Mímir - 01.04.1986, Blaðsíða 23

sem fæddir voru á ísafírði, þ.e. 47,2% þeirra
báru fleiri nöfn en eitt. Fátíðust voru þau hins
vegar í Rangárvallasýslu, þar hétu 9,1% manna
Tafla 7 sýnir hversu margir af þeim sem hétu
fleirnefnum í manntalinu 1910 og hversu mörg
börn l'ædd árin 1921 — 50 hétu tveimur nöfnum,
þremur nöfnum o.s.frv.
Af töflunni sést að tvínefni eru algengust
fleirnefna bæði árið 1910 og á árunum
1921 — 50. Auk þess að þau hafi aukist mjög frá
manntalinu 1910 þá er athyglisvert að á þessu
tímabili eykst það einnig að börnum séu gefín
fleiri en tvö nöfn. Árið 1976 hefur líklega u.þ.b.
21 barn verið skírt þremur nöfnum, þ.e. u.þ.b.
0,5% árgangsins (sbr. Hagstofa Islands 1981:2+).
Samkvæmt því hefur aftur dregið mjög úr því
að þörnum séu gefin fleiri en tvö nöfn.
4.1. Voru til fleirnefni í fyrndinni?
Það hefur verið viðtekin skoðun meðal
fræðimanna að að fornu hafi ekki tíðkast að
gefa íslenskum mönnum fleiri en eitt nafn. í
manntalinu 1703 sé sá siður að skíra íslensk
börn tveimur nöfnum því nýr siður sem sé að
ryðja sér til rúms fyrir dönsk áhrif.
Hermann Pálsson (1960:20—22) heldur því
fram að þó að meginreglan hafi verið sú að ís-
lenskum mönnum hafi verið gefið eitt nafn í
fyrndinni þá hafi því brugðið fyrir bæði í
heiðnum sið og eftir kristnitöku að íslendingar
hétu tveimur nöfnum. Hann viðurkennir að oft
geti verið nær ógerlegt að gera sér grein fyrir
hvort menn hafi verið skírðir tveimur nöfnum
eða hvort þeir hafi hlotið síðara nafn sitt sem
fleirnefnum og næst fátíðust í Skaftafellssýslu
en þar hétu 10,2% manna fleirnefnum (sbr.
Hagstofa íslands 1915:14).
viðurnefni síðar á ævinni. Honum þykir þó
sennilegt að menn sem nefndir eru Helgi Bjól-
an, Þórólf'ur Viligísls, Snæbjörn Galti, Ketill
Brúsi, Eilífur Örn, Þorkell Leifur, o. s. frv. í
Landnámu hafi heitið báðum þessurn nöfnum,
þ. e. hann telur síðara nafnið vera mannsnafn
en ekki viðurnefni eins og yfirleitt hefur verið
talið.
Til fulltingis þessari skoðun sinni vitnar
Hermann (1960:20—21) í Hauksbók
(1892—96:503 —504) en þar segirað menn hafi
mjög borið tvö nöfn í fyrndinni. í kristnum sið
telur Hermann vera næg dæmi sem sýni að
menn hafi heitið tveimur nöfnum. Hann nefnir
t. d. Böðvar Balta frá 12. öld, Magnús Agnar frá
13. öld og Eirík Njál frá 14. öld. Það að menn
kenndu sig oft við síðara nafn feðra sinna, bæir
voru oft kenndir við síðari nöfn ábúenda sinna
og það að menn létu oft heita eftir ættingjum
þannig að síðara nafnið eitt var notað telur
Hermann allt benda til þess að bæði nöfnin
hafi þótt álíka mikilvæg. Lornar heimildir
styðji því þá skoðun að íslenskum mönnum
hafi stundum verið gefin tvö mannsnöfn að
fornu (sbr. Hermann Pálsson 1960:22).
Halldór Halldórsson (1960:138 — 139) telur
sjónarmið Hermanns Pálssonar (1960:20—22)
athyglisvert þó hann telji Hermann ekki hafa
rökstutt skoðun sína nógu vel. Hann bendir á
7 Sbr. Hagstofa íslands 1915:13 og Þorsteinn Þorsteins-
son 1961:11.
Tafla 77
1910
1921-50
Karlar
Konur
Sveinar
Meyjar
Fjöldi % Fjöldi % Fjöldi % Fjöldi %
Tvínefni 8517 20,9% 10891 24,8% 20238 47,7% 19416 48,0%
Þrínefni 463 1,1% 496 1,1% 1078 2,5% 929 2,3%
Fjórnefni 15 0,0% 13 0,0% 20 0,1% 23 0,1%
Fimmnefni 1 0,0% 1 0,0% — — 1 0,0%
Sexnefni 1 0,0% — — — — — —
23