Morgunblaðið - 29.03.1979, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. MARZ 1979
Halldór Jónsson:
Um vexti
Því skýtur æ ofan í æ upp í
samræðum manna á milli, að þessi
og hin stofnunin hafi brugðist með
„fyrirgreiðslu" eins og það er
kallað, til þess að hlutirnir geti
gengið. Það er Húsnæðismála-
stofnun sem bregst með lánaút-
hlutun, það eru bankarnir sem
ekki veita nauðsynlega fyrir-
greiðslu, það eru sjóðirnir sem
ekki standa sig, það eru opinberar
stofnanir sem geta ekki skáffað
nauðsynlega þjónustu vegna fjár-
skorts o.s.frv. Og þá er gjarnan
skapinu skeytt á vesalingunum
niðri við Austurvöll, sem,ekki séu
nógu duglegir að redda og möndla.
Vilmundur okkar allra skrifaði
grein í Dagblaðið þann 6. marz.
Hann lýsir þar þeirri skoðun sinni,
að tilteknir þingmenn út ýmsum
flokkum eigi í rauninni heima í
sama flokknum, ríkiskapítalista-
flokki, sem verði að hafa aðstöðu
til möndls og fyrirgreiðslu til þess
að geta haldið völdum sínum og
áhrifum. An þess að vilja gera
þessi orð Vilmundar að mínum, né
skrifa upp á einkunnagjöf hans til
einstakra manna, þá finnst mér að
hann sé þarna að sneiða utan af
sannleikskjarna málsins. Höfuð-
mein íslenzkra efnahagsmála ligg-
ur í möndlinu við markaðslögmál-
in. Möndlið verður mögulegt vegna
vaxtamismununar.
Raunvextir
Mest allt vesen í íslenzku efna-
hagskerfi stafar af því, að ríkið,
þ.e. kerfiskallar og verðbólgukall-
ar skv. skilgreiningu Vilmundar,
hafa lögþvingað fram vitlaust
peningaverð. Ekki bara vitlaust
verð, heldur margskonar verð,
verðugraverð og óverðugraverð.
Lán verða lán en ekki skuldir.
Bændur geta ekki borgað sömu
vexti og verzlun og iðnaður vegna
„séraðstæðna". Afleiðingin er nú-
verandi staða í landbúnaði. Útveg-
urinn getur ekki borgað sömu
vexti heldur vegna „séraðstæðna".
Afleiðingin blasir við, allt í hönk.
Og svo framvegis. Verðbólgukall-
arnir lifa svo á því að þrátta um
þetta, möndla og redda fyrir sig og
sína. Afleiðingin er svo sú þjóð-
lygi, sem við lifum og hrærumst í,
að enginn hlutur megi hafa sitt
rétta verð og firra verði almenning
þeirri vá að borga kostnaðinn á
þeim stöðum sem hann verður til
á, í stað þess að borga henn í
Gjaldheimtunni, þaðan sem síðan
möndlið er fóðrað og t.d. kratar
hafa verið taldir lifa vel á og
auðvitað fleiri. Okkur er talin trú
um, að við þurfum sífellt á hand-
leiðslu möndlkalla, reddara og
kommissara að halda til þess að
flytja úr hægri vasa okkar yfir í
þann vinstri. Það er ekki við þessa
kalla að sakast. Þeir lifa jú á
þessu. En við sem kjósum þá?
Hvers vegna skyldi fólk trúa þeirri
þvælu að atvinnuvegirnir geti ekki
borgað raunvexti eins og aðrir
lántakendur? Vextir eru rekstrar-
útgjöld en engan veginn aðalút-
gjöld. Auðvitað þarf verðbólgukall
til þess að möndla við vextina
meðan annar verðbólgukall
möndlar við gengið og tekjuhlið-
arnar í formi verðlagsstjórnar.
Eins og það kerfi er nú búið að
verða að athlægi vegna árangurs-
leysis, þó verðbólgukallar telji það
auðvitað nauðsynlegt þrátt fyrir
það.
Ef markaðskerfið fengi hins
vegar sjálft að finna sitt jafnvægi,
þá yrði margt öðruvísi og stöðugra
þegar til lengdar léti.
Gengið yrði í jafnvægi, framboð
og eftirspurn eftir peningum í
jafnvægi, atvinna í jafnvægi með
óskertu samningsfrelsi á vinnu-
markaði og kaupgjald yrði í meira
jafnvægi, allt ef hætt er að að
ljúga til um verðmæti peninga.
Aðeins verðbólgukallar yrðu ekki í
jafnvægi ef sannleikurinn fengi að
ráða. Því sannleikurinn er frelsi en
ekki kennisetningar allsherjar-
spekinga.
Séu vextir jafnir fyrir alla og
séð til þes, að þeir fylgi verðbólgu-
stigi hvers tíma sem nánast (það
gera þeir raunar sjálfkrafa í
frjálsu efnahagskerfi), þá hjaðnar
verðbólga á skömmum tíma. Menn
verða bara að varast að rjúka upp
til handa og fóta þegar einhver
kerfiskallinn æpir úlfur, úlfur,
þegar einhver hnökri kemur upp.
Frjálst efnahagskerfi krefst
árekstra, það er einmitt eðli þess
og frumforsenda til þess að menn
aðlagi sig breyttum aðstæðum.
Félag matvörukaupmanna, sem
heldur fundi um að hækka álagn-
inguna allir sem einn og banna
mönnum að hafa opið þegar þeir
vilja, eru eins og nátttröll á

tækniöld ef talað er um viðskipta-
frelsi. Raunvextir verða bremsa á
þær sjónhverfingar sem hægt er
að gera á stjórnmálasviðinu.
Pólitíkin
Nú erum við búin að horfa á
sjónarspilið á yfirstandandi Al-
þingi um hálft ár. Baráttu Vil-
mundar og annarra krossriddara
við verðbólguna og tilraunir ríkis-
tjórnar Ólafs til þess að leysa
vandann eins og það er kallað.
Auðvitað næst enginn árangur
frekar en fyrri daginn. Spilið
gengur ekki upp. „Það er nefnilega
vitlaust gefið" eins og Steinn
orðaði það. En þjóðin vildi gefa
þesum mönnum tækifærið og það
var áreiðanlega nauðsynlegt til
þess að afhjúpa verðbólgukallana.
A-A flokkarnir unnu sigur í
kosningunum með því að lofa
launþegunum að samningarnir
skyldu settir í gildi o.s.frv. Svo
sviku þeir það auðvitað mest allt á
eftir, enda veit ég ekki hver bjóst
við öðru. Fyndnast er svo að horfa
á Guðmund J., Benedikt, Snorra og
co. bisa við að skýra fyrir sínum
mönnum að fleira sé nú matur en
feitt ket, og hefur hugtakið „pen-
ingalaun" verið tekið upp til þess
að greina á milli hægri og vinstri
stjórna. Ekki er vitað hvort laun-
þegar almennt hafa gleypt við
þessu. En staðreyndin blasir við á
stjórnmálasviðinu: Það er hægt að
kaupa launþega með loforðum um
kjarabætur, hvað sem Jakinn og
alþýðubandalagskompaníið segja.
Sjálfstæðisflokkurinn stendur
nú líklega á þeim punkti sem hann
hefur aldrei áður náð, en það er að
eiga möguleika á að ná meirihluta
á Alþingi í næstu kosningum.
Það vantar herslumuninn.
Hvernig væri nú að lofa launþeg-
um kjarabótum í peningum en
ekki holtaþokuvæli? Það er hægt
að fínansera hana með ýmsum
hætti. í staðinn fær flokkurinn
tækifæri til þess að sýna hvað
hann meinar virkilega með því að
hagsæld aukist með frelsi ein-
staklinganna til viðskipta og at-
hafna. Þarna yrði glæpurinn tek-
inn af kommunum svo að starfs-
friður ætti að fást til þess að
hrinda á stað virkjunar- og stór-
iðjuframkvæmdum sem geta gert
kauphækkunina varanlega, kála
verðbólgunni og koma einu sinni á
frjálsu markaðskerfi. Vinstra liðið
getur svo afnumið það ef þeir fá til
þess fylgi síðar. En er á meðan er.
Spurningin er svo sú hvort Sjálf-
stæðisflokkurinn í núverandi
mynd séu menn fyrir þessu, því
UmHORP
Umsjón:
Anders Hansen.
Sóknarhugur í mönnum
Rætt við Jón Magnússon, formann Sambands ungra sjálfstæðismanna
S.U.S. hefur nýlega skorað
á Æskulýðsnefnd Alþýðu-
bandalagsins til kappræðna.
Kom ekki ti) greina að velja
aðra viðmælendur?
Jú, það kom vissulega til
greina. Helzt hefðum við þó
viljað fá unga menn frá öllum
stjórnarflokkunum til þess að
mæta okkur, þar sem rætt
væri um störf og stefnu ríkis-
stjórnarinnar, en þegar á
reyndi vildu þeir það ekki.
Okkur í S.U.S. fannst þá liggja
beinast við að skora á Æsku-
lýðsnefnd Alþýðubandalags-
ins, en Alþýðubandalagið er
ótvíræður forystuflokkur
rikisstjórnarinnar og höfuð-
andstæðingur Sjálfstæðis-
flokksins.
Hvernig verður fyrirkomu-
lag fundanna?
Fyrirkomulagið verður með
sama hætti og var á kapp-
ræðufundunum í fyrra. Þrír
ræðumenn verða frá hvorum
aðila og verða alls þrjár um-
ferðir, 10 mín., 7 mín. og 5 mín.
Fyrir hvern ræðumann. Einn
fundarstjóri verður frá hvor-
um aðila og geta þeir leyft
fyrirspurnir til ræðumanna
fyrir upphaf síðustu umferðar,
ef þeir eru báðir sammála um
að það skuli gert, en þá skal
jafnframt lengja síðustu um-
ferðina í 7 mín. fyrir hvern
ræðumann og gæta þess, að
jafnmargir fyrirspyrjendur
séu frá hvorum aðila um sig.
Þetta síðastnefnda er hugsað
til þess að opna fundina nokk-
uð og freista þess að gera þá
líflegri. Það væri mjög gaman
að hafa fyrirkomulagið enn
opnara, en slíkt hefði krafizt
mun meiri undirbúningsvinnu
og ítarlegri samninga á milli
aðila.
Verða fundir í ölium kjör-
dæmum?
Það verða fundir alls staðar
nema í Reykjavík, en væntan-
lega verður kappræðufundur
hér í lok apríl. Þeir fundir sem
nú verða, eru ráðgerðir
fimmtudaginn 5. apríl og
laugardaginn 7. apríl.
Eru S.U.S.-menn bjartsýnir
fyrir bardagann?
Eg verð ekki var við annað.
Það er greinilega allt önnur
stemmning á meðal ungra
Sjálfstæðismanna núna, en
var á sama tíma í fyrra. Þá
voru menn ekki eins bjartsýnir
fyrirfram eins og núna. Bjart-
sýni okkar er að sjálfsögðu
eðlileg, þegar tillit er tekið til
þess, að í fyrra höfðum við
yfirhöndina á öllum fundum
nema e.t.v. einum. í síðustu
fundarhrinunni í fyrra fóru
kommarnir t.d. svo illa út úr
því, að þeir komu sér undan
því að mæta okkur á fundi sem
frestað hafði verið vegna veð-
urs og báru ýmsu við.
Þar við bætist síðan að þeim
tíma sem fundirnir voru í
fyrra, þá voru kommarnir
vaskir baráttumenn fyrir því
að samningunum skyldi komið
í gildi og mörgu fleiru. Nú hafa
þeir haft tæpt ár til að spreyta
sig og brotin kosningaloforð og
vanhæfni þeirra til að stjóna
koma betur og betur í ljós með
hverjum deginum. Einnig er
að renna upp fyrir mönnum að
Alþýðubandalagið er gjörsam-
lega ábyrgðarlaus kröfu-
gerðarflokkur sem getur ekki
starfað heill í neinni ríkis-
stjórn. Við erum því bæði
bjartsýnir á að okkur muni
ganga vel í þessari baráttu við
unga Alþýðubandalagsmenn
og það er greinilegt að ungir
Sjálfstæðismenn eru þess
mjög fýsandi að gefa þeim
Jón Magnússon,
S.U.S.
formaður
áminningu, sem þeir koma til
með að muna eftir.
Standa Sjálfstæðismenn þá
svona vel að vígi?
Málefnastaða ungra Sjálf-
stæðismanna er mjög sterk.
Við höfum alltaf haldið uppi
miklu málefnastarfi, en í
seinni tíð hefur „báknið burt“
náð einna mestri auglýsingu
og hljómgrunni. Skoðanir okk-
ar í þeim málum eru þær sömu
í tíð þessarar ríkisstjórnar
sem þeirrar fyrri. Við berj-
umst fyrir þessu í einlægni og
segja má, að með stefnumótun
sinni í efnahagsmálum nú
nýverið hafi Sjálfstæðis-
flokkurinn gert þessa stefnu
ungra Sjálfstæðismanna að
sinni stefnu að verulegu leyti.
Við erum núna að vinna að
stefnumótun sem tekur mið af
einstaklingnum, réttindum
hans og skyldum í þjóðfélag-
inu. Styrkur okkar er sá, að við
höfum ákveöna einfalda
grundvallarstefnu, en mótum
stefnu okkar að öðru leyti með
tilliti til þess þjóðfélags sem
við búum við og erum reiðu-
búnir til að aðlaga stefnu
okkar að breyttum aðstæðum.
Sósíalistar hinsvegar byggja á
ævagamalli stefnu, sem þeim
hefur reynst erfitt að færa í
nútímalegt og skynsamlegt
horf, enda hafa sósíalistar
víðast í Vestur-Evrópu horfið
frá gömlu hugmyndunum um
sósíalismann og tekið upp
sjónarmið frjálshyggjumanna
í auknum mæli. Sumir
sósíaliskir flokkar ríghalda
samt enn í gömlu kreddurnar.
Flokkur eins og Alþýðubanda-
lagið og ýmsir litlir kommún-
istaflokkar í norðanverðri álf-
Þú segir að ungir Sjálf-
stæðismenn hafi í fyrra borið
hærri hlut úr viðureigninni
við ÆNAB. Mig minnir að
Þjóðviljinn hafi haft aðra
sögu að segja.
Það er alveg rétt. Þjóðvilj-
inn hefur jafnan flutt allar
fréttir af kappræðufundum
sínum mönnum í hag. Þá átti
Alþýðubandalagið oft mjög
stóran hóp fylgismanna í saln-
um sem reyndi eftir mætti að
hvetja sína menn til dáða, en
skemma fyrir okkur með
frammíköllum, þó þeim hafi
ekki tekizt það.
En það er því ástæða til að
hvetja alla sem eiga þess kost
að' sækja þessa fundi, svo að
þeir geti séð með eigin augum
og heyrt hverjir það eru, sem
fara með sigur af hólmi. Ég
óttast ekki þann dóm. Ég
skora á allt sjálfstæðisfólk að
sækja þessa fundi ef það getur
komið því við. Við skulum láta
þá verða upphafið að sókn
gegn ríkisstjórninni en fyrir
frjálsu þjóðfélagi sjálfstæðra
einstaklinga.