Morgunblaðið - 29.03.1979, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. MARZ 1979
Pétur Sigurðsson:
Meginforsenda að kröfu öldrun-
arfræðinganna og landlæknis um
að fá til ráðstöfunar húseignir og
búnað Grundar og Hrafnistuheim-
ilanna er þessi:
Hjúkrunardeildir þessara heim-
ila fá greidd daggjöld frá sjúkra-
tryggingum ríkisins með þeim sem
þar eru skráðir sjúklingar, þess-
vegna á ríkið orðið húsnæðið og
öldrunarfræðingar Landspítalans
eiga að fá það til ráðstöfunar!
Þessi röksemd er sambærileg
við það að ef Þór landlæknir og
skoðanabræður þeirra tækju sér
gistingu á hóteli, gerðu þeir kröfu
til, við greiðslu gistingar, þjónustu
og beina, að hinn greiddi reikning-
ur yrði metinn sem hlutabréfaeign
í viðkomandi hóteli!
Bæði dæmi þessarar röksemda-
færslu eru út í hött, ogt skoðanir
fræðinganna á sjálfsögðu í algerri
mótsögn við allar staðreyndir um
eignarrétt.
Hið opinbera er ekki að gera
annað, er það greiðir daggjöld
fyrir sjúklinga, en að borga fyrir
veitta þjónustu sem er veitt í
samræmi við þær kröfur sem hið
opinbera sjálft leggur til grund-
vallar sinni greiðslu, en hún er
ákveðin m.a. af fulltrúum þriggja
ráðuneyta og ber heitið daggjalda-
nefnd.
Fyrir sjúkradaggjaldið, sem
öldrunarfræðingar telja vera
kaupverð ríkisins á viðkomandi
heimilum, er skylt að veita m.a.
eftirtalda þjónustu: Húsnæði, þrif
þess og hita, húsgögn þ.á m.
sjúkrarúm, sjúkraböð og margs-
konar dýran búnað samfara
heilsugæslu, fullt fæði og sérfæði,
alla þjónustu við fatnað og tíkama
svo sem klippingu, hárlagningu,
2. grein
fótsnyrtingu, alla læknishjálp, öll
lyf, hjúkrunarhjálp nætur sem
daga, endurhæfingu og aðstöðu,
tæki og búnað til hennar. Til
viðbótar má telja margvíslega
félagslega þjónustu og aðstöðu t.d.
helgihald, góð bókasöfn, föndur,
skemmtanir, leikhúsferðir, ferða-
lög og vinna sem sérfræðimenntað
fólk stjórnar og leiðbeinir við.
Er þessi þáttur í heimilisstarf-
inu hinn ágætasti.
Þá er heimilisfólk aðstoðað til
að sækja frekari heilbrigðisþjón-
ustu utan heimilis, auk þess sem
sérfræðingar koma þangað reglu-
lega.
Þetta er hluti þess sem veitt er
fyrir sjúkratryggingargjaldið sem
fræðingar telja kaupverð ríkisins
á heimilunum. Og sömu þjónustu
fá allir þeir sem dvelja á vistheim-
ilunum ef þeir þurfa á að halda.
Þeir sem búa á vistdeildum
Hrafnistu hafa skilyrðislausan
forgang að hjúkrunardeildum
heimilisins og meta læknar þá
þörf. Ef þeir teljast að læknisráði
(lækna Hrafnistu) færir um að
fara í sitt vistherbergi aftur, bíður
það þeirra. Enda útskrifast all-
nokkrir á hverju ári af hjúkrunar-
deildunum eftir læknismeðferð
lækna heimilisins og endurhæf-
ingu og flytjast aftur yfir á vist-
heimilið — en aðrir koma í stað-
inn.
Það er því alls ekki rétt að halda
því fram að þar eigi sér ekki stað
læknisfræðilegt mat, eða van-
treysta Þór og Olafur þessum
Collegum sýnum?
Ef einhver vistmanna, sem hið
opinbera greiðir fyrir skv. gildandi
lögum og endanlegri ákvörðun og
samþykkt Tryggingarstofnunar
ríkisins, fer á spítala, renna
greiðslur hins opinbera þangað, en
dvalarheimilin fá ekkert gjald
fyrir þann aðila á meðan.
Það er ekki fólkið af dvalar-
heimilunum, sem þarf að flytja
heim til sín eða aðstandenda í
logreglufylgd, eftir kaldranalega
útskrift á sjúkrastofnunum þess
opinbera.
Á dvalarheimilin eiga vistmenn-
irnir alltaf afturkvæmt í sitt fyrra
pláss, ef heilsa leyfir. Dvalarheim-
ilið er raunverulegt heimili þess og
skjól, þar er þörfum þess sinnt og
því hjúkrað af frábæru starfsfólki
bæði lærðum og leikum.
Undirritaður ber þá von í brjósti
að Hrafnista muni aldrei verða
geymslustöð afgreiddra uppmæl-
ingarverkefna, þótt unnin séu í
nafni hjúkrunar og lækninga.
- O -
Til viðbótar við þau opinberu
afskipti, sem hér hafa verið talin
og sjálfsákvörðunarrétt hins opin-
bera til ákvörðunar greiðslu fyrir
veitta þjónustu, ákveða fulltrúar
hins opinbera valds greiðsluna tii
sjálfseignarstofnananna langt
fyrir neðan það sem fræðingun-
um er ætlað til að reka þær
stofnanir fyrir sem þeir ráðskast
með!
Dagbjöld á stofnunum þeim sem
taka til vistunar gamalt fólk var
sem hér segir frá 1. janúar s.l.
Fremri talan er grunngjaldið, sú
aftari svokallað halladaggjald sem
á er lagt til viðbótar til að mæta
rekstrarhalla viðkomandi stofn-
Pétur Sigurðsson
kostnaður sjúkratrygginga yrði ef
allir vistmenn á hjúkrunarheimil-
unum og allir aldraðir sjúkir sem í
heimahúsum dveljast væru komn-
ir á Hátúnsdaggjald?
Ef allir sem eru á sjúkratrygg-
ingargjaldi á Hrafnistuheimilun-
um hefðu verið á sama gjaldi og
þeir sem í Hafnarbúðum dvöldu í
lok ársins 1978 (við Hátún 10 er
ekki hægt að miða vegna feluleiks-
ins ) hefði heildargreiðsla sjúkra-
trygginga til Hrafnistuheimilanna
árið 1978 (á heildardaggjaldi) kr.
1.723 milljónir en varð kr. 664
milljónir. Mismunur kr. 1.059
milljónir.
Tryggingastofnun ríkisins
greiddi í rekstrardaggjöld vegna
sjúklinga á Hrafnistu Hafnarfirði
kr. 37.5 milljónir á árinu 1978.
Halladaggjald var ekki greitt.
Fjarverudagar þessa fólks sem
engin greiðsla kom fyrir var 441
dagur.
Þessi greiðsla er vegna liðlega 6
þúsund hjúkrunardaga og er ein-
göngu greiðsla fyrir dvöl, hjúkrun
og aðra aðhlynningu og þjónustu.
Ríkið hefur ekki veitt byggingar-
Mid-
stýring
öldrunarmála
mmm
Hrafnista í Reykjavfk.
Kr. Kr. Samtals Kr.
Heilsuverndarstöð 16.000 900 16.900
Sólvangur 13.600 1.000 14.700
Grund, hjúkrunardeild 6.500
Hrafnista Hafnarf., hjúkr. sjúkl. 6.600
Hrafnista Rvk. hjúkrunardeild 7.200 1.400 8.600
Hafnarbúðir 17.800 1.800 19.600
Arnarholt 11.700 3.200 14.900
Hátún 10B hjúkrunardeild 20-30.000?
Eins og á þessu sést er ekki vitað
hver raunveruleg tala á að vera í
síðasta dáki, sú tala er falin inn í
heildarveltu ríkisspítalanna og
hefur gengið treglega, svo ekki sé
meira sagt að fá upplýsingar þar
um.
Áður en gerður er tölulegur
samanburður þarf að meta þyngd
þjónustu. Það hefur verið gert
eftir sama kerfi (Þórs Halldórs-
sonar?) á öllum eftirtöldum stofn-
unum af hjúkrunarfræðingum.
Á Hrafnistu í Reykjavík eru
aðeins tvær sérhannaðar hjúkrun-
ardeildir B-deild með 39 sjúkra-
rúm og hjúkrunarþyngdina í stig-
um 21,30 og G-deild með 41 rúm og
hjúkrunarþyngdina 27,19 stig.
Ef meðaltal stofnananna sem
um ræðir eru tekin eru fyrirliggj-
andi stigatölur hjúkrunarþyngdar
þessar:
Stofnanir
Hrafnista Reykjavík
Ellid. Borgarsp. Hafnarbúðum
Ellid. Borgarsp. v/ Barónsstíg
Ellid. Lsp. Hátúni 10B
Sólvangur Hafnarfirði
í ljósi þessa og þess sem hér er
sagt á eftir er það furðuleg
óskammfeilni hjá embættismönn-
um að láta út úr sér jafn staðlaus-
ar fullyrðingar og þær „að hjúkr-
unardeildir elliheimilanna séu
reknar til fjárhagslegs ágóða" eða
„þjónustan þar sé mun lakari" en'
stofnunum frséðinganna.
Aðeins samanburður daggjalda
sýnir að það er enginn vandi að
setja upp sýningargluggann í Há-
túni 10B, ef hægt er að senda
skattborgaranum ómælda reikn-
inga fyrir öllum hlutum bæði til
reksturs og þjónustu og viðkom-
andi aðilar þurfa alls engar
áhyggjur að hafa af fjárfestingu
húsa og búnaðar né kostnaði við
fjármögnunina sjálfa.
Hafa fræðingar reiknað út hver
Hjúkrunarþyngd Rekstrardaggj.
styrki né tekið að sér greiðslu
afborgana og vaxta vegna bygg-
ingar Hrafnistu í Reykjavík og
Hrafnistu Hafnarfirði I. áfanga.
Vextir vegna húsbyggingar hins
síðarnefnda urðu kr. 42.0 milljónir
árið 1978. Brunabótamat heimilis-
ins í Hafnarfirði er 1064 milljónir
króna og í Reykjavík 2140 milljón-
ir króna.
Ef horft er til þess að bruna-
bótamat heimilanna er sæmilegur
mælikvarði á núvirði Hrafnistu-
bygginganna, sést að ef ríkið hefði
þurft að styrkja uppbyggingu
þessara heimila með þvi að greiða
lögboðið framlag til sjúkrahúsa
(85%) hefði sá styrkur á núvirði
orðið á bilinu 1.5—2.0 milljarðar
króna.
Vextir af slíkri upphæð á ári
gætu verið 4—500 milljónir króna.
Ef trúa á fullyrðingum fræðing-
anna „að hjúkrunardeildir elli-
heimilanna séu reknar til fjár-
hagslegs ágóða" hljóta þau heimili
sem þeir stjórna að vera mestu
gróðafyrirtæki landsins miðað við
daggjöld.
En af hverju rífur hið opinbera
sig ekki til og kemur upp slíkum
gróðafyrirtækjum vitandi um ríkj-
andi neyðarástand. Eða hin stærri
sveitarfélög?
Hverja er verið að reyna að
blekkja?
— O -
í stigum frá 1/1 1979 í fyrri grein minni vitnaði ég í
22,21 7.200 lög um almannatryggingar, en þar
23,56 17.800 segir frá hvernig daggjöld sjúkra-
26,37 16.000 húsa, hjúkrunarheimila og ann-
23,97 16.300? arra stofnana eru ákveðin af fimm
23,1 13.600 manna nefnd.
Þar segir m.a. að nefnd þessi
ákveði daggjöld og gjaldskrár
þannig að samanlagðar tekjur
stofnunarinnar standi undir eðli-
Iegum rekstrarkostnaði á hverj-
um tíma, miðað við þá þjónustu.
er heilbrigðis- og tryggingarráð-
herra hefur ákveðið að stofnunin
veiti.
í síðustu tilkynningu daggjalda-
nefndar um daggjaldataxta segir
sem endranær í niðurlaginu:
„Innifalin í daggjöldum sam-
kvæmt auglýsingu þessari er hvers
konar þjónusta sem innlögðum
sjúklingum er látin í té á sjúkra-
húsum".
Á fundi Öldrunarfræðafélagsinu
var því haldið fram af fræðingum
og reyndar einnig af landlækni
sjálfum, „að aðbúnaður á hjúkrun-
ardeildum hérlendis væri mun
lakari en á öðrum deildum".
Þetta láta fræðingar hafa eftir
sér án þess að hafa komið á
viðkomandi stofnanir um langt
árabil, sumir aldrei.
Þeim verður tíðrætt um endur-
hæfingu aldraðra og fyrirbyggj-
andi aðgerðir gegn afleiðingum
ýmissa ellisjúkdóma. Vita þeir að
á báðum Hrafnistuheimilunum
eru í notkun nær alla virka daga
endurhæfingarsalir þeirra? Þar er
til staðar ekki síðri búnaður en í
Hafnafbúðum.
Hafa þeir kynnt sér nýtingu
þessa búnaðar þar?
Samkvæmt því sem að framan
segir um kröfur og skylduskil
hjúkrunarheimila (deilda) á
ákveðinni magn- og gæðaþjónustu,
eru þessir aðilar að gagnrýna
heilbrigðis- og tryggingaráðuneyt-
ið og embætti landlæknis fyrir
slælega frammistöðu í embættis-
verkum sínum.
Skammtíma-
gisting með
eignaréttar-
tilfærslu
Landlæknir er sem sagt að
gagnrýna sjálfan sig, en skv.
lögum mun hann eiga að hafa með
höndum fallegt eftirlit með heil-
brigðisstofnunum.
Á sýndarmennskan sér engin
takmörk?
Allra síst hefði ég, í sporum
þeirra sem að heilbrigðismálum
vinna, verið að gagnrýna heil-
brigðisráðuneytið og starfsmenn
þess.
Áður en sett verður á fót það
ríkisbákn í öldrunarmálum sem
miðstýringamenn dreymir um,
væri nær að skapa þessu ráðuneyti
viðunandi starfsaðstöðu og setja
þar á fót ekki aðeins leiðbeinandi
heldur einnig gagnrýnandi bygg-
ingardeild og rekstrareftirlitsdeild
með sérmenntuðu fólki á þeim
sviðum.
Ég hefi oft spurt eftir því hvaða
tölur væri lagðar ti grundvallar í
samanburði þeim sem stöðugt er
verið að klifa á um hlutfall hjúkr-
unarrýma hér á landi og hjá
nágrönnum okkar. Fátt virðist um
svör, nema um væri að ræða tölur
sem háskólanemar drógu fram hjá
Tryggingarstofnun ríkisins yfir
fjölda þeirra sem væru á
sjúkratryggingargjaldi á hverri
stofnun fyrir sig.
Ef þetta er lagt til grundvallar
sýnir það hve fáfengilegar fram-
angreindar fullyrðingar um þenn-
an samanburð eru. En geta hins-
vegar sýnt frábært framtak sjálfs-
eignarstofnananna hér á landi sem
hafa náð þessu marki nær einar og
óstuddar koma okkur í fremstu röð
í þessum samanburði á Norður-
löndum og þótt víðar væri leitað
...!
Að mér finnst þessi samanburð-
ur gagnrýnisverður er m.a. vegna
þessa:
Hér að framan hefur komið
fram að sérhannaðar vistarverur
fyrir hjúkrunarsjúklinga að
Hrafnistu í Reykjavík eru tvær
deildir með 80 rúmum þar af tvö