Goðasteinn - 01.09.2001, Blaðsíða 131

Goðasteinn 2001
um. Uppi á brúninni er Þverbrekkna-
nípa og lætur lítið yfir sér. Eg gekk upp
um heiðarbrúnina ofan við Alfhól og
síðan sem leið lá inn með Dölugili í
austurbrún Ásgeirsheiðar. Gilið á í
fórum sínum mikla fegurð og hér er
víðast fagurgróið land í heiðarbrúninni
en þó rofið af uppblæstri á stöku stað.
Brátt var ég kominn inn á móts við
Laufatungur. Lágur háls skilur þær og
Dölugil. Þar sá ég að bóndinn sem byg-
gði upp Skógasel endur fyrir löngu
hefur haft nærtækt grjótnám.
Litlu innar byggist Dölugil til aust-
urs. Þar er djúpt gil með dökkum
hengihömrum og heitir Brattabora.
Niður í hana fellur Dala í snotrum
fossi. Skammt til norðurs héðan frá
fellur Laufatunguá fram úr Laufa-
tungugili.
Olafur H. Jónsson bóndi á Eystri-
Sólheimum, fæddur í Eystri-Skógum
1867, skrifaði örnefnaskrá jarðarinnar
að tilmælum mínum. Þar segir að
Dölugil ráði mörkum milli Skógajarða
er kemur inn fyrir Kofaskjól „þar til
það beygist í austur hjá Bröttuboru,
þaðan sjónhending í hánorður í jökul.
Jón Hjörleifsson, faðir Ólafs, skil-
greinir þetta nánar í landamarkaskrá
sinni 1885. Þar segir að markalínan
liggi í Laufatungugil „og það áfram
sem mest í hánorður norður í jökul“.
Landamarkaskrá Ytri-Skóga 1885 er
alveg andstæð þessu og þar hefur hald-
ið um penna séra Kjartan Jónsson
föðurbróðir Jóns í Eystri-Skógum. Þar
er farvegur Dalsár (Dölu) látinn ráða
mörkum áfram. Innan við svonefnda
Hnauka nefnist farvegurinn Hnaukagil
„og ræður það mörkum millum ný-
nefndra Ytri- og Eystri-Skóga heiðar-
landa meðan nokkur þess farvegsmerki
eru enn úr því bein stefna til landnorð-
urs inn á svonefndan Bolagilstanga
sem er í vesturbrún Fjallgils. Bolagil
afmarkar Ytri-Skógaheiðarlönd (sem
kallast Sultartungur) frá Eystri-Skóga-
heiði austur að Fjallgili
Enginn veit með vissu um það hvor
landamarkaskráin fer með rétt mál, en
hér er um mikla landspildu að ræða.
Inn frá Bröttuboru er Skógaheiði
allvel gróin. Austan megin Dölu á
þessu svæði heita Hnaukar. Þetta er
land sem uppblástur hefur leikið grátt.
Handan Dölu, rétt innan við Bröttu-
boru, er einstæð, há gróðurtorfa, blásin
allt um kring og sýnir að þykkt jarðlag
gróðurmoldar hefur sópast héðan allt á
haf út.
Innan við Hnauka er Ölduhryggs-
hellir með þröngri aðgöngu en mikill
um sig þegar inn er komið, varla minni
en um 70 m2. Þar hafa refir löngum átt
sér hæli. Annað hæli áttu refir í
Gluggagreni við Gluggagrenslágar inni
í Laufatungum.
Stutt ganga og laðandi er frá Bröttu-
boru inn um Hnauka og Ölduhrygg. Eg
lötraði frá Bröttuboru ofan með Dölu-
gili og naut þess að vera einn með
landinu og Guði mínum. Ekkert byggir
upp líkama og sál til jafns við það að
ganga um fagurt land í kyrrð og friði
víðáttunnar. Eg trúi að hringganga með
suðurbrún Þverbrekknadals, Kvernugili
og Dölugili verði vinsæl á komandi
-129-