Mímir - 01.06.2007, Síða 26

ingu, og ekki bætir úr skák að notkun hugtaks-
ins hefur verið á reiki, það gjarnan notað sem
eins konar ruslakista, þar sem allt í samtím-
anum er fellt að hugtakinu án þess að það sé
almennilega skilgreint. Póstmódernisminn er
uppreisn gegn kreddum módernismans og
innan hans er allt leyfilegt og honum er ætlað
að fást við samtímann eða mikilvæg einkenni
liðandi stundar. Hann stendur fyrir fjölbreyti-
leika og boðar einnig mikla afstæðishyggju og
það sem sumir segja endalok nútímans.6 Sam-
kvæmt póstmódernískri heimspeki endur-
speglar þekking ekki raunveruleikann heldur
skapar ferlið sem við förum í gegnum þegar við
leitum þekkingar í raunveruleikanum. Raun-
veruleikinn er því aðeins til innan tungumáls-
ins. Niðurstaðan er sú að aðeins er til afstæður
sannleikur, ekki hlutlægur. Allt er túlkað, af-
byggt og uppbyggt á nýjan leik. Póstmódern-
ismi er byggður á rústum, en er þó ekki
rústirnar einar, því að í póstmódernisma er
ekki síst verið að rannsaka heimsmyndir, landa-
mæri eru þurrkuð út og nýjar tengingar og
svæði verða til sem bjóða upp á þverfaglega
vinnu. „Þannig hefur hugtakið „póstmódern-
ismi“ iðulega vísað til víðtæks umræðuvett-
vangs þar sem margt er í deiglu, fremur en
afmarkaðra hugmynda og kenninga. I þessum
víða skilningi hefur póstmódernismi átt ríkan
þátt í að búa til nýjan uppdrátt af fræðaheimi
okkar.“7
Nautnastuldur byggir á rústum gamallar
heimsmyndar og gamalla hugmynda um sam-
félagið í heild þegar ný og afstæð heimsmynd er
að verða til. Ekkert er eins og það sýnist, ekki
einu sinni mannskepnan sjálf sem ekki veit hvar
öruggt er að drepa niður fæti. Þessar hugmynd-
ir kristallast í Nautnastuldi Rúnars Helga þar
sem hin póstmóderníska hugvera er sundur-
greind í smæstu einingar og ekkert undanskilið,
6 Astráður Eysteinsson 2005.
7 Ástráður Eysteinsson 2005.
hvort sem það eru leyndustu hugsanir hennar,
kynlíf eða salernisferðir.
Nýi karlmaðurinn
Og þess vegna er karlmaðurinn nú annars
flokks mannvera sem stöðugt verður að sanna
sig fyrir konunni [...] Núna þarf hann bara að
sýna að hann sé ekki aðeins mjúkur, heldur
allra manna harðastur líka. (46)
Á áttunda áratugnum stigu fram róttækar
hreyfingar vinstrisinnaðra karla sem afneituðu
yfirráðum karlmanna, kúgun kvenna og ann-
arra minnihlutahópa. Þeir héldu því fram að
völd karla yfir konum væru einnig slæm fyrir
karlana sjálfa og aðgerða væri þörf af hálfu
beggja kynja. Þessir róttæku karlar áttu það
sameiginlegt með fylgismönnum svokallaðra
karlmennskumeðferða8 að halda því fram að líf
karla væru skemmd og þörfnuðust lagfæringa.
En sá meginmunur var á hreyfingunum að rót-
tæku karlmennirnir einblíndu á samfélagsleg-
an ójöfnuð kynjanna, sérstaklega undirokun
kvenna, og vom mjög áberandi þegar kom að
baráttumálum kvenna.9
Hugmyndir um nýja manninn svokallaða
spruttu síðan fram í kjölfar þessara umræðna og
aðgerða. Afþreyingariðnaðurinn, fjölmiðlar og
kvikmyndir tóku þessar hugmyndir upp á sína
arma og drógu dár að hinum nýja karlmanni og
meintum eiginleikum hans, t.d. leit hans að
8 Þeir sem aðhyllast sjónarmið karlmennskumeðferðar
(e. masculinity therapy) einblína á einstaklinginn og
samband hans við karlmennsku sína. Þetta sjónarmið
byggist á eðlishyggju og þeirri trú að karlmennska
komi frá djúpum, ómeðvituðum þáttum sem hafa ver-
ið bældir. Mikil áhersla er lögð á ræktun hins sanna
karleðlis og þess að eiga góðar fyrirmyndir eða hafa
einhvern til að leiðbeina sér í átt að sannri karl-
mennsku. Sjá nánar hjá Helgu Birgisdóttur 2005:10-
11.
9 Robert W. Connell 1995:220-224.
24