Morgunblaðið - 29.03.1979, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. MARZ 1979
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guómundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aóalstræti 6, sími 22480.
Áskríftargjald 3000.00 kr. á mánuói innanlands.
I lausasölu 150 kr. eintakið.
Semjum frið á
yísitöluvigstöðvum
Yísitölutenging launa, kostir hennar og gallar hafa lengi veriö eitt
helzta umræðuefni manna hér, þegar fjallað er um hinn eilífa
verðbólguvanda þjóðarinnar. Það er út af fyrir sig umhugsunarefni
fyrir okkur hversu heltekin við erum af þessum verðbólguvanda þannig
að önnur málefni eru alls ekki rædd. Á ýmsu hefur gengið í
vísitölutengingu launa síðustu tvo áratugi og margar leiðir hafa verið
reyndar í þeim efnum. Þegar Viðreisnarstjórnin kynnti efnahagsstefnu
sína á árinu 1960 var það einn þáttur hennar að afnema þessa tengingu
með öllu. Afleiðing þess varð sú, að kjarasamningar voru gerðir til
skamms tíma í senn og órói á vinnumarkaði nokkuð stöðugur. Á árinu
1964 hvarf Viðreisnarstjórnin frá þessari stefnu og með hinu fræga
júnísamkomulagi það ár var vísitölutenging launa tekin upp á ný.
Full vísitölutenging launa stóð þá í rúmlega þrjú ár eða frá því í júní
1964 til 1. desember 1967. Þá var kreppa að skeila yfir íslenzkt atvinnu-
og efnahagslíf og þá voru lagaákvæði um vísitölutengingu launa
afnumin en Viðreisnarstjórnin tilkynnti, að aðilar vinnumarkaðar ættu
sjálfir að semja um það, hvernig þessari tengingu yrði háttað. Nýir
kjarasamningar voru gerðir í marz 1968. Með þeim var samið um fulla
vísitölu á lægstu laun, sömu krónutölu á laun, sem voru nokkuð fyrir
ofan lægstu laun en enga verðtryggingu á hærri laun. í maí 1969 voru
enn gerðir kjarasamningar og voru þá verðbótaákvæði samninga
rýmkuð nokkuð þannig, að um 75% verðhækkana voru bættar. í júní
1970 var svo samið um fullar verðbætur á laun á ný. Hafði þá vísitalan
verið skert að verulegu leyti í tvö og hálft ár.
Full vísitöiutenging launa var svo í gildi þar til 1. júní 1974 þegar
vinstri stjórnin, sem þá sat, tók hana úr sambandi með bráðabirgðalög-
um. Þar voru að verki Framsóknarflokkur og Alþýöubandalag. Framan
af stjórnartíð Geirs Hallgrímssonar var beitt ýmiss konar láglaunabót-
um en í júnísamningunum 1977 var enn samið um fulla vísitölutengingu
launa og nú stífari en nokkru sinni fyrr.
I febrúar 1978 var gripið til þess ráðs að skérða vísitölutengingu
launa á ný þó þannig, að skerðingin var afar iítil á lægstu laun og sú
skerðing alveg afnumin með maílögunum. Síðan hefur vísitalan verið
skert hvað eftir annað með ýmsum hætti, þak sett á hana og fleiri
aðferðum beitt, sem óþarft er að rekja, þar sem þær eru fólki enn í
fersku minni.
Eins og þessi saga síðustu 20 ára sýnir, hefur hvað eftir annað verið
gripið til þess ráðs í baráttu við verðbólgu að skerða vísitölubindingu
launa. Það hefur ýmist verið gert með lagasetningu eða beinum
samningum milli aðila vinnumarkaðarins. Þróunin hefur jafnan verið
sú, að stefnt hefur í fulla vísitölu á ný eftir skerðingartímabil. Það er
sama, hvort sett er þak á vísitöluna eða öðrum aðferðum beitt, hún
leitar alltaf í sama farið á ný. Þann lærdóm má draga af þessari tveggja
áratuga sögu vísitölunnar, og sjálfsagt á það einnig við ef lengra er
leitað aftur í tímann, að skerðing kaupgjaldsvísitölu með einum eða
öðrum hætti geti ekki verið árangursrík nema í tiltölulega skamman
tíma. Er ekki kominn tími til að horfast í augu við þessar staðreyndir?
Morgunblaðið hefur hvatt til þess, að frjálsir kjarasamningar verði
teknir upp á nýjan leik. Málflutningur verkalýðsforingja að undanförnu
sýnir, að þeir hafa mikið lært. Þeim er því væntanlega treystandi til að
beita því mikla valdi, sem þeir hafa yfir að ráða til þess að gera
skynsamlega kjarasamninga. Þeir hafa lýst því yfir, að þeir séu tilbúnir
til þess að gera margvíslegar breytingar á vísitölutengingu launa frá
því, sem var í samningunum sumarið 1977. Það er því rík ástæða til að
láta á það reyna, hvort verkalýðshreyfing og vinnuveitendur geta náð
samningum um skynsamlega vísitölutengingu, sem líkleg er til að geta
staðið til nokkurrar frambúðar og þar með tryggt nokkra festu og
öryggi á vinnumarkaði. Ekki er ástæða til að ætla annað, þegar
yfirlýsingar verkalýðsleiðtoga nú eru hafðar í huga, en að slíkir
samningar geti tekizt. Það kann ekki góðri lukku að stýra að Alþingi og
ríkisstjórn taki á þriggja mánaða fresti ákvörðun um það hvað
kauphækkun eigi að vera mikil.
Jafnframt geta stjórnvöld og þ.á.m. stjórnmálamenn snúið sér að
baráttu við verðbólguna á öðrum vígstöðvum en vísitöluvígstöðvunum.
Þeir geta snúið sér að því annars vegar að koma stjórn peningamála í
það horf, að hún kyndi ekki undir verðbólguna eins og gerzt hefur árum
saman. Forsenda þess er að taka upp frjálsræði í vaxta- og
verðtryggingamálum, eins og þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafa lagt
til og þingmenn Alþýðuflokksins raunar einnig með raunvaxtastefnu
sinni. I þessum efnum ber ekki mikið á milli Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokks. Þeir geta líka snúið sér að þvi að vinda ofan af
ríkisbákninu en útþensla þess er ein helzta ástæðan fyrir því, hvað
verðbólgan hér er mikil. I stuttu máli er tími til kominn að semja frið á
vísitöluvígstöðvunum og hefja hernaðaraðgerðir gegn verðbólgunni á
öðrum vígstöðvum. Á þessum forsendum lítur Morgunblaðið svo á að
frumvarp það, sem Olafur Jóhannesson hefur lagt fyrir Alþingi, sé
einskis nýtt til þess að hemja verðbólguna. Með því er enn vegið í sama
knérunn. Reynslan sýnir okkur að árangur næst ekki með þessum
aðferðum. Þær eru úreltar og úr sér gengnar. Nú þarf að reyna aðrar
aðferðir. Ríkisstjórn Ólafs Jóhannessonar hefur ekki gert sér grein
fyrir þessu og Alþýðuflokkurinn er staðnaður í gömium viðhorfum
vegna annarlegra áhrifa. Þess vegna mun þessi ríkisstjórn engum
árangri ná í viðureign gegn verðbólgunni.
íslenskum idnfyrirtækjum boðið gull og grænir skógar i írl
Einn aðili þegar ái
inn að flytjast uta
ÍSLENSKUM jðnfyrir-
tækjum er flytjast vilja til
írlands stendur margvísleg
fyrirgreiðsla til boða af hálfu
yfirvalda þar í landi, auk
skattfríðinda. Nýlega var
hér á landi á ferð fulltrúi
stjórnar írska lýðveldisins
til að kynna það sem í boði
er, en þegar hefur einn aðili
ákveðið að flytjast yfir hafið
og setja á stofn fyrirtæki í
írlandi. Er það Guðbjartur
Einarsson hjá Véltaki í
Hafnarfirði sem fer utan.
Munu hann og fjölskylda
hans fara nú í byrjun apríl.
í samtali við Morgunblaðið
sagði Guðbjartur þó, að fyrir-
tækið myndi starfa áfram,
enda hefði það skuld-
bindingum að gegna gagnvart
sínum viðskiptavinum hér-
lendis. Þá væri heldur ekki
svo auðvelt að flytja steininn í
húsunum milli landa, og ekki
tæki því að flytja út gamlar
vélar. Þá væri gjaldeyris-
reglum einnig þann veg farið
hér á landi að hann gæti
aðeins tekið með sér ferða-
gjaldeyri eins og hver annar
ferðamaður sem fer utan í
sumarleyfi. Fyrirtækið í
Hafnarfirði yrði því ekki lagt
niður í bráð, hvað sem síðar
kynni að verða.
Sem fyrr segir kvaðst
Guðbjartur fara utan með
fjölskyldu sinni, og einnig
hefði hann von um að tveir til
þrír menn kæmu á eftir út til
vinnu í fyrirtækinu.
Astæðuna fyrir þessum
flutningi sagði Guðbjartur
vera þá, að úti byðust sér
möguleikar sem æskilegt væri
Guðbjartur Einarsson fyrir framan fyrirtæki sitt í Hafnarfirði, en í
næsta mánuði flytst hann búferlum ásamt fjölskyldu sinni til írans.
Ljósm: Kristján.
Hafnarfjördur:
Málið þokaðist
í rétta átt
— segir Einar Þ. Mathiesen
um fyrirhugada lóðaúthlutun
MORGUNBLAÐIÐ hafði í gær
samband við Einar Þ. Mathie-
sen til að heyra viðbrögð hans
eftir afgreiðslu bæjarstjórnar
Hafnaríjarðar á fyrirhugaðri
lóðaúthíutun við Suðurgötu.
Hafði Einar eftirfarandi um
málið að segja:
„Ég verð að segja að málið
þokaðist í rétta átt, þótt hins
vegar að ég hefði heldur kosið að
það gæti verið enn opnara og þar
á ég við að binda sig ekki við
einn valkostanna heldur halda
þeim sem flestum inni í mynd-
inni.
Fyrri hluta tillögu bæjarráðs
var gjörbreytt, en ég tók eftir því
að því miður hafði fallið niður
hluti úr nýju tillögunni sem
endanlega var samþykkt, við
birtingu í Mbl. í gær, en fyrri
hluti tillögunnar er réttur þann-
ig:
„I framhaldi af athugunum og
niðurstöðu skipulagsnefndar á
staðsetningu húss fyrir embætti
bæjarfógeta og skattstofu í
Hafnarfirði, samþykkir bæjar-
stjórn að lýsa yfir þeim vilja
sínum að veita fjármálaráðu-
neytinu lóð fyrir húsið á svæðinu
sunnan gamla Sýslumannshúss-
ins við Suðurgötu, þó með þeim
fyrirvara að áður en endanlega
verður gengið frá lóðaveit-
ingunni, þá láti fjármálaráðu-
neytið gera í samráði við skipu-
lagsfulltrúa bæjarins, tillögur að
mæliblaði á svæðinu, þar sem
ákvörðuð yrði staðsetning og
útlínur byggingarinnar, hæð
hennar, þakhalli og fleira. Þess-
ar tillögur verði síðan lagðar
fyrir byggingarnefnd, skipulags-
og umferðarnefnd til umsagnar
og niðurstöðurnar kynntar bæj-
arbúum, en að því loknu mun
bæjarstjórn taka endanlega
ákvörðun um staðsetningu húss-
ins á þessum stað.“
— Það má sérstaklega benda
á að í þessari samþykkt bæjar-
stjórnar er lóð ekki úthlutað nú
þegar heldur skal fjármálaráðu-
neytið leggja teikningar fyrir
byggingarnefnd, skipulagsnefnd
og umferðarnefnd til umsagnar
og niðurstöður kynntar bæjar-
búum áður en bæjarstjórn tekur
málið til endanlegrar ákvörðun-
ar. Það var mjög mikilvægt að
þetta skyldi nást inn í sam-
þykktina.
— Ég greiddi atkvæði gegn