Morgunblaðið - 31.01.1992, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. JANÚAR 1992
Miklír hagsmun-
ir í húfi í GATT
eftirÞuríði
Jónsdóttur
Fjölmiðlar hafa að undanförnu
fjallað mikið um drög að nýju
GATT-samkomulagi og hefur þar
mest borið á umræðunni um land-
búnaðarmál, jafnvel svo að margir
halda að þessi nýi samningur ijalli
eingöngu um landbúnaðarmál.
Stjómir Búnaðarfélags íslands
og Stéttarsambands bænda hafa
sent frá sér ályktun þar sem með-
al annars kemur fram að stórfelld-
ur samdráttur búvöruframleiðsl-
unnar yrði óumflýjanlegur í kjölfar
hugsanlegs samnings og þar með
fækkun starfa í sveitum og við
vinnslu búvara. Forystumenn
bænda telja að samningnum myndi
fylgja ógnvekjandi röskun á byggð
í landinu og jafnvel eyðing heilla
byggðarlaga.
Island gerðist bráðabirgðaaðili
að GATT, sem stendur fyrir Gener-
al Agreement of Tariffs and Trade,
eða almennt samkomulag um tolla
og viðskipti, árið 1964 og varð
fullgildur aðili í lok Kennedy-við-
ræðnanna 1968. Sú þátttaka varð
árangursrík. Meðal annars var
samið um afnám tolla á fískblokk
í Bandaríkjunum og tollalækkun á
ýmsum sjávarafurðum. Þá var
samið um tollalækkanir á lagmeti
og ullarvörum og ýmsum öðrum
iðnaðarvörum.
Með Tókýóviðræðunum sem
lauk 1979 fékkst góð niðurstaða
fyrir Island. Tollur á frystum
fiskflökum lækkaði verulega í
Bandaríkjunum með opnum toll-
kvóta fyrir þá vöru. Þá lækkuðu
tollar á ýmsum öðrum sjávarafurð-
um í Bandaríkjunum, svo sem á
lagmeti, humar, hörpudiski, heil-
frystum físki, þorskalýsi og fleiru.
Þá urðu talsverðar tollalækkanir á
ullarvörum og tollkvóti fyrir ost
var stækkaður. Jafnframt lækkuðu
tollar á osti. Einnig fengust um-
talsverðar tollalækkanir á mikil-
vægum íslenskum útflutningsvör-
um í Kanada, Japan og víðar.
Nú á fyrri hluta þessa árs stend-
ur til að ljúka Úrugvæ-viðræðun-
um í GATT. Þetta eru umfangs-
mestu viðskiptaviðræður sem
haldnar hafa verið á vettvangi
GATT frá upphafí. Ná þær yfir
öll svið vöruviðskiptanna, auk þess
sem nú er í fyrsta skipti rætt um
þjónustuviðskiptin og hugverk í
viðskiptum.
Landbúnaðurinn
ísland hefur tekið virkan þátt í
þessum viðræðum í samvinnu við
hin Norðurlöndin. Stefnt er að al-
mennri lækkun tolla um 30 pró-
sent og hefur Island gert tilboð í
þá veru. Island hefur gert kröfur
í þá veru. ísland hefur gert kröfur
í nokkrum ríkjum um tollalækkan-
ir fyrir lagmeti, ullarvörur, út-
gerðarvörur, fiskvinnsluvélar og
fleira í Bandaríkjunum. Lagðar
hafa verið fram kröfur um fiskaf-
urðir í Japan og Kóreu og ullarvör-
ur í Kanada.
Erfíðasti þátturinn í þessum
samningaviðræðum er viðskiptin
með landbúnaðarvörur, en í raun
hefur landbúnaður staðið utan
GATT til þessa. Mjög þýðingar-
mikið er að árangur náist í land-
búnaðarviðræðunum, sem flest rík-
in geta sætt sig við, þar sem niður-
staða samningaviðræðnanna mun
byggjast á heildaijafnvægi yfir öll
svið viðræðnanna.
Samkvæmt Úrugvæ-viðræðun-
um munu skuldbindingar um meg-
inreglur, markaðsaðgang og út-
flutningsbætur gilda einnig um
landbúnaðarafurðir. Sérstakar
reglur munu einnig gilda um það
hvernig takmarka megi innflutn-
ing vegna heilbrigðiseftirlits með
dýrum og jurtum.
Dregið úr styrkjum
Stuðningsaðgerðum við land-
búnað er skipt í þijá flokka; þær
sem eru óheimilar, þær sem ber
að minnka og heimilt er að grípa
til aðgerða gegn og loks eru þær
grænu, sem einnig hafa gengið
undir nafninu „græna boxið“. Það
eru aðgerðir sem eru viðurkenndar
og heimilar. Þar er einkum um að
ræða styrki til umhverfisverndar,
byggðastyrki og styrki til breyt-
inga á búskaparháttum. Styrkir
sem beint tengjast framleiðslu
flokkast ekki undir græna boxið.
Styrkir til innanlandsframleiðslu
skulu Iækkaðir um 20 prósent mið-
að við styrki veitta á tímabilinu
1986-1988. Gert er ráð fyrir að
tollar komi í stað annarra við-
skiptahindrana (t.d. innflutnings:
banns og magntakmarkana). í
upphafi nemur tollur mismun á
innanlandsverði og heimsmarkaðs-
verði er gert er ráð fyrir því að-
hann lækki í áföngum á tímabilinu
1993-1998 um 36 prósent að
meðaltali. Svigrúm er til að gera
upp á milli afurða, en lækka ber
tolla á öllum afurðum um minnst
15 af hundraði. Einnig er skylt að
sjá til þess að leyfður verði inn-
flutningur á lágum tollum á magni
sem samsvarar þremur af hundr-
aði af innanlandsneyslu og á það
magn að hækka í fimm af hundr-
aði á samningstímabilinu.
Tilboð íslands
Gert er ráð fyrir því að dregið
verði úr útflutningsstyrkjum um
36 prósent. Svigrúm er í texta
þessum til þess að halda fram
strangari kröfum en aðrir
samningsaðilar að því er varðar
heilbrigðiseftirlit með dýrum og
jurtum.
ísland lagði fram tilboð sitt í
viðræðunum um landbúnaðarvörur
í nóvember 1991. Þar er boðið að
Þuríður Jónsdóttir
„Með auknum alþjóð-
legum viðskiptum með
landbúnaðarvörur sem
og annað munu fram-
leiðendur fá nauðsyn-
legt aðhald við fram-
leiðsluna og neytendur
fá samanburð við það
besta sem á boðstólum
er og lægra verð.“
dregið verði úr innanlandsstuðn-
ingi um allt að 25 prósent og að
ýmsum viðskiptahindrunum verði
breytt í tolla. Loks að þeir tollar
verði lækkaðir um 30 prósent og
leyfður innflutningur á unnum
landbúnaðarvörum. Hins vegar er
tekið fram í tilboðinu að áfram
OPNAÐAR verða tvær nýjar sýn-
ingar í Þjóðminjasafninu laugar-
daginn 1. febrúar.
Það er um að ræða sýningu í
Bogasal þar sem sýndar verða
óþekktar ljósmyndir úr fórum
safnsins. Markmið sýningarinnar
er að sýningargestir veiti upplýs-
ingar um myndefnið, beri kennsl á
fólk, staði og atburði. Yfir 1.000
óþekktar myndir eru til sýnis eftir
tæplega 20 Ijósmyndara sem störf-
uðu víða um land. Það eru bæði
frummyndir ljósmyndanna og nýjar
eftirtökur eftir ljósmyndaplötum.
verði hömlur á innflutningi lifandi
dýra, nýmjólkur og hráu kjöti af
heilbrigðisástæðum. Þá er einnig
gert ráð fyrir því í tilboðinu að
lögð verði breytileg innflutnings-
gjöld á unnar landbúnaðarvörur til
að jafna mismun á innanlandsverði
og heimsmarkaðsverði á landbún-
aðarhráefnum. Að lokum er í til-
boði íslands gert ráð fyrir lækkun
útflutningsbóta um allt að 65 pró-
sent. í raun er hér gengið skemur
en ákvæði núgildandi búvörusamn-
ings, en þar er gert ráð fyrir að
útflutningi búvara verði með öllu
hætt.
Miklir hagsmunir
Ef við sjáum okkur ekki fært
að gerast aðilar að þessu sam-
komulagi munum við að öllum lík-
indum tapa gríðarlegum hagsmun-
um sem við höfum áunnið okkur
í fyrri tveimur GATT-viðræðum.
Samkvæmt viðræðunum í dag virð-
ist til dæmis heimsmarkaðsverð á
korni hækka til muna sem myndi
þýða hækkun á vöruverði til neyt-
enda.
Hvort sem okkur líkar það betur
eða verr skiptir það engu máli fyr-
ir stóru samningsaðilana, það er
Bandaríkin og Evrópubandalagið,
hvort við hér göngum að þessu
samkomulagi eður ei, því vegna
smæðar okkar höfum við engin
áhrif á heimsmarkaðsverð land-
búnaðai'vara.
Hins vegar verðum við að líta
björtum augum til framtíðar og
reyna að samræma okkar sjónar-
mið og skoðanir að Úrugvæ-við-
ræðunum, því að með auknum al-
þjóðlegum viðskiptum með land-
búnaðarvörur sem og annað munu
framleiðendur fá nauðsynlegt að-
hald við framleiðsluna og neytend-
ur fá samanburð við það besta sem
á boðstólum er og lægra verð.
Höfundur er lögfræðingur og
gjaldkeri Neytendasamtakanna.
Myndirnar eru frá tímabilinu um
1890-1940. Sýningin hefur tvíþætt
gildi, að afla upplýsinga um mynd-
irnar og að sýna brot úr sögu ís-
lenskrar ljósmyndunar.
Hin sýningin verður á vaxmynd-
um sem eru mörgum kunnar. Mikið
er spurt um myndir þessar en sam-
tals eru þær 32, 18 kunnir íslend-
ingar og 14 útlendingar. Safn þetta
var stofnað árið 1951 til minningar
um Óskar Theodór Óskarsson en
hann var sonur Óskars Halldórsson-
ar útgerðarmanns og dó ungur að
aldri. Óskar lagði fé í gerð mynd-
anna, sem voru gerðar í London
af færum vaxmyndasmið, Robert
Lee að nafni.
Frá 1. febrúar til 15. maí er opn-
unartími safnsins 12-16 þriðjudaga,
fimmtudaga, laugardaga og sunnu-
daga. Sumaropnun hefst 16. maí
og þá verður opið alla daga nema
mánudaga. Laugardaginn 1. febrú-
ar kl. 14 verður leiðsögn um Þjóð-
minjasafnið. Þór Magnússon þjóð-
minjavörður mun fylgja gestum um
safnið og greina frá munum og
sögu þeirra. Slík leiðsögn verður
veitt safngestum á laugardögum
framvegis kl. 14 og munu sérfræð-
ingar safnsins skiptast á um það.
(Úr Frcttatilkyimingu)
-------» ♦ ♦---------
■ VERKAKVENNAFÉLAGIÐ
Framsókn mótmælir harðlega auk-
inni gjaldtöku í heilbrigðiskerfinu,
s.s. lokunum á öldrunar- og sjúkra-
deildum. Með þessum aðgerðum er
vegið harkalega að þeim sem
minnst mega sín, s.s. öldruðum,
öryrkjum, sjúkum og barnafjöl-
skyldum, og má þar nefna tekju-
tengingu barnabóta. Fundurinn tel-
ur að afla hefði mátt ríkissjóði tekna
með skatti á íjármagnstekjur , og
skattþrepi á hærri tekjur.
Herra Marc Jeantet, lögmaður
90, rue Paul Bert 69003 Lyon
FJARVERA
Með dómi, sem kveðinn var upp hinn 6. desember 1991
og tilkynntur var saksóknara lýðveldisins (Procureur de
la République) í LYON hinn 18. desember 1991, hefur ráð
yfirréttar Lyonborgar (Chambre du Conseil du Tribunal
de Grande Instance de LYON) fellt eftirfarandi úrskurð:
„Lýsir yfir fjarveru herra Bernards Journets sem fæddur
er hinn 9. júní 1946 í AMBERIEU EN BUGEY (AIN) og
búsettur var í REYKJAVÍK, ÍSLANDI."
Birt samkvæmt ákvæðum 127. greinar einkamálaréttar
(Code Civil).
Orðréttur útdráttur, Marc JEANTET, lögmaður.
BIÐIÐ EFTIR MER
þAD ER þESS VIRDI
A1
BÓKAMARKAÐURINN
KRINGLUNNI
20.feb
5.mars
Félag ísl. bókaútgefenda
Tvær nýjar sýningar
í Þjóðininjasafninu