að ameríski her-
inn kemur víða inn í þar með óvcmtum hœtti.
Þetta gerist t.d. í báðum sögunum sem við
rœddum um áðan. Ég geri ráð fyrir að þetta sé
engin tilviljun?
Nei, það er það að sjálfsögðu ekki. Það má
segja að þetta sé dálítið banal ádeila á herinn
og ég reikna ekki með að ég mundi skrifa slíka
ádeilu á þennan hátt núna.
Skáldsagan KYRR KJÖR kom út 1983.
Hvernig fékkstu hugmyndina að þeirri sögu?
Þegar ég var að lesa rímur og ýmis fræði þar
að lútandi, þá varð Guðmundur Bergþórsson
nú fljótlega á vegi mínum — ákaflega forvitni-
legur maður strax við fyrstu sýn. Það er eins
nreð mig og marga sem eru að fást við skriftir
að maður er alltaf á snöpum eftir hugmyndum
eða uppistöðum í eitthvað sem hægt er að
vinna úr.
Þú hefur strax komið auga á að hér var
komin kjörin persóna í skáldverk?
Já, og sérstaklega var það eitt atriði sem
vakti athygli mína. Ég sá það í tölfræðiskýrslu
sem Þorsteinn Þorsteinsson fyrrverandi hag-
stofustjóri vann upp úr manntalinu frá 1703, að
eini maðurinn á öllu landinu sem kallaður er
skáld á þeim tíma og reyndar sá eini sem ber
starfsheiti sem hefur eitthvað með list að gera,
það er Guðmundur Bergþórsson. Hann lést
árið 1705 og þegar manntalið er tekið er hann
skráður í Brandsbúð á Arnarstapa.
Eina starfandi skáldið á íslandi?
Já, en þetta stafar auðvitað af því að allir
aðrir menn sem voru skáld voru annaðhvort
bændur eða prestar.
En Guðmundur gat ekki verið neitt annað
en skáld, eða þá örkumlamaður?
Nei og eins líka hitt sem hljónrar eiginlega
eins og þversögn að ef hann hefði ekki verið
örkumlamaður þá hefði hann aldrei getað orð-
ið skáld. Hann hefði aldrei fengið að Ieggja
þetta fyrir sig sem starf, sem hann gerði. Fyrir
utan það að kenna börnum þá var hann
hreinlega atvinnurithöfundur. Hann skrifaði
upp ljóð og orti eflaust iðulega eftir pöntunum.
Lagðirðu mikla vinnu í heimildasöfnun?
Já, ég lagði nokkra vinnu í þetta. Ég púslaði
atburðarásinni saman upp úr ýmsum tiltækum
heimildum, ekki síst þjóðsögum sem eru
nokkrar til á prenti bæði hjá Jóni Árnasyni og
Ólafi Davíðssyni. Síðan er til á Landsbókasafn-
inu allmikil syrpa í handriti eftir Gísla Kon-
ráðsson, þar sem hann hefur safnað saman öllu
sem hann hefur komist yfir um Guðmund
Bergþórsson. Þar er að finna bæði kvæði sem
hann hefur skrifað upp eftir fólki og eins ýmsar
sagnir um hann sem ekki eru í þjóðsagnasöfn-
um. Oft er það bara einhver orðrómur, t.d. ef
ég nefni eitt dæmi, þá fjallar hann dálítið um
persónuna Silungabjörn sem kemur fyrir í sög-
unni og spilar þar mikla rullu.
Og þaðan er fyrirmyndin að Silungabirni
komin?
Já sko, það eru til þjóðsögur um hann hjá
Jóni Árnasyni en þær tengjast ekki Guðmundi
Bergþórssyni á neinn hátt þar. En hjá Gísla
Konráðssyni stendur í einni línu að þeir hafi
verið miklir vinir.
Og þarfœrð þú hugmyndina?
50