Morgunblaðið - 30.01.1982, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. JANÚAR 1982
31
Minning:
Þórður Auðunsson
frá Eyvindarmúla
formaður kórsins, hægur maður
og þéttur fyrir, og þó að hann væri
kominn fast að sextugu, gaf hann
engum eftir í raddstyrk og tón-
næmi.
Aldrei kom það fyrir öll þau ár
sem ég var í kórnum, að hann væri
ekki mættur á hverja einustu æf-
ingu á slaginu, og hann var ætíð
leiðandi maður og reiðubúinn að
leiðbeina þeim sem voru byrjend-
ur, enda hafði hann af mikilli
reynslu að miðla.
Jón Sigmundsson var einn af
stofnendum Söngfélagsins Svana,
sem seinna varð Karlakórinn
Svanir, en það var stsofnað 1915,
þegar Jón var 22 ára. Meir en
helming tímans, sem liðinn er var
hann í stjórn, og hann var formað-
ur í fjöldamörg ár.
En Jón lét sér ekki nægja að
syngja í karlakórnum. Hann stóð
á söngpalli í Akraneskirkju við
hverja guðsþjónustu áratugum
saman, og þó að fyrir kæmi að
hann stæði þar einn i bassanum,
þá bar ekki á öðru en sú rödd
stæði fyrir sínu. Jón var radd-
sterkur, og það var jafn og góður
þungi í söngnum. Hann var næm-
ur á raddir og fljótur að læra nýja
bassa, jafnvel eftir að ellimörk
fóru að gera vart við sig.
Jón Sigmundsson hlýtur að hafa
búið yfir fágætu starfsþreki. Ung-
ur maður var hann kominn í
hreppsnefnd og orðinn oddviti
Ytri-Akraneshrepps. Hann mælti
fyrir minni konungs á bryggjunni,
þegar Kristján tíundi átti leið hér
um. Hann var í fyrstu bæjarstjórn
Akraneskaupstaðar. Hann starf-
aði mikið í góðtemplarareglunni,
maður Búnaðarfélags Vestmanna-
eyja og einn af stofnendum og
ávallt í stjórn Fjáreigendafélags
Vestmannaeyja.
1974 kaupa þau húsið að Nes-
túni 17, Hellu og áttum við hjónin
þar margar ánægjustundir. A því
heimili ríkti einlægni, umhyggja
og ástúð. Efst í huga húsmóður-
innar var heimilið, starf eigin-
manns, börnin og barnabörnin.
Móttökurnar þar voru alltaf jafn
hlýjar og innilegar, þar hlaut öll-
um að líða vel, enda vart hægt að
komast hjá því að finna hlýjuna,
ástúðina og kærleikann sem þar
fyllti stofurnar. Okkur er á þess-
ari stundu efst í huga þakklæti
fyrir margar ánægjustundir á
þeirra yndislega heimili.
Lífið hans Jóns var ekki alltaf
dans á rósum, en samt var hann
mikill gæfumaður. Hann átti
kærleiksríka konu sem þoldi með
honum sætt og súrt. Mannvænleg
börn og elskuleg tengdabörn og
og hann var gæslumaður barna-
stúkunnar hér í fjöldamörg ár.
Sjálfasgt mætti telja sitthvað
fleira, sem ég kann ekki skil á, en
þetta voru bara frístundastörfin.
Maður sem þurfti að skila fullu
starfi fyrir daglegu brauði og var
þar að auki í launalausu sveitar-
stjórnarstarfi, sem oft útheimti
vökur fram á nætur, hlýtur að
hafa borið mikla og einlæga ást til
gyðju söngsins, þegar hann gat
ofan á allt þetta sungið í tveimur
kórum samtímis, og aldrei látið
sig þar vanta hvað sem á gekk.
Slíkir menn eru fágætir, og því
gengur það treglega að halda karl-
akórum gangandi úti á lands-
byggðinni. Karlakórinn Svanir
veitti Jóni alla þá sæmd, sem hann
var megnugur. Hann var kjörinn
heiðursfélagi kórsins á fjörutíu
ára afmæli kórsins, og þegar Jón
var sjötugur var hann sæmdur
gullmerki kórsins. Þegar kórinn
hélt upp á fimmtíu ára afmæli sitt
árið 1965, þá var Jón enn á sínum
stað í bassanum og dró ekki af sér.
Jón var maður rólegur en fastur
fyrir. Segði hann nei, þá var það
útrætt mál. Þessar fáu línur eiga
að vera hinsta kveðja fá söng-
bræðrum í Svönum. Ef þar fynd-
ust í dag margir honum líkir, þá
væri líf í kórnum.
Menn eru víst ekki á eitt sáttir
um það, hvað við tekur að loknu
þessu lífi, en eitt er víst, að ef
söngur er iðkaður þar á bæ, þá er
Jón þegar tekinn til við æfingar.
Hvíli hann í friði og hafi heila
þökk fyrir 50 ára starf að söng-
málum í þessum bæ.
Þ.Þ.
barnabörn, sem voru sólargeisl-
arnir í lífi Jóns og Ingibjargar.
Ingibjörg lést eftir mikla van-
í dag yrði Þórður Auðunsson frá
Eyvindarmúla í Fljótshlíð 85 ára,
ef líf og heilsa hefði leyft. Svo fór
hins vegar ekki, því að hann and-
aðist að Vífilsstöðum þriðjudag-
inn 24. nóvember sl., eftir nokk-
urra mánaða baráttu við dauðann,
sem alltaf sigrar að lokum, fyrr
eða síðar. Útför hans var gerð frá
Hlíðarendakirkju laugardaginn 5.
desember, og fór fram í kyrrþey að
ósk hins látna.
Þórður Auðunsson var fæddur
að Eyvindarmúla 30. janúar 1897,
sonur hjónanna Auðuns Jónsson-
ar, bónda þar, og Sigríðar Jóns-
dóttur frá Hlíðarendakoti í sömu
sveit. Auk Þórðar eignuðust þau
fimm dætur, sem allar lifa utan
ein.
Eyvindarmúli hefur verið í eigu
sömu ættar á fimmta hundrað
ára, og er slíkt nær einsdæmi í
sögu byggðar á íslandi. Það er því
engin furða, þótt staðurinn sé
flestum kær, sem þangað eiga ætt
sína að rekja. Þarna sleit Þórður
barnsskónum, og við æskustöðv-
arnar var hugurinn bundinn
lengstum, allt til hinztu stundar. í
æsku stundaði hann öll venjuleg
störf til sjávar og sveita, því að í
þann tíð var algengt að ungir
menn sæktu sjóinn á vetrarvertíð.
heilsu 5. nóv. 1978, en Jón bjó
áfram að Nestúni 17 og hélt þar
myndarheimili í anda Ingibjargar.
Það er mikil birta í huga okkar
er við hjónin minnumst Ingibjarg-
ar og Jóns á Hellu. Minningar
vakna og skýrast, hugljúfar þeim
sem eftir standa.
Við kynntumst Jóni fyrst er
hann kom í Gunnarsholt, eftir
gosið í Vestmanaeyjum 1973, og
vorum því svo lánsöm að starfa
með honum í 9 ár.
Jón kom með féð frá Vest-
mannaeyjum og hugsaði um það,
ásamt Magnúsi Péturssyni frá
Kirkjubæ, fyrsta veturinn. Jón
reyndist ávallt hin mætasti
starfskraftur, áhugasamur, dug-
legur og samviskusamur. Það var
til þess tekið hversu ríka áherslu
hann lagði á allt skýrsluhald fjár-
búsins í Gunnarsholti. Hann var
frábær fjármaður og á örfáum ár-
um náði hann að byggja upp í
Árið 1930 fluttist Þórður til
Reykjavíkur og fékkst þar við sitt
af hverju, akstur, verzlun o.fl. En
að fjórum árum liðnum atvikaðist
svo, að hann tók við búi á Eyvind-
armúla. Þar bjó hann í rúma þrjá
áratugi, ræktaði jörðina og byggði
allt upp með miklum myndarbrag.
Hann unni landinu ogskepnunum,
einkum góðum hestum, sem hann
kunni vel með að fara.
Gunnarsholti einn afurðamesta
fjárstofn landsins. Hann var fjár-
maður af guðs náð og þekkti
hverja kind. Hann færði alltaf
fjárbækur um fjárstofninn í
Gunnarsholti af sérstakri natni og
það var eftirsótt kynbótafé sem
hann hafði valið.
Jón var mjög víðlesinn, hann
var afburða fróður og sérstaklega
minnugur á allt það sem hann
hafði lesið.
Nú, þegar Jón er kvaddur hinstu
kveðju viljum við þakka honum
einlæga vináttu og hjálpsemi. Guð
blessi honum lífið og starfið í
nýrri veröld.
Minning þeirra Jóns og Ingi-
bjargar lifir og geymist í þakklát-
um hjörtum allra þeirra sem
kynntust þeim. Blessuð sé minn-
ing þeirra.
Við vottum börnum, barnabörn-
um og öðrum aðstandendum inni-
lega samúð okkar hjóna.
Oddný og Sveinn, Gunnarsholti
semi og mun ekki hafa verið
gjarnt að láta tilfinningar hlaupa
með sig í gönur. Ekki mun hann
hafa verið kvartsár þótt á móti
blési. Enda segir hann á einum
stað í minningum sínum: „Engum
held ég það sé til góðs að fara með
hrellingar sínar og bágindi í blöð,
hvorki þeim sem þangað fara með
ástand sitt þannig lagað eða öðr-
um sem lesa ...“ og annars staðar:
„því hið neikvæða nagg er engum
gott“. Hygg ég að hann hafi lifað í
samræmi við þessar skoðanir sín-
ar. Yfir honum var yfirbragð ró-
lyndis og í návist hans var nota-
legt að vera. Hann bjó yfir íhygli
búandmannsins sem verður að
fylgjast vel með veðrabreytingum,
hlýtur við það margvíslega
reynslu, dregur af lærdóma til að
vera betur í stakk búinn til að
mæta þeim vanda sem mætir á
lífsgöngu um „heimsins hjarn".
Eins og áður getur var Bjart-
mar kvæntur Hólmfríði Sigfús-
dóttur frá Múla, mikilhæfri konu,
sem létti manni sínum margar
stundir þegar erfiðleikar steðjuðu
að. Varð þeim hjónum 7 barna
auðið og eru öll á lífi.
Skömmu fyrir jól síðustu áttum
til Bjartmar tal saman í síma. Þá
heyrði ég að honum var nokkuð
brugðið enda sárlasinn og hafði
raunar átt við vanheilsu að stríða
síðustu ár. Ég impraði á hvort
hann myndi ekki hjarna við með
hækkandi sól. Hann tók heldur
dræmt undir og sagði: „Ætli það?“
Sú spá hans reyndist rétt því hann
andaðist í Reykjavík 17. jan. sl.
Ég votta Hólmfríði og börnum
hennar samúð mína og kveð góðan
vin.
Sigurjón Jóhannesson
Dauðinn er lögmál, sem enginn
fær sér undan ekið, og nú hefur
Bjartmar Guðmundsson frá Sandi
fallið fyrir hendi hans.
Ekki verður með sanni sagt að
andlát hans bæri mjög óvænt að
því dagsverkið var mikið orðið, ár-
in mörg og hin heilsufarslegu áföll
þung í seinni tíð. Bjartmar var
fæddur á Sandi í Aðaldal hinn 7.
júní árið 1900. Hann var elstur ell-
efu barna þeirra merkishjónanna
Guðrúnar Oddsdóttur og Guð-
mundar skálds Friðjónssonar.
Hann var því af traustu þingeysku
bergi brotinn, en eigi mun ég rekja
ættir hans hér, enda vel kunnar
þeim sem áhuga hafa á slíku. Eigi
var Bjartmar borinn til veraldlegs
auðs og sóttist ekki eftir honum,
því áhugamál hans og viðfangs-
efni voru ekki af þeim toga spunn-
in. Góðar gáfur hans hefðu efa-
laust fallið vel að langskólanámi,
en þess átti hann ekki kost í þeirri
hörðu lífsbaráttu, sem háð var í
ungdæmi hans. Eigi að síður var
hann maður vel menntaður og
uppeldisáhrifin frá foreldrum
hans og æskuheimili reyndust
honum haldgott veganesti á lífsins
leið. Hann var í besta lagi prýddur
kristilegum dyggðum, ættjarðar-
ást og átthagatryggð, og mótuðu
þær eigindir mjög lífsferil hans.
Aldrei fór Bjartmar ótt eða með
brauki og bramli, en undir kyrr-
látu yfirborði hans brann hug-
sjónaeldur og sóknarhugur alda-
mótakynslóðSrinnar, sem allir
kannast við. En þótt hægt færi
sóttist honum vel, hvort heldur
sem blés með eða móti og var
hann farsæll málafylgjumaður,
enda í blóð borin hyggindi og næm
mannþekking.
Hann var einn þeirra, sem átti
traust samferðamannanna og var
honum mikill trúnaður falinn,
þótt ekki virtist hann sækjast eft-
ir því. Það kom allt eins og af
sjálfu sér. Hann valdist til fjöl-
margra trúnaðarstarfa og svo
eitthvað sé nefnt, þá var hann í
sveitarstjórn Aðaldælahrepps í 31
ár, oddviti í 8 ár, hreppstjóri í 34
ár, í sýslunefnd í um 40 ár, í stjórn
Kaupfélags Þingeyinga í 24 ár og
einnig alþingismaður í 12 ár eða
frá 1959—1971. Öll trúnaðarstörf
leysti Bjartmar vel af hendi og af
mikilli tFÁpiennsku og mun oft
hafa látið þau sitja fyrir eigin hag
og verið frá búi sínu þá verst
gegndi. Sjálfur bjó hann við ein-
yrkjans kröppu kjör og þekkti vel
til þarfa samferðamanna sinna og
því fundvís á framfaramál; sem
hann vann brautargengi með elju
og iðjusemi. t
Bjartmar var jafnan heilshugar
og þolinmóður og lét eigi bugast
þótt honum lægi fjall í fang, en
mun oft hafa reynt það að laun
heimsins eru stundum aðeins van-
þakklæti. Slíkri lífsreynslu tók
hann með jafnaðargeði og æðrað-
ist ekki. Kímnigáfa hans var fjöl-
þætt og lægnin mikil við að ná
sættum og samstillingu manna.
Segja má að margt gæti hann, sem
ekki var á annarra færi, t.d.
breytti hann verulega pólitísku
andrúmslofti í Þingeyjarsýslu og
hjó mjög klakabönd Framsóknar-
flokksins af Þingeyingum.
Skáldaæðin sló í brjósti Bjart-
mars en varð útundan í dagsins
önn, þó ritaði hann nokkuð af
smásögum.
Hann var ritfær í besta lagi og
var stíll hans markviss og sér-
stæður. Hann skrifaði í blöð og
tímarit, gaf út a.m.k. þrjár bækur
og var auk þess ritstjóri Árbókar
Þingeyinga í 20 ár. í þá bók skrif-
aði hann jafnan og þá oft fróðleik,
enda hafði hann þar af miklu að
taka, einkum hvað snerti heima-
haga.
Bjartmar var gæfumaður í fjöl-
skyldulífi sínu og vissi það manna
best sjálfur. Árið 1938 gekk hann
að eiga hina ágætustu konu,
Hólmfríði Sigfúsdóttur Björns-
sonar bónda að Múla í Aðaldal.
Hún er skörungur að dugnaði og
kom það sér oft vel svo mjög sem
Bjartmar þurfti að sinna verkefn-
um utan heimilis. Þau hjónin
byggðu nýbýlið Sandur 2 á V4
jarðarinnar Sands og stóð búskap-
ur þeirra um aldarfjórðungsskeið,
eða þar til þau fluttu til Reykja-
víkur, en eftir það varð nýbýlið
sumarbústaður fjölskyldunnar og
griðastaður gesta. Þeim hjónum
varð sjö barna auðið og bera þau
nöfnin Guðrún, Hjördís, Bryndís,
Árið 1942 kvæntist Þórður
Njólu Jónsdóttur frá Stokkseyri,
og varð þeim fimm efnisbarna
auðið, en þau eru: Jón Viktor, f. 27.
apríl 1942, kvæntur Oddnýju Ben-
ónýsdóttur, og eiga þau fjögur
börn. Ólafur Auðunn, f. 25. janúar
1944, kvæntur Hildu Hilmarsdótt-
ur, börn þeirra eru þrjú. Dagrún,
f. 6. marz 1946, gift Birgi Jónssyni,
tvö börn. Sigurður Trausti, f. 1.
ágúst 1947, kvæntur Eydísi Guð-
bjarnardóttur, börn eru tvö. Ing-
unn, f. 30. maí 1955, sambýlismað-
ur hennar er Guðbrandur Gimm-
el.
Árið 1965 lét Þórður af búskap á
Eyvindarmúla en elzti sonurinn
tók við. Um þær mundir slitu
hjónin samvistir og fluttust til
Reykjavíkur. Þar lauk Þórður átt-
ræður langri starfsævi sem þing-
vörður. Reyndist það honum mikið
lán að fá slíkt starf í lokin, enda
var þá líkamlegt þrek hans mjög
farið að láta á sjá, eftir ýmis áföll.
Þórður Auðunsson var hlédræg-
ur maður, og lét ekki mikið yfir
sér. Hann sóttist aldrei eftir
mannvirðingum en ávaxtaði sitt
pund án þess að trana sér fram.
Þó var hann félagslyndur að eðl-
isfari en kunni bezt við sig í
þröngum hópi. Barngóður var
Þórður með afbrigðum og tryggur
þeim, sem hann batt vináttu við.
Beztur reyndist hann þó sínum
nánustu, og eftir að börnin kom-
ust á legg varði hann öllum kröft-
um sínum í að búa þeim allt í hag-
inn. Sumum kann að hafa þótt
Þórður hrjúfur í viðmóti á stund-
um, og má það rétt vera. Hitt er þó
áreiðanlegt, að undir þeirri brynju
sló heitara hjarta en margir eiga,
sem mýkri eru á manninn. Þórður
var harðduglegur óg fylginn sér,
að hverju sem hann gekk. Hann
hafði ákveðnar skoðanir á
mönnum og málefnum, fastur
fyrir og lét sinn hlut ekki fyrir
neinum, ef á hann var leitað.
Þórður kom jafnan til dyranna
eins og hann var klæddur, var
hreinskiptinn og umtalsfrómur,
svo að einstætt má kalla. Hins
vegar var hann dulur, og fátt var
honum fjær skapi en að bera til-
finningar sínar á torg.
Sagt er að orð séu til alls fyrst.
En að leiðarlokum mega fátækleg
orð sín lítils. Þau eru aðeins til-
raun til að þakka samfylgdina,
sem ég naut, einkum ungur dreng-
ur, er trítlaði um tún og tölti á
engi. Fögur er hlíðin, sagði Gunn-
ar á Hlíðarenda, og Þórður Auð-
unsson, móðurbróðir minn, var
sömu skoðunar. Þar hvíla þeir nú
báðir í friði, þaðan sem sér yfir
bleikan aukur og slegin tún.
Auðunn R. Guðmundsson
Hólmfríður, Guðmundur, Hlað-
gerður og Sigfús. Öll hafa þau afl-
að sér haldgóðrar menntunar og
eru til manns komin, enda munu
foreldrarnir hafa hugsað þeim
meiri skólagöngu en þau sjálf áttu
kost á í sínu ungdæmi.
Bjartmar Guðmundsson var
einn þeirra manna, sem markaði
djúp spor á vegum samtíðarinnar
og reisti sér óbrotgjarnan minn-
isvarða með störfum sínum í ann-
arra þágu. Snjór gleymskunnar
fennir seint minningu hans. Hann
var alla tíð mikill náttúruunnandi
og vinveittur öllu því góða, sem
greri, hvort heldur það var í
moldu eða mannlegri sál.
Mér verður hann minnisstæður,
er ég sá hann í hinsta sinni á sl.
sumri, sitjandi í blómagarðinum
sínum á Sandi þar sem lauftré
vögguðu yfir honum greinum sín-
um og blómin breiddu út faðminn
allt um kring. Þá var hann mjög
fölur, en eigi fár og sáttur við guð
og menn. Nú þegar hann er horf-
inn fyrir feigðarbrún og ég rek
slóð hans um farsælan æviveg, þá
detta mér í hug orð Jesú Krists, er
hann sagði. „Sælir eru hógværir
því þeir munu landið erfa.“
Ég veit að ég mætti mæla fyrir
munn fjölmargra, er ég nú að lok-
um þakka Bjartmari Guðmunds-
syni kæra samfylgd og kynni góð
um leið og ég sendi eftirlifandi
konu hans, börnum og öðrum að-
standendum hugheilar samúð-
arkveðjur í tilefni af fráfalli hans.
Yigfús B. Jónsson,
Laxamýri.