Morgunblaðið - 30.01.1982, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. JANÚAR 1982
29
Ein verstu fjöldamorð í Guatemala voru framin í maí 1980. Eitt hundrað
indíanar, þar á meðal fimm börn, voru skotnir til bana á þorpstorginu í
Panzes.
Pyntingar á fóngum eru enn stundaðar í mörgum löndum heims. Mynd tekin
á laun í pyntingarklefa í Kolombíu.
„mannshvarfi" eru því: Ættingjar
eða lögfræðingur leita fyrir sér hjá
yfirvöldum og þau neita að hinn
„horfni" hafi verið handtekinn eða
sé í gæslu, þótt haldgóðar ástæður
séu fyrir að halda að svo muni
vera.
Aðrar aðferðir
„Mannshvarfi" er hagað nokkuð
á annan hátt í E1 Salvador og í
Guatemala. Oft er einhver numinn
á brott af óopinberum aðilum, að
því er virðist (eða það uppvísist
aldrei hver nam manninn á brott).
Yfirvöld neita ekki aðeins í þessum
tilvikum að þau hafi handtekið
manninn eða hafi hann í haldi,
heldur neita þau einnig að grennsl-
ast fyrir um brottnámið — eða að
gefa tæmandi skýrslu um málið.
Það sem greinir „mannshvarf"
mest af öllu frá öðrum mannrétt-
indabrotum, er einmitt sú stað-
reynd að yfirvöld neita allri hlut-
deild og ábyrgð.
Yfirvöld neita stundum blákalt,
gefa jafnvel út opinbera yfirlýs-
ingu um, að þau hafi ekki manninn
í gæslu, t.d. þegar ættingjar leita á
þau. Stjórnvöld neita líka stundum
skýrt og skorinort að hafa staðið að
handtöku, t.d. þegar lögfræðingur
leggur fram kröfu um habeus corp-
us. Þess konar neitun er jafnvel
sett fram á alþjóðlegum vettvangi,
eins og sendimenn frá Argentínu
gerðu hjá Sameinuðu þjóðunum.
Staðhæfðu þeir, að stjórnin hefði
ekki látið neinn „hverfa".
Það má kannski segja að það sé
engin furða þótt stjórnvöld geri
allt sem mögulegt er til þess að láta
sem þau eigi hér engan hlut að
máli, en það breytir ekki þeirri
staðreynd, að slík „mannshvörf"
eru gróft brot á mannréttindalög-
um.
í greinum 3, 8, og 9 í mannrétt-
indayfirlýsingu Sameinuðu þjóð-
anna er m.a. greint frá rétti hvers
einstaklings til persónufrelsis og
skoðanafrelsis, og að hver sá ein-
staklingur, sem handtekinn er
og/eða ofbeldi beittur, eigi fullan
rétt á að mál hans verði tekið fyrir
af viðurkenndum dómstólum, sem
starfa skv. lögum og/eða stjórn-
arskrá viðkomandi lands.
Bitnar á ættingjum
Fyrir utan sjálfa fangana eru
það og fjölskyldur þeirra sem þurfa
að líða. Stundum er einn meðlimur
fjölskyldu látinn „hverfa" í þeim
tilgangi að ógna öðrum fjölskyldu-
meðlimi.
Aðstandendur fanganna hafa
orðið fyrir meðferð, sem brýtur í
bága við grein nr. 5: rétturinn til
frelsis frá pyntingu, grimmdar-
legri, ómannúðlegri eða niðrandi
meðferð eða refsingu. Fjölskyldur
eru ennfremur sviptar réttinum til
að njóta bóta fýrir aðstandanda
(grein 8), svo og réttindum í grein
12, sem kveður á um tryggingu
gegn geðþóttaafskiptum af einka-
lífi, fjölskyldu eða heimili.
Ein af ástæðunum fyrir því að
stjórnvöld láta fólk „hverfa" af
vettvangi er sú að þar hafa þau
fundið þægilega aðferð til þess að
þagga niður í pólitiskum andstæð-
ingum, raunverulegum eða ímynd-
uðum. Þægilega sökum þess að
þannig komast þau hjá setningu
nýrra laga sem næðu yfir þessa
andstæðinga. Við þessa aðferð er
einungis þörf á nokkrum óvægum
skósveinum til þess að fjarlægja
viðkomandi aðila, og nokkrum í
viðbót til þess að yfirheyra, pynta,
og e.t.v. drepa fórnarlambið á ein-
hverjum afviknum stað.
Önnur ástæða er að „manns-
hvarf" bitnar á öllum íbúum lands,
sem býr við þessa stjórnarstefnu,
ekki einungis á fjölskyldum og vin-
um hinna „horfnu". „Mannshvarf"
er með áhrifamestu tækjum til
skoðanakúgunar, sem yfirvöld hafa
til umráða.
Góður vitnisburður um áhrifa-
mátt „mannshvarfs" til kúgunar,
er í fyrirmælum nasistastjórnar-
innar í Þýskalandi á stríðsárunum
um meðferð fanga í Frakklandi,
sem „ógnað gætu öryggi Þýska-
lands".
„... flytja skal fangana með
leynd til Þýskalands. Þessar ráð-
stafanir munu skjóta fólki skelk í
bringu, því að (a) fanginn hverfur
sporlaust, (b) hvergi mun upplýs-
inga að fá um dvalarstað hans eða
afdrif.“
I fyrri tilskipun sagði nasista-
marskálkurinn Wilhelm Keitel:
„Áhrifaríkasta aðferðin til að
hræða fólk eru líflátsdómar eða að-
gerðir þar sem ættingjar afbrota-
mannsins og aðrir íbúar landsins
hafa ekki hugmynd um afdrif
hans.“
Nærri fjörutíu árum síðar er
þessari sömu stjórnunaraðferðum
beitt — meira að segja af ríkjum,
sem heitið hafa að virða mannrétt-
indayfirlýsingu Sameinuðu þjóð-
anna, og eru ástæðurnar þær sömu
og fyrrum.
Tewfiq Drak AI-SIBA’I, Sýrland.
34 ára, kvnntur, 5 barna faðir,
læknir. „Hvarf" 2. júní 1980.
Bréf til stuðnings Tewfiq
Drak Al-Siba’i Sýrlandi og
bréf til stuðnings fanga frá
Chile liggja frammi til
undirskriftar fyrir almenn-
ing á skrifstofu íslands-
deildar Amnesty Internat-
ional, Hafnarstræti 15, II.
hæð, en skrifstofan er
opin á þriðjudögum milli
kl. 15.30 og 17.30.
síðan er leitaö hús úr húsi og fjöldi
hverfisbúa handtekinn. Oft eru
hinir handteknu fluttir á vörubílum
á óþekktan stað. Amnesty Inter-
national hefur nöfn nokkurra
hundraða manna, enda þótt ekki
sé vitað hvort þeir eru enn í haldi,
hvort þeir eru lífs eöa liðnir.
Óstaðfestar fregnir herma, að auö-
ugar fjölskyldur eða vel settar hafi
stundum getað haft upp á „horfn-
um“ aöstandendum. En flestra
fjölskyldnanna bíöur þrotlaus leit
eöa bið í von.
Hvað gera skal
Vinsamlegast sendiö varlega
oröaö bréf til eftirfarandi aðila og
biöjuð um, aö dvalarstaöur Tewfiq
Drak Al-Siba’i sé gefinn upp. Farið
þess einnig á leit, aö velferð hans
sé tryggð. Látið í Ijós áhyggjur í
bréfi ykkar um þau hundruö
manna, sem „horfið” hafa í Sýr-
landi. Þiö ættuð aö leggja aö sýr-
lensku stjórninni að gera allt, sem
hún getur til aö svipta hulunni af
afdrifum þeirra, staðfesta dvalar-
stað þeirra og að leyfa fjölskyldum
þeirra að umgangast þá.
Skrifið til: Hafez Assad forseti
Forsetahöllinni,
Damaskus,
Syrlandi.
Reyðarfjörður:
Vel heppnað þorrablót
Keydarfirdi, 26. janúar.
HINN 22. janúar, fyrsta dag í þorra,
héldu Royðfirðingar sitt 61. þorrablót.
Formaðurinn Ásgeir Metúsalemsson
setti blótið og bauð gesti velkomna.
Mikill og góður þorramatur var á
borðum, skemmtiatriði voru meðan á
borðahaldi stóð að hefðbundnum
hætti. Þau voru öll samin og flutt af
heimamönnum og tókust með ágæt-
um.
Guðmundur Magnússon, fræðslu-
stjóri, spilaði undir söng skemmti-
nefndarinnar og stjórnaði fjölda-
söng meðan setið var að snæðingi.
Dansað var til klukkan hálffimm
um morguninn og skemmti fólk sér
með ágætum. Ekki spillti að bezta
veður var þessa nótt.
Gréta
Eiginmaður minn,
ÞORGILS STEINDÓRSSON,
er látinn.
Sigríður Guömundsdóttir.
t
Moðir okkar, tengdamoöir, amma og langamma,
JÓHANNA EMELÍA BJÖRNSDÓTTIR
frá Félagsgarði, Fáskrúðsfiröi,
Unufelii 25, Reykjavík,
verður jarösungin frá Fossvogskirkju mánudaginn 1. februar kl.
10.30 f.h.
Geröa Thorn, Róbert Thorn,
Erling Sigurösson, Elísabet Ragnarsdóttír,
Birna Siguröardóttir, Sigurbjörn Davíösson,
Jóhanna Siguröardóttir, Egíll Ólafsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Innilegar þakkir til allra þeirra sem auðsyndu okkur samúö og
vináttu viö andlát og útför eiginmanns míns, fööur okkar, tengda-
fööur og afa,
BÖÐVARS INDRIÐASONAR
frá Gilá,
Hofsvallagötu 23.
Anna Guömundsdóttir,
Þórunn B. Böövarsdóttir, Hugi Helgason,
Krístín Böövarsdóttir, Valgeir Jónsson,
Ólöf Ása Böövarsdóttir
og barnabörn.
t
Þökkum auösýnda samúö og vinsemd viö andlát og útför dóttur
okkar og systur,
VILHELMÍNU KRISTÍNAR MAGNÚSDÓTTUR,
Vesturbergi 74.
Sigurbjörg Siguröardóttir, Magnús M. Guömundsson,
Guðmundur Þór Magnússon.
t
Innilegar þakkir til allra þeirra er sýndu okkur samúö og hlýhug i
veikindum og við andlát og útför eiginmanns míns, fööur okkar,
tengdafööur og afa,
JÓNASARJÓNSSONAR
frá Brekknakoti.
Guö blessi ykkur öll.
Borghildur Einarsdóttir,
Valhildur Jónasdóttir, Jón William Andrésson,
Svanhildur Jónasdóttir, Egill Geirsson,
Geir Reynir Egilsson.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúö viö andlát og jaröarför móður
okkar, fósturmóöur, tengdamóður, ömmu, langömmu og langa-
langömmu,
GUÐRÍDAR FINNBOGADÓTTUR.
Þorvaldur Guömundsson,
Svanhvit Guðmundsdóttir,
Ingibjörg Guömundsdóttir,
Sigurður Guömundsson,
Elísabet Andersen,
Þóra Guömundsdóttir,
Hulda Guðmundsdóttir,
Þórdís Guömundsdóttir,
.barnabörn, langömmu-
Friðmey Guðmundsdóttir,
Grímur Ögmundsson,
Maríe Guömundsson,
Tage Andersen,
Ólatur Tómasson,
Siguröur Jónsson,
Erlingur Þorsteínsson,
g langalangömmubörn.