Mímir - 01.06.2007, Síða 31

Hann hörfaði undan þessu andliti, skildi það
eftir í skellóttum speglinum, fannst það tor-
kennilegt, framandi. Hver var þessi náungi?
Hvaðan bar hann að? Hvers vegna var hann
svona veimiltítulegur? Hvað var hann eiginlega
að vilja þarna, þessi vesalings, vesalings —.
Egill veit ekki hvað hann vill, hvað hann er eða
hvert hann á að stefna. Það eina sem hann hef-
ur er líkaminn, ástarþráin og augnablikið og
honum líður aðeins vel svo lengi sem líkamleg-
um þörfum hans er fullnægt og þegar allt snýst
um hann sjálfan og líkamann. Líkaminn er það
eina sem ákvarðar hugveruna, það sem hún
miðar allt við. Textinn er eftir því kynósa og
þrunginn af ótta og sjálfshatri."4
Líkaminn er hluti af okkur sjálfum og um
leið annar og sem slíkur er hann uppspretta
ýmissa tilfmninga, allt frá ást til haturs og alls
þess á milli. Yfirleitt tekur líkaminn sér
óstöðuga stöðu einhvers staðar á milli öfganna
en er á sama tíma uppspretta unaðar og sárs-
auka, lífs og dauða. Það er í þessum öfgafulla
og óhöndlanlega líkama sem narkissísk sálar-
og sjálfsmyndarkreppa Egils kemur fram. Hug-
takið narkissismi er fengið úr goðsögninni um
Narkissus sem var svo hugfanginn af sjálfum sér
að þegar hann sá spegilmynd sína í tærri lind
gat hann ekki hætt að horfa og tærðist því upp
af óendurgoldinni ást til sjálfs síns. Þetta er sá
skilningur sem almennt er lagður í hugtakið,
þ.e. að viðkomandi þjáist af hamslausri sjálfs-
dýrkun eða sjálfsánægju, en þó væri nærtækara
að segja að sá sem er narkissisti vilji elska sjálf-
an sig en sé ekki fær um það. Því verða tengsl
viðkomandi við aðra með óeðlilegum hætti.2'’
Grundvallarskilgreining Freuds á hugtakinu
er að sá sem er narkissisti sé óhæfur að elska
aðra og beini því líbídó sínu, orkunni sem knýr
kynhvötina áfram, að sjálfum sér. Freud grein-
ir narkissima í tvö stig. Fyrra stigið á sér stað í
24 Dagný Kristjánsdóttir 1999:217.
25 Ragnhildur Bjarnadóttir 1992:243.
bernsku. Barnið er sjálfhverft í þeim skilningi
að það upplifir aðra með hliðsjón af því hvort
þeir fullnægja þörfum þess eða ekki og líbídó
þess hverfist um það sjálft. Smám saman yfir-
gefur barnið narkissíska tilveru sína og lærir að
beina líbídó sínu að viðföngum í stað þess að
beina því að sjálfu sér. Síðara stigið er hins veg-
ar sjúklegt afturhvarf til fyrra stigsins og lýsir
sér í því að einstaklingurinn velur sér elslíhuga
sem elskar hann nógu heitt til að hann geti
elskað sjálfan sig af sama ákafa. Narkissistinn
þráir að vera elskaður en er í raun fyrst og
fremst ástfanginn af ástinni.26
Það er Aldís sem velur sér Egil fyrir elsk-
huga og eltist við hann. Hún mætir í sömu
kennslustundir og hann, dúkkar upp í laugun-
um í efnislitlum sundbol og tælir hann loks yfir
kertaljósi og rauðvíni. Það lifnar yfir Agli og
honum líður vel. Hann á hug, hjarta og líkama
Aldísar sem elskar hann og þráir. Um stund
gengur allt vel, tilveran snýst um líkamann og
kynferðislega virkni, á meðan hún sýnir honum
jafnmikinn áhuga og hann sýnir sjálfum sér. En
um leið og Aldís fer að gera kröfur til Egils,
hvetja hann til að breyta sér, vilja vera með öðru
fólki en einungis honum, ásamt því að kynlífið
dofnar, koma brestir í sambandið. Um leið og
Aldís fer að fjarlægast Egil, gera eitthvað upp á
eigin spýtur og kynlífið minnkar skjóta efa-
semdir upp kollinum í huga Egils, eins og við
sjáum þegar hann virðir ástmey sína fyrir sér
sofandi í rúminu eftir að hafa verið úti að
skemmta sér: „Hver var þessi manneskja sem lá
þarna í ælu sinni? Þekkti hann hana? Var þetta
manneskjan sem hafði leyst hann úr prísund
fyrir einu og hálfu ári? Var hún fyrst núna að
sýna sitt rétta andlit?“ (201).
Aldís og Egill eru ekki lengur eitt og það á
Egill bágt með að þola. Hann hugsar afskap-
lega mikið um kynlíf og flestar minningar hans
26 Sieurión Bjömsson 2002:23-55 og Raenhildur Bjarna-
dóttir 1992:242-257.
29